Một bệnh nhi cấp cứu tại Trung tâm Sản nhi vì ngộ độc paracetamol do dùng quá liều - Ảnh: BVCC
Việc lạm dụng các thuốc giảm đau này gây nhiều hậu quả tác động tới gan, phổi, có những trường hợp bị ngộ độc thuốc giảm đau lúc nào không hay.
Đau gì cũng uống thuốc giảm đau
Thừa nhận mình có thói quen sử dụng thuốc giảm đau thường xuyên, chị H.T.H. (30 tuổi, Hà Nội) cho biết do thường xuyên đau đầu nên mỗi lần đau đều uống paracetamol.
"Thuốc rất dễ mua ở các tiệm thuốc, chỉ cần nói tên thuốc là họ bán, có vài chục ngàn không cần kê đơn. Có ngày tôi phải uống đến 3-4 viên, sáng, trưa, chiều, tối. Lúc đầu mỗi ngày chỉ cần uống hai lần thì đỡ đau nhưng sau này hai lần không đủ nên tôi tăng liều", chị H. kể.
Tương tự, chị Đ.T. (37 tuổi, TP.HCM) cho hay trong túi lúc nào cũng thủ sẵn một vỉ paracetamol để dùng ngay khi cần. Theo chị T., khi công việc áp lực hay khi thay đổi thời tiết sẽ rất đau đầu, thậm chí trường hợp đau răng, khi đó chị sẽ uống 1-2 viên paracetamol để giảm đau.
"Khối lượng công việc nhiều lại không có thời gian đến bệnh viện thăm khám, nếu không sử dụng thuốc giảm đau chắc tôi không thể làm được việc gì. Phải thừa nhận đôi lúc mình quá lạm dụng thuốc, nhưng vì nó có tác dụng nhanh lại dễ mua nên đành tận dụng chúng", chị T. nói.
Thời gian qua, thông tin từ các bệnh viện cho biết số trường hợp bị ngộ độc paracetamol là không hề ít, nhiều người bị suy gan cấp do dùng paracetamol chữa đau nhức trong thời gian dài.
Một dược sĩ bán thuốc tại TP Thủ Đức (TP.HCM) cho biết hiện rất nhiều người dân coi các loại thuốc giảm đau như "thần dược" trị bách bệnh. Nhiều trường hợp bị đau răng, va đập, đau bụng, đau đầu, vấp ngã... cũng đến hỏi mua các loại thuốc giảm đau.
Thường nhiều tiệm thuốc sẽ tư vấn cho người mua cách sử dụng hoặc đi thăm khám. Tuy nhiên, do việc mua các thuốc này dễ dàng nên nhiều người cứ bán nhưng không tư vấn cho người mua cách sử dụng, hướng dẫn thăm khám ra sao rất nguy hiểm.
Thuốc giảm đau không điều trị triệt để bệnh
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng - Trung tâm oxy cao áp, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga (Bộ Quốc phòng) - cho hay tình trạng lạm dụng paracetamol để giảm đau đầu khá phổ biến hiện nay. Đặc biệt là nữ giới, nhân viên văn phòng, có những người dùng một ngày bốn viên paracetamol 500mg và sử dụng kéo dài trong nhiều ngày, thậm chí ngày nào cũng phải dùng đến thuốc giảm đau.
Đối với những người đau đầu kinh niên, paracetamol được coi là lựa chọn "tối ưu" để giảm đau nhanh chóng. Vì vậy nhiều người bị lệ thuộc vào chúng. Tuy nhiên, việc sử dụng paracetamol để giảm đau chỉ có tác dụng hiệu quả trong thời gian đầu, sau đó người bệnh phải tăng liều mới có tác dụng như mong muốn.
"Ban đầu chỉ là thuốc có thành phần paracetamol, sau đó sẽ chuyển sang sử dụng những loại thuốc có thêm các thành phần như cafein, codein... mới có tác dụng giảm đau. Khi sử dụng thuốc giảm đau trong thời gian dài, người bệnh phụ thuộc vào thuốc và phải dùng tăng liều, tăng hàm lượng giảm đau.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc giảm đau chỉ có thể điều trị triệu chứng, làm giảm cơn đau ngay lúc đó chứ không điều trị triệt để. Điều cần thiết là tìm ra căn nguyên gây đau để điều trị. Nếu sử dụng thuốc giảm đau trong thời gian dài có thể gây ra tác dụng phụ, gây ảnh hưởng đến chức năng gan", bác sĩ Hoàng nói.
PGS Nguyễn Hữu Đức - Đại học Y Dược TP.HCM - cho biết do có tác dụng nhanh nên nhiều người thường lạm dụng các loại thuốc giảm đau dẫn đến bị lệ thuộc. Thuốc giảm đau có tác dụng phụ, khi dùng quá liều các loại thuốc giảm đau dẫn đến nhiều hệ lụy như paracetamol rất hại gan, aspirin hại cho dạ dày... do đó phải dùng rất cẩn thận.
"Khi người dân sử dụng các thuốc giảm đau như paracetamol hoặc nhóm giảm đau khác chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn. Nếu thấy bệnh tình càng nặng hơn, bệnh cứ tái đi tái lại nhiều lần cần phải đến các bác sĩ thăm khám để bác sĩ quyết định việc dùng thuốc. Những thuốc mua không cần kê đơn chỉ sử dụng trong thời gian ngắn", bác sĩ Đức nói.
Bác sĩ Đức cho biết thêm, hiện nay nhiều nhà thuốc tư nhân khi bệnh nhân mua thuốc giảm đau không tư vấn cho bệnh nhân cách sử dụng, liều lượng ra sao. Bệnh nhân nên hỏi rõ người bán thuốc về cách sử dụng, bệnh nặng nên đi đến bác sĩ thăm khám.
Coi chừng ngộ độc lúc nào không hay
Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên - giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) - khuyến cáo liều paracetamol tối đa với người Việt Nam có thể trạng trung bình và không có các yếu tố nguy cơ nêu trên là không quá 3 gam/24 giờ với người trưởng thành và trẻ em 15mg/kg cân nặng cho mỗi lần và không quá 6 lần/24 giờ. Để sử dụng paracetamol an toàn, với người trưởng thành mỗi ngày chỉ nên dùng 2 đến 3 viên paracetamol loại 500mg.
"Tuy nhiên, nếu sử dụng liều này cho người có nhiều yếu tố và hoàn cảnh nguy cơ nêu trên thì lại gây ngộ độc. Người bệnh cần biết rõ tên và thành phần các thuốc đang dùng và dùng đúng hướng dẫn.
Cần chú ý đến các loại thuốc khác đang dùng (đặc biệt một số thuốc chữa bệnh lao hoặc động kinh làm tăng độc tính của paracetamol) và thể trạng của người bệnh dễ bị ngộ độc paracetamol (lạm dụng rượu, gầy yếu, suy nhược, ăn kém, nhiễm trùng nặng...).
Những người có bệnh lý nền cần sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn", bác sĩ Nguyên khuyến cáo.