(Ảnh: The House of Wellness)
Khi người mẫu Hailey Bieber - vợ của ngôi sao nhạc pop Justin Bieber - tiết lộ cô bị một cơn đột quỵ nhỏ ở tuổi 25, người hâm mộ của cô đã bày tỏ sự ngạc nhiên.
"Không phải cô ấy còn quá trẻ sao?" - họ hỏi.
Cú sốc về sức khỏe của Hailey Bieber đã làm nổi bật một quan niệm sai lầm phổ biến mà các chuyên gia y tế đang cố gắng sửa chữa - đó là đột quỵ chỉ xảy ra với người lớn tuổi. Đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và nghiên cứu chỉ ra tỷ lệ mắc bệnh ngày càng tăng ở những người dưới 55 tuổi.
Ở Úc, cứ 19 phút lại có một cơn đột quỵ và khoảng 24% nạn nhân ở độ tuổi 18-54.
Người cao tuổi vẫn là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất, nhưng các chuyên gia y tế cho biết việc thiếu nhận thức về căn bệnh này ở những người trẻ tuổi đang phải trả giá bằng mạng sống.
"Tôi có thể đã chết": Câu chuyện của một người trẻ tuổi sống sót sau cơn đột quỵ
Priya Sharma. (Ảnh: The House of Wellness)
Priya Sharma, 32 tuổi, không thể xác định thời điểm cô bị đột quỵ 8 năm trước. Nhưng cô ấy sẽ không bao giờ quên khoảnh khắc bác sĩ nói với cô ấy rằng cô ấy đã may mắn như thế nào khi sống sót.
Priya nói: "Một vài tuần sau khi tôi xuất viện, bác sĩ giải phẫu thần kinh của tôi nói với tôi rằng tôi có thể đã chết nếu không được chăm sóc y tế. Có quá nhiều cục máu đông và chúng đã di chuyển đến phổi của tôi, nhưng may mắn thay, các bác sĩ đã loại bỏ chúng kịp thời".
Sự sống sót của Priya thậm chí còn đáng chú ý hơn, vì cô không có các dấu hiệu đột quỵ truyền thống. Trong một tuần, cô ấy bị bệnh dạ dày nặng, trở nên yếu ớt và mất nước đến mức cuối cùng cô ấy phải vào khoa cấp cứu.
Priya nói: "Tôi được đưa đi xét nghiệm máu và ngay lập tức được đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt (ICU)".
Priya ở lại ICU trong 9 ngày, trải qua hai thủ tục lấy cục máu đông và được kê đơn thuốc làm loãng máu. Priya đã phải học cách đi lại và nói chuyện trở lại sau cơn đột quỵ, nhưng cô tin rằng lối sống lành mạnh của mình đã giúp cô hồi phục nhanh chóng.
"Kể từ đó, tôi đã muốn cho những người trẻ tuổi thấy rằng bạn có thể vượt qua nó" - cô nói.
Đột quỵ là gì?
Đột quỵ xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho một phần não đột ngột bị cắt, khiến não bị thiếu oxy và làm tổn thương các tế bào. Tổ chức Đột quỵ cho biết có hai loại đột quỵ – xuất huyết và thiếu máu cục bộ, đây là loại phổ biến nhất.
Đột quỵ do thiếu máu cục bộ thường gây ra bởi sự tích tụ mảng bám (cholesterol và chất béo lắng đọng) trong động mạch, một tình trạng gọi là xơ vữa động mạch. Khi có quá nhiều mảng bám tích tụ trong động mạch, tắc nghẽn có thể hình thành.
Đột quỵ xuất huyết chủ yếu là do huyết áp cao, chứng phình động mạch não và các dị dạng mạch máu khác.
Đột quỵ ở người trẻ tuổi
Nghiên cứu cho thấy khoảng 15% của tất cả các cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ xảy ra ở thanh niên và thanh thiếu niên. Chủ tịch hội đồng lâm sàng của Tổ chức Đột quỵ và nhà thần kinh học, Giáo sư Bruce Campbell, cho biết đột quỵ do thiếu máu cục bộ có thể đang gia tăng ở những người trẻ tuổi.
Trong khi những người trẻ tuổi có thể bị đột quỵ do các vấn đề về tim hoặc tổn thương mạch máu, vốn khó có thể ngăn ngừa được, Giáo sư Campbell cho biết sự gia tăng đột quỵ dường như liên quan đến các yếu tố lối sống như hút thuốc, cholesterol, béo phì và huyết áp cao.
Giáo sư Campbell, trưởng khoa thần kinh và đột quỵ tại Bệnh viện Hoàng gia Melbourne, cho biết: "Chúng tôi đã chứng kiến nhiều ca đột quỵ liên quan đến mảng bám cholesterol xuất hiện ở những người ở độ tuổi 30 và 40".
"Đó là điều mà chúng tôi thường thấy ở những bệnh nhân lớn tuổi, nhưng một số thành viên trẻ tuổi trong các nhóm đa văn hóa của chúng ta dường như có nguy cơ mắc bệnh cao hơn và lối sống cũng là một yếu tố lớn".
Các dấu hiệu của đột quỵ là gì?
Thời gian là rất quan trọng khi xảy ra đột quỵ và điều trị kịp thời có thể cứu sống. Tổ chức Stroke khuyến khích một từ viết tắt dễ nhớ - NHANH CHÓNG (FAST) - cho các dấu hiệu cảnh báo phổ biến nhất về đột quỵ và những việc cần làm.
NHANH CHÓNG là viết tắt của khuôn mặt (mặt rũ xuống), cánh tay (không thể giơ lên), lời nói (nói ngọng hoặc lẫn lộn) và thời gian. Khi bạn thấy những biểu hiện này hãy ngay lập tức gọi cấp cứu và nói rằng bạn nghi ngờ bị đột quỵ.
Đột quỵ nghiêm trọng như thế nào?
Nó phụ thuộc vào phần nào của não mà cơn đột quỵ tấn công, Giáo sư Campbell nói.
"Nó có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng, tùy thuộc vào kích thước của cục máu đông và vị trí của nó, chẳng hạn như đó là phần não kiểm soát lời nói hoặc chuyển động của tay" - ông nói.
"Nguy cơ tăng lên theo tuổi tác, nhưng tuổi tác không ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của đột quỵ" - ông nói tiếp - "Một người có thể chết hoặc bị tàn tật rất nặng, bất kể họ là thiếu niên, thanh niên hay bệnh nhân cao tuổi".
Trong khi đột quỵ là một trong những kẻ giết người lớn nhất ở Úc, Giáo sư Campbell nói rằng chúng có nhiều khả năng dẫn đến tàn tật. Những ảnh hưởng của đột quỵ bao gồm yếu hoặc tê liệt ở chân và tay; khó nói, đọc hoặc viết; và các vấn đề về giác quan và nhận thức.
Đột quỵ ở trẻ em
Y tá tư vấn lâm sàng của Bệnh viện Nhi đồng Hoàng gia Belinda Stojanovski cho biết mặc dù hiếm gặp ở trẻ em nhưng đột quỵ có thể ảnh hưởng đến 600 trẻ em Úc ở Úc mỗi năm.
Các vấn đề về mạch máu não và bệnh tim bẩm sinh phức tạp là những nguyên nhân hàng đầu. Rối loạn đông máu và nhiễm trùng cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ ở trẻ.
Belinda nói: "Trong hầu hết các trường hợp đột quỵ ở trẻ em, trẻ em sẽ có các dấu hiệu NHANH CHÓNG. Nhưng do thiếu nhận thức về đột quỵ ở trẻ em, việc gọi xe cấp cứu hoặc đến ED (khoa cấp cứu) thường bị trì hoãn".
1/3 số ca đột quỵ ở trẻ em xảy ra dưới một tuổi và có thể không có bất kỳ dấu hiệu nào ở trẻ sơ sinh. Belinda nói: "Co giật và buồn ngủ cực độ có thể là dấu hiệu nhưng ở một số trẻ sơ sinh, đột quỵ không rõ ràng cho đến khi em bé lớn lên".