SOHA NEWS
Vàng da là điều bình thường
Trường hợp của bé Nguyễn Hải A. hơn 1 tháng tuổi, nặng 3,4 kg. Bé A. sinh khi được 36 tuần phải mổ cấp cứu. Lúc bé sinh chỉ nặng 2,6 kg nhưng chỉ chiếu đèn 12 tiếng là bé được về với mẹ.
Chị Hoàng Thị Duyên, mẹ của bé Hải A. cho biết chị thấy con bú khỏe tuy nhiên bé bị vàng da. Vì trời lạnh nên chị không để ý, suốt ngày đóng cửa bật điện nên chị nghĩ da vàng là bình thường.
Những ngày đầu, chị thấy bé có phổng phao hơn nhưng bước sang tháng thứ hai bé vẫn không lên cân. Da vẫn vàng ệch ra và bé hay quấy khóc. Chị bối rối chỉ biết đưa con ra tắm nắng lúc 7, 8 h sáng và không cho bé đi bệnh viện khám.
Chị Duyên kể: “Sau sinh 10 ngày em cho bé về quê nên không biết thế nào cả, đến khi thấy bé không tăng cân, bỏ bú, da vàng hơn bình thường em mới cho con đi kiểm tra thì bác sĩ cho biết cháu bị bất đồng nhóm máu với mẹ, thiếu sắt”.
Bé được bác sĩ kê thuốc bổ sung sắt cho cả hai mẹ con và điều trị vàng da bệnh lý.
Quan sát da bé như thế nào?
Trường hợp con của chị Duyên không phải là hiếm. Theo PGS Nguyễn Tiến Dũng – nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội, vàng da bệnh lý thường xuất hiện ở trẻ sinh non; trẻ đẻ ngạt; do bất đồng nhóm máu mẹ - con hệ ABO (VD: mẹ nhóm máu O, con nhóm máu A hoặc B…); bất đồng nhóm máu mẹ - con hệ Rh...
Vàng da sinh lý chuyển sang vàng da bệnh lý rất mong manh và thường khó nhận diện do nhiều trẻ không có các dấu hiệu chỉ điểm như: kích thích, vật vã hoặc li bì, bỏ bú mà đôi khi trẻ vẫn bú, vận động và ngủ bình thường.
Khi xuất hiện những dấu hiệu lâm sàng điển hình như tăng trương lực cơ, rối loạn hô hấp, co giật, li bì hoặc khóc thét thì đã rất nặng.
PGS Dũng cho biết, khi đó, dù có điều trị được thì cũng sẽ để lại những di chứng rất nặng nề.
Ông Dũng nhấn mạnh, trẻ bị vàng da sơ sinh bệnh lý nếu không được điều trị kịp thời, chỉ trong 7 ngày đầu đời, chất bilirubin sẽ qua hàng rào máu não gây hội chứng vàng da nhân não, để lại nhiều di chứng về thần kinh hết sức trầm trọng mà không thể phục hồi như: điếc, chậm phát triển về vận động và trí tuệ.
Tuy nguy hiểm nhưng việc theo dõi và phát hiện các dấu hiệu vàng da bệnh lý lại không quá khó nếu các bà mẹ bỉm sữa biết các kỹ năng đơn giản sau: tập trung theo dõi sát con trong 7 ngày đầu đối với tất cả các trẻ sinh non hoặc sinh thường.
Đánh giá vàng da ở trẻ sơ sinh dưới ánh sáng tự nhiên (ánh sáng trời).
Không nên quan sát dưới ánh đèn neon hoặc đèn thường vì sẽ không xác định được rõ trẻ có vàng da hay không; Dùng ngón tay trỏ ấn nhẹ từ trên mặt da giữ vài giây sau đó quan sát độ vàng của da ở vùng da vừa mới ấn nhẹ ngón tay xuống.
Nên quan sát da trẻ theo thứ tự từ trên xuống dưới: Bắt đầu từ trán – ngực – bụng – đùi – cẳng chân. Nếu chỉ thấy vàng da từ trán xuống ngực thì không cần cho trẻ đi khám, chỉ cần theo dõi ở nhà.
Nếu thấy trẻ vàng da đến bụng hoặc đến đùi, cẳng chân thì cần phải đưa trẻ đến cơ sở khoa Nhi có khoa sơ sinh để khám ngay. Tại đây các bác sỹ sẽ đánh giá sâu hơn bằng hình thức khám lâm sàng và xét nghiệm định lượng bilirubin/máu.
Thời gian vàng để điều trị hiệu quả cho trẻ mắc bệnh vàng da chỉ trong 7 ngày đầu sau sinh bằng biện pháp chiếu đèn hoặc phối hợp truyền dịch. Nếu để muộn hơn thời gian này thì da bé dày hơn và phương pháp chiếu đèn sẽ không còn hiệu quả.