Nhiều con số báo động
Từ năm 1988, Việt Nam mới có thống kê ghi nhận ung thư, lúc này con số ghi nhận bệnh ung thư ở Việt Nam rất hiếm hoi. Đến đầu những năm 2000 số ca ung thư mới ghi nhận khoảng 68 nghìn ca, đến năm 2010 lên 126 nghìn ca bệnh nhân ung thư.
Năm 2018, con số bệnh nhân ung thư ở Việt Nam tăng lên tới 164.671. Dự báo con số này sẽ tăng lên khoảng 206.000 ca vào năm 2030.
Các chuyên gia ung thư đều cảnh báo con số bệnh nhân mắc ung thư sẽ không ngừng tăng lên. Chia sẻ tại hội thảo, TS Phạm Văn Bình – Giám đốc trung tâm phẫu thuật nội soi Bệnh viện K Trung ương cho biết ung thư gia tăng không chỉ riêng ở Việt Nam mà trên toàn thế giới.
TS Bình cho rằng ung thư hiện nay đang trở thành nỗi ám ảnh của hầu hết các quốc gia. Đây được xem là căn bệnh của xã hội công nghiệp. Các phương pháp điều trị ung thư hiện nay đang trở thành xu hướng được y học các nước quan tâm nhiều nhất.
Cách phòng bệnh ung thư
Tại Việt Nam, các phương pháp điều trị ung thư luôn thay đổi. Tuy nhiên, TS Bình cho rằng, giáo dục để phòng bệnh ung thư dường như vẫn chưa được nhiều người quan tâm. Đặc biệt, là tình trạng bệnh ung thư đang trẻ hoá.
Tại Bệnh viện K Trung ương, các bác sĩ đều gặp đa dạng các mặt bệnh và qua thực tế nhiều năm số bệnh nhân ung thư đang ngày càng trẻ hoá. TS Bình cho biết, trước đây ung thư dạ dày ở người bệnh trên 40 tuổi thì đến nay ghi nhận ca bệnh chỉ 13 – 14 tuổi. Ung thư đại trực tràng ghi nhận ca chỉ 10 tuổi 8 tháng.
Ung thư chưa tìm rõ được nguyên nhân cụ thể nhưng dựa vào các yếu tố gây bệnh ung thư, nhưng hầu hết là chúng ta phòng tránh được bệnh.
Trong khi đó, bệnh ung thư hoàn toàn phòng tránh được. Trong số khoảng 50 bệnh ung thư phổ biến ở nước ta được ghi nhận thì 70 % số ca ung thư hoàn toàn có thể dự phòng trước được.
Phương pháp phòng bệnh rẻ tiền
PGS Lê Văn Quảng – Phó Giám đốc Bệnh viện K trung ương cho rằng, hiện nay việc phòng bệnh ung thư như thế nào cần được quan tâm hàng đầu. Nếu không có các chiến lược phòng bệnh ung thư thì tỷ lệ mắc ung thư giai đoạn 2030 -2040 còn tăng hơn rất nhiều.
Ước tính, ở Việt Nam, năm 2030 sẽ có khoảng 120 nghìn nam giới mắc ung thư, gần 90 nghìn nữ giới mắc ung thư. Các yếu tố gây ung thư đã được chỉ rõ và cách phòng bệnh rẻ tiền nhất.
"Trong dự phòng ung thư, cấp 1 được ưu tiên nhiều nhất là loại trừ tối đa tiếp xúc chất gây ung thư, đây là hữu hiệu nhất, ít tốn kém nhất. Đây là nhóm ung thư như nội sinh, ngoại sinh, hóa chất… chỉ cần loại bỏ các chất này thì nguy cơ ung thư trong tương lai sẽ giảm rất nhiều" – PGS Quảng nhấn mạnh.
Tránh xa thuốc lá: Đây là tác nhân gây ra 30 % số ca ung thư.
Các nghiên cứu chỉ ra thuốc lá có khoảng 7000 hóa chất và những người hút thuốc có nguy cơ ung thư phổi gấp 20 – 30 lần người không hút. Người hút thuốc còn có nguy cơ mắc các bệnh ung thư khác: Ung thư thanh quản, ung thư bàng quang, ung thư vú, ung thư đại trực tràng, ung thư lưỡi, ung thư dạ dày, ung thư vòm mũi họng.
Nguyên nhân ung thư do hút thuốc là hàng đầu
Tương tự hút thuốc lá thụ động cũng đem lại hậu quả như hút thuốc lá chủ động. Cách tốt nhất, PGS Quảng cho rằng tránh xa thuốc lá.
Tại Việt Nam có Luật phòng chống tác hại thuốc lá năm 2013 với các quy định về nơi hút thuốc, biện pháp xử phạt. Tuy nhiên, việc thực hiện còn nhiều khó khăn, mỗi người hãy chủ động phòng tránh tác hại từ thuốc lá là cách giảm nguy cơ ung thư.
Thay đổi chế độ ăn: Chế độ ăn nhiều rau xanh, vitamin được xem là giảm nguy cơ mắc ung thư tốt nhất. PGS Quảng cho biết các nghiên cứu chỉ ra rằng tăng cường ăn rau xanh, trái cây là biện pháp phòng ung thư rẻ tiền. Tăng cường các chế độ ăn với rau củ quả, giảm thịt đặc biệt thịt đỏ. Một thực đơn nghèo chất xơ dễ mắc ung thư đại trực tràng.
Thực phẩm tác nhân gây ra 30 % bệnh ung thư trong đó ngoài hóa chất tồn dư thì cách chế biến thực phẩm cũng gây ra ung thư. Các bệnh ung thư được chứng minh do chế biến sai như đồ ăn chiên rán nhiều, nướng cháy, sử dụng thực phẩm chứa nhiều chất bảo quản, nhiều gia vị, đồ hộp, thực phẩm chế biến sẵn.
Cách tốt nhất, PGS Quảng cho rằng tránh xa thực phẩm không an toàn, thực phẩm giàu chất béo hoặc đường.
Vận động cơ thể 30 phút ngày: Vận động cơ thể là cách phòng ung thư hiệu quả. Nhiều bệnh nhân trẻ bị ung thư đều làm việc văn phòng, ít tập thể dục đây là tác nhân gây nhiều bệnh trong đó có ung thư.
PGS Quảng cho rằng, nên vận động thường xuyên. Làm việc khoảng 1 tiếng thì cần đứng lên tập thể dục tại chỗ hoặc đi lại vận động. Tối thiểu đảm bảo nghìn bước chân mỗi ngày, 180 phút vận động mỗi tuần. Thiếu vận động sẽ là sự trả giá đắt trong đó có ung thư.
Tiêm ngừa vắc xin: Nhiều bệnh ung thư do vắc xin gây ra như ung thư gan do vi rút viêm gan B, ung thư cổ tử cung do vi rút HPV. Hiện nay, viêm gan B đã có vắc xin trích ngừa cho trẻ từ khi sinh ra. Vắc xin HPV cho bé gái từ 9 đến 25 tuổi. Tại Việt Nam ghi nhận khoảng hơn 1 triệu HPV đã được tiêm.
Ngoài ra, các biện pháp giảm nguy cơ ung thư nữa cần thực hiện đó là giữ cơ thể thanh mảnh, kiểm soát cân nặng hợp lý, tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Hàng năm nên kiểm tra sức khỏe và có thể trò chuyện với bác sĩ về lối sống, gia đình có người thân bị ung thư để được tư vấn và tầm soát bệnh ung thư nào hay không.