Hình ảnh nhà lãnh đạo đảng chính trị thân Nga Medvechuk bị bắt do SBU công bố (Ảnh: Reuters).
Rạng sáng ngày 13/4 theo giờ địa phương, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã công bố trên mạng xã hội video bài phát biểu của ông, trong đó cho biết, đồng minh quan trọng và có ảnh hưởng nhất của Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Ukraine, ông Viktor Medvedchuk lãnh tụ đảng chính trị thân Nga của Ukraine đã bị bắt và đề xuất đổi Medvedchuk lấy các tù binh Ukraine bị Nga bắt giữ.
Theo tin của Reuters ngày 13/4, trước đó vào hôm 12/4, ông Zelensky đã cho đăng một bức ảnh ông Medvechuk bị còng tay trên tài khoản Telegram trên mạng xã hội của mình và nói rằng các cơ quan an ninh Ukraine đã tiến hành vụ bắt giữ này.
Rạng sáng ngày 13/4 theo giờ địa phương, trong bài phát biểu của mình, ông Zelensky nói: "Tôi đề nghị Liên bang Nga hãy trao trả những người của chúng ta bị Nga giam giữ để đổi lấy Viktor Medvedchuk", "Lực lượng an ninh và lực lượng vũ trang của chúng ta cũng cần phải tính đến cơ hội này".
Tin cho hay, ngày 19/2/2021, Ủy ban An ninh và Quốc phòng Quốc gia Ukraine đã quyết định áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với thủ lĩnh của đảng chính trị thân Nga Medvechuk, một doanh nhân giàu có với cớ nghi ngờ ông này tham gia hoạt động khủng bố.
Truyền thông Ukraine cho rằng đây là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến căng thẳng ở miền đông Ukraine, bởi Medvechuk là nhân vật chính trị Ukraine duy nhất có thể gặp gỡ ông Putin thường xuyên trong những năm gần đây, và ở một mức độ nhất định đã đóng vai trò là "người trung gian hòa giải" trong cuộc đối thoại Ukraine-Nga.
Ông Medvechuk có quan hệ thân thiết với Tổng thống Nga Putin (Ảnh: AP).
Ông Medvechuk được cho là đã trốn thoát sau khi chính quyền Ukraine mở cuộc điều tra đối với ông về tội phản quốc và quản thúc tại nhà vào tháng 2 năm nay.
Truyền thông Ukraine cho biết, ông Medvechuk coi Tổng thống Nga Putin là cha đỡ đầu của con gái mình và phủ nhận việc ông liên quan đến bất cứ hành vi sai trái nào.
Ông Viktor Medvechuk từng là chánh văn phòng của tổng thống Ukraine trong thời kỳ ông Leonid Kuchma nắm quyền.
Trong những năm gần đây, ông thường xuyên đi lại giữa Moscow và Kiev, thường đóng vai trò là nhân vật làm cầu nối giữa Nga và Ukraine. Đảng chính trị Ukraine "Opposition Platform — For Life" (Nền tảng đối lập - Vì cuộc sống) do ông Medvechuk lãnh đạo chiếm 44 trong số 450 ghế trong quốc hội Ukraine và là đảng chính trị lớn thứ hai trong quốc hội.
Những người ủng hộ đảng này chủ yếu đến từ miền Đông và một số khu vực phía Nam Ukraine, nơi tập trung tương đối đông những người nói tiếng Nga.
Vào ngày 20 tháng 3 năm nay, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đình chỉ hoạt động của 11 đảng đối lập ở Ukraine bị cho là "có liên hệ với Nga", trong đó có Đảng Nền tảng đối lập - Vì cuộc sống.
Thư ký báo chí của Tổng thống Nga Dmitry Peskov nói với hãng truyền thông TASS về vụ bắt giữ Medvechuk: do có số lượng lớn các tin tức sai sự thật, các bức ảnh nghi ngờ về vụ bắt giữ Medvechuk cần phải được xác minh thêm.
Ông Zelensky cho biết trong một đoạn video bài phát biểu ngày 13/4 rằng "Medvechuk đã lẩn trốn trong 48 ngày và mưu đồ bỏ trốn ra nước ngoài", nhưng đã bị Cơ quan An ninh Ukraine bắt giữ thành công vào ngày 12/4.
Trong bức ảnh do Cục An ninh Ukraine (SBU) công bố, ông Medvechuk mặc đồng phục rằn ri của Quân đội Ukraine, ngồi trên ghế với hai tay bị còng, đầu tóc bù xù và vẻ mặt mệt mỏi.
Người đứng đầu cơ quan an ninh Ukraine cùng ngày 13/4 cũng đưa ra một văn bản lên án Medvechuk:
"Gần đây ông có thể tạm thời trốn tránh pháp luật và có thể ngụy trang trong bộ quân phục Ukraine ... Nhưng cuối cùng liệu ông có thể thoát khỏi sự trừng phạt? Đừng có ảo tưởng! Xiềng xích đang chờ ông và những kẻ phản bội đất nước Ukraine như ông!".
Ông Zelensky tuyên bố chính trị gia thân Nga Medvechuk đã bị bắt và sẽ được đem đổi lấy tù binh.
Cơ quan An ninh Ukraine gọi Medvedchuk là "chính trị gia thân Nga", đã phục vụ Nga trong nhiều năm và nói việc bắt giữ Medvedchuk là do đích thân Tổng thống Zelensky ra lệnh.
Ông Medvechuk bị chính quyền Ukraine hiện nay coi là bạn thân của ông Putin và là "kẻ đại diện cho quyền lợi của Nga ở Ukraine".
Một số nhà phân tích cho rằng ban đầu Nga vốn hy vọng đạt được một sự thay đổi hòa bình đối với chính quyền hiện nay ở Kiev bằng cách thúc đẩy các lực lượng chính trị thân Nga do Medvechuk đại diện lên nắm quyền.
Nhưng năm ngoái Medvechuk đã bị bắt, sau đó bị quản thúc tại gia và các lực lượng thân Nga ở Ukraine đã bị đàn áp và thanh trừng toàn diện, điều này khiến ông Putin phải giải quyết vấn đề Ukraine bằng vũ lực.
Tuy nhiên, một số nhà phân tích, bao gồm cả cựu nghị sĩ Ukraine Kiva, cho rằng, thực tế ông Medvechuk có thể đã bị chính quyền Ukraine khống chế từ tháng 2 năm nay.
Tin tức và hình ảnh có liên quan về vụ bắt giữ giờ mới được họ tung ra, một mặt, nhằm đe dọa những người phái chủ trương đầu hàng và các thế lực thân Nga trong nước Ukraine: "hãy xem điều gì đã xảy ra với nhà tài phiệt cũ, đừng đi theo vết xe đổ của ông ta"; mặt khác, đó cũng là cách chuyển hướng sự chú ý của người dân trong nước Ukraine khỏi tình hình chiến sự ở Donbass.
 Lính Ukraine ở Mariupol đầu hàng quân Nga. |
Trên thực tế, ở mặt trận Donbass, quân đội Ukraine hiện đang ở vào tình thế ngày càng bất lợi. Vào ngày 12/4, Tổng thống Chechnya Kadyrov thông báo trên tài khoản mạng xã hội của ông rằng hơn một nghìn lính thủy đánh bộ Ukraine đã đầu hàng chỉ trong ngày hôm đó, trong đó có hàng trăm người bị thương và viết: "Đó là sự lựa chọn đúng đắn!".
Ông Kadyrov nói rằng các cụm quân Ukraine lần lượt bị đánh bại và họ không biết phải làm gì với những người bị thương, tiếp theo sẽ đi đâu và phải làm gì. "Chống cự đã trở nên vô ích, sức chiến đấu đã chả còn lại là bao". Tuy nhiên, quả thực vẫn còn có một số phân đội nhỏ "sợ hãi giương cờ trắng đầu hàng quân đội Nga".
Ông viết: "Đừng sợ hãi (đầu hàng). Hãy nghĩ về những người thân yêu của các bạn, những người bị thương, nghĩ về cuộc sống của chính bạn và người khác, hãy nghĩ về thảm họa mà tên lửa sẽ mang lại cho gia đình bạn."
Ông Kadyrov cũng tiết lộ rằng hiện vẫn còn khoảng 200 người bị thương trong hầm ngầm của "Nhà máy thép Azovstal", họ không thể nhận được sự hỗ trợ y tế; đối với họ, sự lựa chọn tốt nhất là từ bỏ sự phản kháng, đầu hàng và trở về nhà.
Cuộc bao vây Mariupol của quân đội Nga khiến tàn dư của quân đội Ukraine cố thủ trong Nhà máy thép Azovstal trở nên không thể tiếp tục. Ông Zelensky ngày 12/4 than thở rằng, nếu có đủ tên lửa phòng không, đủ máy bay và xe tăng, quân đội Ukraine có thể đánh một trận phá vây đẹp mắt ở Mariupol.
Tình hình thực tế là do NATO không muốn cung cấp máy bay và vũ khí hạng nặng, đồng thời không thể chuyển vật tư viện trợ tới nơi được nên lực lượng vũ trang Ukraine và những người bị Nga coi là "lực lượng tân phát xít" ở thành phố Mariupol về cơ bản đang ở trong tình trạng "nằm đó chờ chết".
Một khi Mariupol thất thủ sẽ là một đòn giáng nặng nề vào tinh thần của quân đội Ukraine và chính quyền của Tổng thống Zelensky có thể không còn can đảm để tuyên truyền "Quân đội Ukraine tất sẽ chiến thắng" cho người dân.
 Tại cuộc họp báo với Tổng thống Belarus hôm 12/4, ông Putin tuyên bố sẽ không bỏ cuộc, các nhiệm vụ đặt ra phải được hoàn thành. |
Ngày 12/4 là Ngày Vũ trụ của Nga. Hôm đó, Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Belarus Lukashenko lần lượt bay từ Moscow và Minsk tới Sân bay vũ trụ "Vostok" ở Svobodny, tỉnh Amur, để chứng kiến những thành tựu hàng không vũ trụ mới nhất của Nga, đồng thời thảo luận về tình hình ở Ukraine và kế hoạch đối phó với các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Tại cuộc họp báo sau cuộc gặp với ông Lukashenko, ông Putin cảnh báo rằng Kiev đã "tách khỏi" sự đồng thuận đã đạt được trong cuộc đàm phán trước đó ở Istanbul và các cuộc đàm phán Nga-Ukraine đã đi vào bế tắc.
Ông cũng nói rằng các mục tiêu và nhiệm vụ của "Chiến dịch quân sự đặc biệt" của Nga ở Ukraine sẽ được thực hiện. Thái độ của ông Putin là lời tuyên bố với chính quyền Ukraine và phương Tây: Nga sẽ không bỏ cuộc giữa chừng, và các nhiệm vụ đã đặt ra phải được hoàn thành.
Có ý kiến phân tích cho rằng, ông Zelensky đã nhận được cảnh báo này. Ông tỏ ra không chịu thua kém mà đưa ra con bài tẩy ông đang nắm trong tay bằng cách ngay trong ngày 12/4 đã đăng một bức ảnh của chính trị gia thân Nga Medvechuk bị bắt trên tài khoản mạng xã hội của mình, đề nghị sử dụng để đổi lấy những công dân Ukraine bị bắt.
Đây được xem là lời thách thức của ông Zelensky gửi đến ông Putin trước khi hai bên bước vào trận chiến quyết định ở Donbass.