Lệnh ngừng bắn đổ vỡ
Sau 9 năm, cuộc chiến Syria đang đi đến hồi kết. Chiến trường Idlib - nơi lợi ích của Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Mỹ và Iran đang bị đe dọa - đã trở thành tâm điểm của cuộc xung đột, theo AFP.
Một cuộc tấn công toàn diện của lực lượng Chính phủ Syria nhằm chiếm lại Idlib từ quân nổi dậy vẫn đang là một bài toán khó, khi khu vực này là nơi sinh sống của 3 triệu người. Ngay khi chiến dịch nổ ra, một làn sóng người tị nạn mới cũng bùng nổ theo.
10 ngàn người đã trốn sang biên giới Thổ Nhĩ Kỳ trong vài ngày qua khi quân đội Syria đẩy mạnh các cuộc tiến công vào thành trì lớn cuối cùng của phe đối lập. Họ rời Maarat al-Numan, một thành phố chính ở tỉnh Idlib, nơi ẩn náu của các gia đình chạy trốn khỏi các khu vực phiến quân trước đây.
Thổ Nhĩ Kỳ - quốc gia đang tiếp đón hơn 3,6 triệu người tị nạn Syria - đang phải đối mặt với áp lực mạnh mẽ từ Syria, Iran và Nga trong việc cam kết kiểm soát các phe nổi dậy vũ trang ở Idlib.
Ở phía ngược lại, Thổ Nhĩ Kỳ cũng cần Nga kiềm chế chính quyền Tổng thống Syria Bashar Assad nhằm ngăn chặn dòng người tị nạn ồ ạt và giữ an toàn cho binh sĩ của mình tại đây.
Nhóm nổi dậy chính ở Idlib đã buộc phải rút khỏi một thị trấn chủ chốt sau khi lực lượng Chính phủ chiếm lại khu vực này bằng các đợt oanh tạc dữ dội.
Theo Đài quan sát nhân quyền Syria, Hayat Tahrir al-Sham - nhóm liên kết với al-Qaida và các nhóm nổi dậy khác đã rút khỏi Khan Sheikhoun cũng như các thị trấn và làng mạc phía Nam.
"Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Nga Vladimir Putin có động cơ hợp tác và đảm bảo rằng lợi ích của cả hai bên sẽ không bị chà đạp hoàn toàn", Aaron Stein, người điều phối chương trình Trung Đông tại viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại Mỹ, nhận định.
Vào tháng 9 năm ngoái, hai nhà lãnh đạo đã có với nhau một thỏa thuận ngừng bắn ở Idlib, ngăn chặn một chiến dịch quân sự toàn diện, bất chấp việc Nga là quốc gia ủng hộ chính quyền Assad và Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ lực lượng đối lập. Chín tháng sau, thỏa thuận ngừng bắn dường như đã thất bại.
Thỏa thuận kêu gọi một khu vực phi quân sự từ 15 đến 20 km, không có quân nổi dậy và vũ khí hạng nặng, đồng thời cho hai đường cao tốc xuyên qua Idlib được mở lại. Khu phi quân sự đã bị vi phạm và đường cao tốc là trung tâm của cuộc tấn công từ quân Chính phủ hiện tại.
Nga có nghĩ lại?
Thổ Nhĩ Kỳ không có ý sẽ nhượng bộ trước bước tiến mới của quân đội Syria.
Những diễn biến đáng chú ý nhất Syria giờ đây là việc Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đang thảo luận về việc thiết lập một vùng đệm bên trong Syria – trong đó Ankara muốn khắc chế các chiến binh người Kurd ở phía Đông mà nước này coi là khủng bố.
Trong khi đó, đã có suy đoán cho rằng, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ - vốn là đối thủ trong cuộc xung đột ở Syria - đã đạt được thỏa thuận cho phép quân đội Syria chiếm lại một phần Idlib và mở lại đường cao tốc nối Thủ đô Damascus với thành phố phía Bắc Aleppo.
Thị trấn Khan Sheikhoun, bị các chiến binh kiểm soát từ năm 2014, nằm trên đường cao tốc đó.
Sau khi chiếm lại thị trấn chiến lược Khan Khanoun, quân đội Syria có khả năng di chuyển về phía Bắc, hướng về Maaret al-Numan, một thị trấn khác trên đường cao tốc vốn đã bị không kích dữ dội trong những ngày qua.
Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cho biết, nước này sẽ không chuyển trạm quan sát quân sự ở tây bắc Syria đi chỗ khác, mặc dù một đoàn xe Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng tiếp cận nơi đây đã bị quân đội Syria không kích hồi đầu tuần.
"Ngay bây giờ chúng tôi không có ý định chuyển nó đi nơi khác", ông Cavusoglu nói với các phóng viên ở Ankara. "Trạm quan sát sẽ tiếp tục nhiệm vụ của mình". Ông đồng thời nhấn mạnh thêm rằng các biện pháp quân sự và an ninh cần thiết đã được thực hiện.
Đó là 1 trong 12 trạm quan sát mà Thổ Nhĩ Kỳ thiết lập ở phía tây bắc Syria theo thỏa thuận với Nga và Iran nhằm giảm leo thang ở phía tây bắc Syria.
Giới phân tích nhận định, việc quân đội Syria thực hiện một cuộc tiến công lớn vào Idlib sẽ tạo ra áp lực tối đa cho Ankara và khiến các trạm quan sát của Thổ Nhĩ Kỳ gặp rủi ro lớn. Đây là viễn cảnh có khả năng xảy ra vì Damascus rất cần chiếm quyền kiểm soát đường cao tốc M4 và M5.
Điều này đã đặt ra câu hỏi, liệu Nga có bật đèn xanh cho quân đội Syria và trở thành người phá vỡ thỏa thuận phi quân sự ở Sochi và thỏa thuận giảm leo thang Astana hay không? Và liệu Điện Kremlin có gây nguy hiểm cho thành quả chính trị mà họ mất nhiều thời gian, công sức để gây dựng?
Theo Daily Sabah, để tránh kịch bản như vậy, Điện Kremlin nên một lần nữa ngồi lại với Thổ Nhĩ Kỳ để điều chỉnh về thỏa thuận ở Sochi. Sau tất cả, chỉ có Nga mới là quốc gia có thể giữ gìn tiến trình Astana và thỏa thuận Sochi một cách tốt nhất.