Thiếu trên... hụt dưới
Bộ Tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine vì thiếu hụt nhân sự sẽ phải cử tới khu vực xung đột ở Donbass các lính nghĩa vụ chưa được huấn luyện chiến đấu chuyên sâu. Thông tin này được phó tư lệnh tác chiến nước cộng hòa tự xưng Donetsk (DNR) Eduard Basurin đưa ra.
"Bộ tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine phải tập hợp từ tất cả các đơn vị trên khắp cả nước những lính hợp đồng còn lại và cử tới khu vực triển khai chiến dịch chống khủng bố với lời đe dọa xử lý hình sự những kẻ nào không thực hiện mệnh lệnh", ông Basurin chia sẻ.
Theo lời của ông, "trong phần lớn các trường hợp, đó là những binh lính không có bất cứ kiến thức nào về chiến thuật hành động trong điều kiện chiến đấu và kinh nghiệm sử dụng vũ khí, đang thực hiện nghĩa vụ hợp đồng tại các đơn vị hỗ trợ chiến đấu".
Lấy ví dụ, trường hợp xảy ra tại khu vực Volnovakhsk, nơi mà một quân nhân thuộc Lữ đoàn Không vận số 15 (đóng tại Borispol, Ukraine) từng làm nhiệm vụ bảo dưỡng khí tài không quân, được bàn giao cho một tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn Cơ giới số 28, đã không thể thích ứng với điều kiện khốc liệt và vô tình bóp cò súng phóng lựu khiến một đồng đội bị thương.
Hậu quả của những trận chiến khốc liệt.
"Theo truyền thống, trung tâm báo chí của Sở Chỉ huy chiến dịch chống khủng bố Ukraine thường đổ lỗi cho phe quân nổi dậy DNR pháo kích làm các binh lính Ukraine bị thương", ông Basurin cho biết. "Tình hình tại các binh chủng cơ giới - những đơn vị chủ lực tại khu vực triển khai chiến dịch chống khủng bố - ngày càng trở nên đáng buồn hơn.
Những bức ảnh đẹp trên màn ảnh của các cơ quan thông tin đại chúng "dối trá" Ukraine về cái gọi là sức mạnh của quân đội Ukraine từng được tổng thống Poroshenko ngợi khen là một trong những quân đội mạnh nhất Châu Âu – hoàn toàn là hạt bụi trong mắt người dân của mình", ông Basurin nhấn mạnh.
Cần phải thừa nhận rằng cả hai bên tham gia vào cuộc xung đột đều thú nhận: tính chuyên nghiệp của quân đội Ukraine trong 3 năm chiến tranh vừa qua đã tăng lên đáng kể nhờ các chương trình huấn luyện của NATO, cũng như kinh nghiệm chiến đấu của chính họ.
Bên cạnh đó, phần lớn quân đội Ukraine huy động lính hợp đồng ra chiến trường. Tuy nhiên, chất lượng của nguồn nhân lực này gây nhiều tranh cãi. Ngoài ra, việc thiếu những trận giao chiến thực sự và không hiểu lý do tại sao phải ngồi nhiều năm trong chiến hào từ phía binh lính và sỹ quan đang tác động lên tinh thần chiến đấu của quân đội Ukraine.
Điều này sẽ từng bước khiến cho quân đội nhụt chí. Việc chậm chễ trong công tác giải ngũ do thiếu hụt nhân sự cũng "đổ thêm dầu" vào lửa, khiến binh lính đứng lên biểu tình phản đối thực hiện mệnh lệnh của chỉ huy và uống rượu một cách không kiểm soát.
Hậu quả - những hi sinh phi chiến đấu và hình ảnh quân đội sụp đổ trong mắt người dân địa phương khi họ thường xuyên trở thành nạn nhân của các hành động phạm tội do quân đội Ukraine gây ra.
"Mùa thu năm ngoái, lãnh đạo đảng "Hội đồng quốc dân" và người sáng lập tiểu đoàn "Azov", ông Andrei Bilevzky, đã đưa ra quan điểm tương tự về hiện trạng trong quân đội Ukraine khi trả lời phỏng vấn hãng thông tấn "Apostrof" (Ukraine).
Một chiếc xe tăng của quân đội Ukraine bị bắn hạ.
Hơn một nửa sĩ quan có kinh nghiệm chiến đấu tại Donbass đã giải ngũ vì không chịu được những quy định trong quân đội Ukraine. Đói nhân sự, theo ý kiến của ông Bilevzky, có thể nhận thấy rõ, đặc biệt tại khu vực triển khai chiến dịch chống khủng bố.
"Tôi thường xuyên có điều kiện đọc những bài viết đăng trên các báo định kỳ của nước cộng hòa tự xưng Lugansk phát hành ở khu vực giáp với chiến trường giao tranh. Họ thường sử dụng cả các nguồn tin từ mạng xã hội mà những nhóm binh lính quân đội Ukraine, vệ binh và tình nguyện viên hay dùng để trao đổi.
Bởi vậy, các phóng viên những tờ báo giáp chiến trường Lugansk nắm khá rõ tình hình của đối phương", nhà nghiên cứu chính trị Eduard Popov cho biết.
Sự tồi tệ sẽ còn tiếp diễn?
Một trong những vấn đề chính của quân đội Ukraine đó là chậm chễ trong việc giải ngũ. Bộ Tư lệnh kéo dài thời hạn đưa các binh lính đã hoàn thành nghĩa vụ theo hợp đồng của mình từ khu vực triển khai chiến dịch chống khủng bố (ATO) về nhà.
Những người này tìm mọi cách để phản đối. Phương pháp phổ biến nhất đó là không tuân theo mệnh lệnh của chỉ huy và uống rượu. Từ đó tỷ lệ những sự cố liên quan tới sử dụng vũ khí rất cao. Thậm chí thống kê chính thức của Ukraine còn thừa nhận rằng những tổn thất phi chiến đấu trong quân đội Ukraine gần ngang bằng với tổn thất chiến đấu.
Đương nhiên, vấn đề ở đây không chỉ là chậm chễ trong việc giải ngũ. Đúng là rất ít những người có kinh nghiệm phục vụ cho quân đội Ukraine.
Tuy nhiên, giới quân sự của Lugansk mà tôi từng nói chuyện hồi giữa tháng 6 tại ranh giới phân chia, đánh giá không cao đối phương. Vẫn đề không chỉ ở những phẩm chất, mà họ hoàn toàn không có động cơ để cầm súng chiến đấu.
Quân đội Ukraine triển khai lực lượng.
Liên quan tới việc Bộ Tư lệnh quân đội Ukraine phải tập hợp các lính hợp đồng từ những đơn vị khác nhau để đưa tới Donbass thì có thể nói rằng, có phần nào đó giống với tình hình của Nga trong cuộc chiến tranh Chechnya lần thứ nhất. Khi đó cũng thiết lập các đơn vị ô hợp. Lấy ví dụ như cử thủy thủ từ các tàu chiến vào những đơn vị lính thủy đánh bộ.
Đúng là tại Ukraine những lính phục vụ theo hợp đồng nhận được mức lương khá cao so với mặt bằng chung. Nhiều người gia nhập quân đội vì không có việc làm. Nhưng mức lương đó cuối cùng hóa ra lại thấp hơn nhiều vì hệ thống hình phạt được thiết kế đặc biệt.
Các sĩ quan quân đội Ukraine phải phạt những binh lính dưới quyền theo lệnh của cấp trên để tiết kiệm chi phí. Bởi vậy, nhiều người từ chối phục vụ. Tôi biết cụ thể một vài trường hợp.
Việc thiếu những chiến dịch quy mô thực sự và không hiểu được ý nghĩa của cuộc chiến này đã tác động mạnh mẽ lên tinh thần và khả năng chiến đấu của quân đội Ukraine. Trên các mặt báo xuất bản tại khu vực giáp chiến trường Lugansk thường đăng tải những con số thống kê thiệt hại chiến đấu và phi chiến đấu của quân đội Ukraine.
Mỗi tuần nếu không phải mỗi ngày, ở đó đều xảy ra một sự cố nào đó: cướp bóc, say xỉn và giải quyết xung đột cá nhân bằng vũ khí. Tất cả là hậu quả của việc không hiểu mục đích của cuộc chiến này, những điều kiện sinh hoạt – vật chất và quy định không thể chấp nhận được đang hoành hành trong Quân đội Ukraine.
Bên cạnh đó, phía Ukraine còn lại rất ít những người sẵn sàng chiến đấu cho "lý tưởng". Chủ yếu trong hàng ngũ các tiểu đoàn tiễu phạt. Số còn lại không nhiều trong các đơn vị của quân đội và vệ binh Ukraine.
Nói chung, ở phía bên kia vẫn là những người gốc Nga đó thôi, nhưng họ bị "mê hoặc" bởi câu chuyện thần thoại mang tên Ukraine. Ai đó trong những người gốc Nga tiếp nhận lý tưởng chủ nghĩa dân tộc cực đoan Ukraine. Số khác (thật trớ trêu!) chiến đấu với những người Nga để tranh giành đất của người Nga!
Từ hồi năm 2010 tôi đã từng dự báo rằng trung tâm của chủ nghĩa dân tộc cực đoan Ukraine sẽ di chuyển từ Galichina tới Đông Ukraine. Trước tiên là tới Kharkov. Và đúng như vậy.
Liên quan tới việc trong tháng 8 tới đây sẽ có đợt gọi đi nghĩa vụ ngoài kế hoạch được Tổng thống Poroshenko phê chuẩn, có nhiều người từ lâu cam kết sẽ từ chối đi nghĩa vụ, còn ông Poroshenko nhiều lần khẳng định rằng quân đội đã hoàn toàn chuyển sang diện phục vụ theo hợp đồng…
Thực ra họ đang không đủ người, thời hạn phục vụ của lính tổng động viên đang có mặt tại khu vực ATO sắp sửa kết thúc. Nhưng thực ra công tác tổng động viên đã được triển khai.
Phần lớn người dân tại Donbass từ chối tham gia phục vụ quân đội theo hợp đồng dù tỷ lệ thất nghiệp và tình hình kinh tế - xã hội vô cùng khó khăn. Chỉ có số ít đếm trên đầu ngón tay chấp nhận đi theo con đường phản bội.
Thường dân tại khu vực Donbass do phía Ukraine kiểm soát cho rằng quân đội Ukraine là kẻ xâm lược và chờ được giải phóng và ra nhập nước cộng hòa Donetzk và Lugansk. Mặc dù ở ngay trong đất nước Ukraine tình hình cũng không có gì sáng sủa.
Liên minh Châu Âu và Nga đã thực hiện các bước nhằm đơn giản hóa sự có mặt của các công dân Ukraine trên lãnh thổ của mình. Bởi vậy, vào tháng 8 này, cùng với việc bắt đầu làn sóng tổng động viên mới có thể sẽ bùng phát làn sóng người di cư tới các nước EU và Nga.
Không chỉ để kiếm tiền mà còn để thi vào các trường đại học. Tất cả đều vì mục đích chạy trốn thực hiện nghĩa vụ quân sự tại Ukraine.
Theo chuyên gia nghiên cứu chính trị Alexandr Dudchak, có thể những kinh nghiệm sẽ được tích lũy trong chiến đấu. Nhưng nói về việc "tinh thần chiến đấu" và mong muốn chiến đấu đang tăng là điều không thể. Không còn ai tự nguyện tới khu vực ATO. Người ta chỉ tham gia phục vụ quân đội theo hợp đồng khi nào mọi thứ thực sự lắng xuống.
Thực tế cho thấy rằng, cả lính hợp đồng cũng không bao giờ nhận được những gì mình mong muốn, còn các chi phí để giải quyết những vấn đề liên quan tới sức khỏe do hậu quả chiến tranh không được chính phủ bù đắp hợp lý. Hoạt động quay vòng không được thực hiện đúng. Và điều này cũng khiến cho tinh thần của binh lính quân đội Ukraine trùng xuống.
Không còn những suy nghĩ về việc phục vụ trong quân đội như những năm trước 2014, thời điểm có rất nhiều người "yêu nước". Các băng đảng cựu hữu mà tới "chinh phục" Donbass theo tiếng gọi của "chủ nghĩa yêu nước" đã ở lại đó. Phần người dân khỏe mạnh, ngay từ đầu, đã không muốn giết hại chính những người đồng hương của mình.
Thậm chí các phương tiện truyền thông Ukraine không thể miêu tả được "lỗ hổng lớn trong tinh thần yêu nước" của người dân Ukraine, không còn người tình nguyện đứng xếp hàng xin nhập ngũ như trước.
Các chiến dịch quy mô khó có thể làm tinh thần chiến đấu của binh lính Ukraine tăng lên. Tuy nhiên, các hành động quân sự này khiến mất mát nhiều hơn, ảnh hưởng không nhỏ tới tinh thần chiến đấu hơn là nạn say rượu.