BSCKII Lâm Nguyễn Thùy An, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (cơ sở 3), cho biết khoảng 10-20% bệnh nhân gan nhiễm mỡ có chỉ số khối cơ thể (BMI) hoàn toàn bình thường. Thậm chí có những bệnh nhân dáng mảnh khảnh như “xác ve”, vẫn được chẩn đoán gan nhiễm mỡ trong các lần kiểm tra sức khỏe.
Bác sĩ Thùy An ghi nhận nhiều trường hợp có cân nặng bình thường, BMI chỉ 18–19 nhưng men gan tăng hoặc siêu âm phát hiện gan nhiễm mỡ. Theo bác sĩ Thùy An, BMI đôi khi không phản ánh đúng mức độ nguy hiểm. Không ít bệnh nhân quá chủ quan vì nghĩ mình gầy thì sẽ không mắc căn bệnh này.
Mô phỏng gan nhiễm mỡ (Ảnh minh họa).
6 nguyên nhân khiến người gầy vẫn bị gan nhiễm mỡ
Theo bác sĩ Thùy An, người gầy mắc bệnh gan nhiễm mỡ thường do 6 nguyên nhân:
Tích tụ mỡ nội tạng, chuyển hóa bất thường
Mỡ nội tạng là lớp mỡ nằm sâu quanh gan, ruột và mạch máu. Đây là loại mỡ gây hại nhất vì tham gia trực tiếp vào quá trình viêm, rối loạn chuyển hóa. Theo bác sĩ Thùy An, ở người gầy, nếu dinh dưỡng không đầy đủ, gan buộc phải chuyển hóa mỡ liên tục để tạo năng lượng, khiến mỡ dồn về gan và tích tụ tại gan.
Yếu tố di truyền và rối loạn chuyển hóa bẩm sinh
Một số người có đột biến gene liên quan chuyển hóa chất béo, khiến họ dễ bị gan nhiễm mỡ dù vẫn gầy và ăn uống điều độ.
Đề kháng insulin và đái tháo đường tiềm ẩn
Dù cân nặng bình thường, tình trạng đề kháng insulin vẫn có thể xảy ra, làm tăng đường trong máu và kích thích gan tích mỡ.
Chế độ ăn nhiều đường – ít đạm
Tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến, nước ngọt, trà sữa, tinh bột tinh chế khiến gan phải xử lý đường liên tục, chuyển hóa thành mỡ. Ngược lại, thiếu protein khiến cơ thể không đủ nguyên liệu cho quá trình chuyển hóa lành mạnh.
Kiêng khem quá mức hoặc ăn chay không khoa học
Nhiều người giảm cân bằng cách bỏ bữa hoặc ăn quá ít chất béo và đạm. Điều này gây thiếu chất, rối loạn chuyển hóa đường – mỡ và dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Thiếu vận động
Đây là một nguyên nhân rất phổ biến. Người gầy nhưng ít vận động cũng dễ rối loạn chuyển hóa lipid.
Ngoài ra, dùng thuốc corticosteroid, tamoxifen, amiodarone, hút thuốc lá hoặc uống rượu bia đều làm gan dễ tổn thương và tích tụ mỡ.
Chủ quan dễ dẫn tới biến chứng nặng
“Người gầy thường nghĩ mình không thuộc nhóm nguy cơ nên không khám sớm. Khi phát hiện thì bệnh đã chuyển sang gan nhiễm mỡ – viêm gan nhiễm mỡ, dẫn tới xơ gan, suy gan, thậm chí ung thư gan”, bác sĩ Thùy An cảnh báo.
Một số nghiên cứu gần đây cho thấy người gầy mắc gan nhiễm mỡ có xu hướng biến chứng nặng tương đương, thậm chí cao hơn nhóm béo phì, do khó phát hiện sớm.
Bác sĩ Thùy An khuyến cáo tất cả mọi người kể cả người gầy nên chủ động phòng ngừa gan nhiễm mỡ bằng cách:
- Ăn uống lành mạnh: tăng rau xanh, đậu, ngũ cốc nguyên hạt, cá, protein nạc; giảm tối đa nước ngọt, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn, bia rượu.
- Vận động tối thiểu 150 phút/tuần: Có thể đi bộ nhanh, đạp xe, tập kháng lực. Không nên nghỉ quá 2 ngày liên tiếp.
- Kiểm soát bệnh nền: Người có đái tháo đường, rối loạn lipid, huyết áp cần theo dõi định kỳ. Nên kiểm tra men gan, mỡ máu, siêu âm bụng hằng năm.
- Tránh yếu tố gây hại gan: Không hút thuốc, hạn chế rượu bia và sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ.