Vụ bắt cóc con tin lịch sử
Vụ bắt cóc con tin thuộc loại táo tợn nhất trong lịch sử đã xảy ra đêm 23-10-2002 tại Nhà hát Dubrovca giữa thủ đô nước Nga, chỉ cách Quảng trường Đỏ chưa đầy 5 km. Số con tin bị bắt giữ lên đến mức kỷ lục – gần 1.000 người, trong đó có 62 công dân nước ngoài.
Tác giả vụ bắt giữ con tin này là khoảng 50 tay súng người Chechnya. Chúng ra tối hậu thư đòi Nga chấm dứt cuộc xung đột kéo dài đã nhiều năm nay ở nước cộng hoà miền Kavkaz này.
...
Vở nhạc kịch hài Nord – ost phóng tác từ tiểu thuyết Thuyền trưởng và đại úy của Caverin đang là vở diễn ăn khách tại Nhà hát Dubrovca (Dubrovka).
Hơn 700 khán giả đã đến xem đêm diễn 23-10. Khi hồi hai sắp mở màn lúc gần 21 giờ, gần 50 người Chechnya bịt mặt bao gồm cả đàn ông lẫn đàn bà cầm súng tiểu liên và lựu đạn với các kíp nổ giắt đầy thắt lưng đã xông vào nhà hát.
Vụ bắt cóc kinh hoàng xảy ra tại nhà hát Dubrovka. Ảnh: TASS
Website Kaukaz.org của phiến quân Chechnya cho hay, chỉ huy "Tiểu đoàn tinh nhuệ cảm tử 29" này là Movsar Barayev 25 tuổi, cháu gọi Arbi Barayev – tư lệnh phiến quân Chechnya – bằng chú. Tên này đã bị quân đội Nga tiêu diệt hồi năm ngoái.
Website này cho hay, phiến quân đã cài mìn xung quanh nhà hát và ngay cả "những chiến sĩ mujahideen" cũng đã cài thuốc nổ quanh người, sẵn sàng chết. Theo nguồn tin của phiến quân, 20 phụ nữ tham gia vào vụ bắt cóc này là "quả phụ của các chiến binh Chechnya".
Constantin Cabanov, nghệ sĩ chỉ diễn trong hồi một của vở diễn may mắn thoát khỏi vụ bắt cóc cho hay, khi anh ra về, anh thấy những người đàn ông bịt mặt leo lên sân khấu. Chúng bắn chỉ thiên và nói: "Chúng mày không hiểu điều gì đang diễn ra phải không? Chúng tao là người Chechnya".
Cả Moskva và nước Nga đổ dồn tâm trí vào nhà hát này. Các lực lượng an ninh đã nhanh chóng được triển khai quanh khu vực nhà hát: Đội đặc nhiệm tinh nhuệ Alfa cùng các tay súng bắn tỉa đã đến hiện trường và án ngữ ở các vị trí xung yếu. Xe tăng, xe cứu thương chỉ còn cách nhà hát khoảng 400 mét.
Các con tin được phép vào nhà vệ sinh nhưng không được cung cấp thức ăn và nước uống. Khoảng 150 người bao gồm trẻ em, phụ nữ có thai, công dân Gruzia và Anh đã được trả tự do. Phiến quân Chechnya định thả hết các con tin người nước ngoài nhưng đến trưa 24-10 đã rút lại quyết định này.
Ngay sau khi khủng bố chiếm giữ tòa nhà, một số con tin đã thoát được ra ngoài bằng cách nhảy qua cửa sổ. Ảnh: Kommersant
Chiều cùng ngày, chúng cho phép các bác sĩ mang thuốc men vào trợ giúp những người ốm. Chúng đe dọa sẽ giết 10 người nếu một người của bọn chúng bị giết và sẽ cho nổ tung cả nhà hát trong trường hợp đặc nhiệm Nga tấn công vào bên trong.
...
Điều kiện của quân khủng bố
Qua điện thoại di động, đích thân phiến quân Chechnya và một vài con tin (làm theo lệnh của phiến quân) đã mặc cả với chính quyền Nga. Ngoài yêu sách đòi Nga chấm dứt ngay cuộc chiến ở Chechnya và rút quân đội ra khỏi Chechnya trong vòng 7 ngày, những kẻ bắt giữ con tin còn đòi được tạo hành lang an toàn để chúng đi sang nước thứ ba.
Chính quyền Nga đã nhờ Ruslan Khasbulatov - cựu Chủ tịch Quốc hội Nga người Chechnya tham gia giải quyết vụ khủng hoảng. Ông Aslanbek Aslakhanov, đại biểu Chechnya tại Duma Quốc gia Nga xung phong làm người thương thuyết đã phát biểu: "Tôi sẵn sàng làm bất cứ điều gì để tránh thảm họa. Tôi sẵn sàng hi sinh để không một người Moskva nào phải chết".
Bà Shkolnikova, bác sĩ chuyên khoa tim, một con tin từ bên trong nhà hát, trả lời phỏng vấn đài phát thanh "Tiếng vọng Moskva" cho hay, phiến quân yêu cầu đại diện của Tổ chức Chữ thập Đỏ Quốc tế, tổ chức "Thầy thuốc không biên giới" và của các đại sứ quán có công dân bị bắt làm con tin đứng ra làm trung gian thương thuyết.
Chúng không chấp nhận bất cứ người Nga nào giữ vai trò trung gian hòa giải. "Chúng tôi thực sự không muốn đặc nhiệm tấn công vào đây, bởi như thế sẽ dập tắt mọi hi vọng sống sót" - bà Shkolnicova nói. Hàng nghìn thân nhân của các con tin chờ bên ngoài đã khẩn cầu Tổng thống Putin không ra lệnh tấn công vào nhà hát.
Phiến quân ra điều kiện có thể đổi 1 đại biểu Duma Quốc gia Nga lấy 10 con tin. Các nghị sĩ Nga như Iosif Cabzon (ca sĩ nổi tiếng), Boris Nemtsov (cựu Phó Thủ tướng) và Irina Khaeamada đã đến ngay hiện trường.
...
Những yêu sách của bọn khủng bố là không thể thực hiện được. Tất nhiên chúng biết rằng những cam kết về chấm dứt chiến tranh cũng sẽ chỉ là những cam kết.
Hai mục tiêu có vẻ hiện thực của chúng là làm người Nga hoảng sợ và nhắc nhở họ rằng đất nước đang nằm trên ranh giới của nội chiến, đồng thời thu hút sự chú ý của dư luận thế giới đối với khu vực Bắc Kavkaz...
Những kẻ bắt cóc
Sáng sớm ngày 25-10, kênh truyền hình Nga NTV đã phát đi những hình ảnh đầu tiên về những kẻ bắt cóc. Chỉ duy nhất thủ lĩnh của nhóm phiến quân là Movsar Barayev không che mặt, còn lại tất cả bọn bắt cóc đều bịt mặt và quấn đầy thuốc nổ quanh mình.
Bọn bắt cóc tỏ ra khá bình tĩnh và rất quyết tâm. Chúng đã cho chuẩn bị "tiếp đón" các đơn vị đặc nhiệm của Nga. Giám đốc nhà hát - ông Georgi Vassiliyev, cũng là con tin trong nhà hát, trong một cú điện thoại di động về cho vợ, khẳng định rằng bọn bắt cóc đã gài rất nhiều thuốc nổ xung quanh nhà hát.
NTV cũng đã thực hiện một cuộc phỏng vấn với Barayev nhưng cuộc phỏng vấn này đã bị cấm phát theo lệnh của Bộ trưởng Thông tin Nga.
Đến trưa ngày 25-10, tình báo Nga khẳng định đã xác định được tung tích của phần lớn những kẻ đang bắt giữ con tin. Phát ngôn viên của FSB, ông Ignachenco, khẳng định tình báo Nga đã chụp ảnh được hầu hết những kẻ có mặt bên trong nhà hát và đa phần bọn chúng đều là người Chechnya quốc tịch Nga.
Trong đêm 24-10 rạng ngày 25-10, an ninh Nga đã thực hiện một khối lượng công việc khổng lồ là thẩm vấn và chuyện trò với khoảng 300 người là thân nhân và bạn bè của những kẻ bắt giữ con tin để xác định tung tích của chúng.
Ông Ignachenco cho biết, tiến trình tố tụng nhằm khởi tố những kẻ bắt cóc với các tội danh khủng bố, bắt cóc con tin và giết người đã được khởi động.
Sau cuộc gặp với Tổng thống Putin chiều 25-10, chỉ huy lực lượng FSB của Nga tuyên bố sẽ bảo đảm tính mạng cho những kẻ bắt giữ con tin nếu chúng thả toàn bộ các con tin.
Tấn công
Theo website Nga gazeta.ru, Moskva đã chuẩn bị sẵn phương án tấn công vào Nhà hát Dubrovca, nhưng thời điểm tấn công phụ thuộc vào tình hình thực tế.
Các chiến sĩ Bộ Nội vụ Nga trên xe bọc thép gần Nhà hát Dubrovka, cơ sở bị những kẻ khủng bố người Chechnya chiếm giữ vào buổi diễn nhạc kịch "Nord-Ost" ngày 23/10/2002. Ảnh: Sputnik
Một chiến sĩ đặc nhiệm Alfa tham gia vào vụ tấn công cho hay, trong những ngày qua, trinh sát đã sục vào tất cả hệ thống ngầm của nhà hát và tiến đến sát bọn khủng bố, thậm chí họ còn nghe thấy chúng trò chuyện với nhau.
Đêm rạng ngày 26-10, các chiến sĩ đặc nhiệm Alfa đã bò theo hệ thống ngầm này vào bên trong. Tình hình của các con tin đã trở nên rất căng thẳng. Xú uế đã làm cho họ hầu như không còn thở được.
Chính tình hình đã quyết định những điều khủng khiếp. Sự tồn tại của các con tin trong một khán phòng cài đầy chất nổ bên cạnh những tên khủng bố sẵn sàng điểm hỏa đòi hỏi phải áp dụng những phương pháp không tiêu chuẩn mới có thể bảo đảm được việc giải cứu nhiều nhất con tin.
Và Bộ chỉ huy đã quyết định phương án chưa từng có trong lịch sử giải phóng con tin - ra lệnh bơm hơi gas gây mê. Liệu khi đó những người ra lệnh có lường trước được hậu quả của hành động này không? Chắc chắn là có.
Chấp nhận mất một, một trăm, hay một nghìn mạng người? Sự lựa chọn khó khăn này hợp đạo lí và được biện giải bao nhiêu phần trăm? Đó là những câu hỏi sẽ mãi không có câu trả lời.
Xin trích ra đây lời của một người cha có cô con gái vẫn đang trong tình trạng hôn mê sau khi được giải cứu: "Họ đã làm thế để nhiều người được sống. Không làm thế thì không thể được!".
Khoảng 5h30' sáng 26-10 (9h30 giờ Hà Nội), các chiến sĩ Alfa nghe thấy một phụ nữ trả lời phỏng vấn Đài phát thanh "Tiếng vọng Moskva". Chị nói rằng các con tin đã phải dùng khăn tay để bịt mũi. Giọng của chị ta nghe mơ hồ như từ cõi nào vọng về.
Kẻ khủng bố bị tiêu diệt trong cuộc giải phóng các con tin bị bắt tại Nhà hát Dubrovka vào ngày diễn vở nhạc kịch Nord-Ost. Ảnh: Sputnik
Sau khi các con tin đã được giải cứu, Bộ chỉ huy chiến dịch thừa nhận rằng họ đã phun hơi gas gây mê vào bên trong trước khi tấn công vào nhà hát. Cũng vào lúc này, phiến quân đã quá mệt mỏi và căng thẳng vì chờ đợi tấn công, đã không chịu đựng thêm được nữa và nổ súng giết hai con tin thị uy, buộc những con tin còn lại phải giữ trật tự.
Nhưng một nhóm con tin nam đã vùng chạy ra bên ngoài và bị chúng bắn đuổi theo. Bộ chỉ huy hiểu rằng phiến quân đã bắt đầu hành quyết con tin theo đúng tối hậu thư mà chúng đưa ra đêm trước, nên đã quyết định khai hỏa cuộc tấn công.
Được sự yểm trợ của xe bọc thép, các chiến sĩ đặc nhiệm đã nhanh chóng tiến sát và đột nhập thành công vào nhà hát. Các xạ thủ đã bắn đứt những gói thuốc nổ mà phiến quân buộc xung quanh tòa nhà. Nhóm đặc nhiệm thứ hai xông thẳng vào tiền sảnh nhà hát, nơi tên cầm đầu phiến quân đã trả lời phỏng vấn.
Cùng lúc đó, nhóm thứ ba từ đường hầm cũng bắt đầu hành động. Gần 100 chiến sĩ đặc nhiệm đã đột ngột xuất hiện từ ba phía: khán phòng, sân khấu và ban công. Họ ném vào khán phòng loại lựu đạn đặc biệt khiến cả phiến quân lẫn các con tin bị ù tai và mờ mắt trong ít phút.
Điều này đã khiến các chiến sĩ Alfa tiêu diệt được hết các nữ phiến quân cảm tử, không một tên nào kịp phát hỏa khối thuốc nổ chúng buộc quanh người. Sau đó, họ tiếp tục giải phóng các bộ phận khác của toà nhà. Khoảng 6h, nhóm con tin nữ đầu tiên chạy ra bên ngoài, xe bọc thép tiến đến sát nhà hát và che cho họ chạy khỏi toà nhà.
6h10 phút, 300 nhân viên cứu hộ xông vào, nhiệm vụ của họ là kéo con tin ra ngoài càng nhiều càng tốt.
"Khi vào bên trong, chúng tôi không biết ai còn sống, ai đã chết, tất cả đều đờ đẫn vì những gì vừa tận mắt chứng kiến. Chúng tôi phải tát mạnh vào mặt họ mới phân biệt được và tức tốc đưa ra ngoài" - một nhân viên cứu hộ kể.
Tổng thống Vladimir Putin tới thăm Viện Y tế Khẩn cấp Sklifosovsky để gặp gỡ các con tin được cứu từ nhà hát Dubrovca (Dubrovka). Ảnh: Wiki
Cả các chiến sĩ đặc nhiệm lẫn nhân viên cứu hộ đều không được phép động vào các tên khủng bố đã chết để đề phòng khai hỏa mìn có thể làm nổ tung ngôi nhà. Sau khi các con tin đã được đưa hết ra bên ngoài, lính công binh và chó nghiệp vụ đã ngay lập tức vào để tháo gỡ mìn và chất nổ mà phiến quân cài trong nhà hát.
Khoảng 70 xe buýt và xe cứu thương túc trực gần đó tiến vào khu vực nhà hát. Các con tin được bế lên xe. Những người bị thương và sặc gas được đưa đi cấp cứu. Đến 8h, cuộc tấn công giải cứu con tin được tuyên bố thắng lợi.
34 phiến quân, trong đó có cả người Arab và người Afghanistan, đã bị tiêu diệt. Movsar Barayev, kẻ chỉ huy vụ khủng bố, cũng cùng chung số phận.
Một số tên khủng bố đã kịp cải trang và nhân lúc nhộn nhạo tẩu thoát mặc dầu khu vực này đã bị phong toả chặt chẽ.
Không ai trong số các chiến sĩ đặc nhiệm bị hi sinh. Khoảng 67 con tin thiệt mạng, tất cả 75 con tin người nước ngoài đều sống sót.
Hãng tin RIA Novosti cho hay, cơ quan an ninh Nga đã phát hiện ra những cuộc tiếp xúc giữa nhóm khủng bố với một loạt đại diện các phái đoàn ngoại giao nước ngoài tại Moskva, đồng thời phát hiện ra một mạng lưới các nhóm có khuynh hướng khủng bố ở thủ đô Nga.
Những tên phiến quân bị bắt sống đang được thẩm vấn. Tất cả các trường học tại Moskva đã được nghỉ học và được tăng cường an ninh trong ngày 2-10.
...
(Bài viết sử dụng tư liệu từ cuốn "Alfa - Siêu biệt đội Nga", NXB Quân đội Nhân dân)