Vào năm học lớp 7, V.L.A (nữ sinh hiện 19 tuổi), được mẹ phát hiện lưng bị cong vẹo nên được đưa đi khám bệnh viện ở quê. Khi đó, em được chẩn đoán bị vẹo cột sống nặng nhưng không điều trị. L.A than thường xuyên bị đau mỏi vùng lưng, khó thở và không thể leo thang lầu được nhiều. Em cảm thấy tự ti và trầm cảm vì ngoại hình của mình. Sau đó L.A lên học đại học ở TP HCM, tìm hiểu và đi khám.
Kết quả cho thấy L.A bị vẹo cột sống ngực thắt lưng nặng, mất độ ưỡn sinh lý cột sống cổ, giảm độ ưỡn sinh lý cột sống. Điều nguy hại là các đốt sống ngực đã biến dạng. Điều trị bảo tồn không thể trả lại hình dạng ban đầu.
Trường hợp tương tự là L.Đ (nam sinh hiện là học sinh lớp 12), vào năm 13 tuổi Đ đi khám và phát hiện vẹo cột sống tại một bệnh viện ở TP HCM, được điều trị cho mang áo nẹp nhưng không xử trí thêm gì, sau nhiều năm vẹo cột sống ngày càng tiến triển, Đ vẫn chỉ mang áo nẹp liên tục.
Đến tháng 6/2023, Đ phải học thêm nhiều chuẩn bị thi tốt nghiệp và đại học nên xuất hiện nhiều triệu chứng đau mỏi cơ vùng cổ vai gáy và khó khăn trong sinh hoạt cũng như thể chất ngày càng yếu nên đến khám. Khám hình thể trên lâm sàng cho thấy biến đổi nghiêm trọng vai trái lệch cao gần 5cm so với vai phải, lồng ngực biến dạng, cột sống cong chữ S, nặng nhất ở đoạn ngực, lệch vẹo khung chậu. Phim XQ cho thấy vẹo cột sống đoạn ngực chữ S rất nặng.
Theo Bs.Calvin Q Trịnh, Trưởng trung tâm hiệu chỉnh cơ Xương khớp, Bệnh viện 1A, vẹo cột sống là một biến dạng của cột sống trong đó cột sống bị cong lệch sang một bên theo hình chữ C trên mặt phẳng trán, có thể cong 2 vị trí trở lên theo hình chữ S. Gù là cột sống bị cong ra sau quá mức theo mặt phẳng trước sau và theo định nghĩa có ít nhất 3 đốt sống liên tiếp có góc gù thân đốt ≥ 5 độ gây nên, góc gù càng lớn thì càng nghiêm trọng. Một số trường hợp các đốt sống xoay theo mặt phẳng ngang, tùy vị trí cao thấp gây biến dạng hình thể thân trên và lồng ngực hoặc xoay khung chậu thay đổi dáng đi. Các trường hợp phức tạp bao gồm đủ cả gù, vẹo và xoay cột sống.
Điều nguy hiểm nằm ở chỗ các dị tật này thường xuất hiện trong giai đoạn phát triển mạnh của trẻ, thường trước tuổi dậy thì cho nên các phía đốt sống bị chèn ép và chịu lực không phát triển so với phía bên kia, dẫn đến biến dạng đốt sống, biến dạng cột sống, biến dạng lồng ngực, thay đổi hình thể và dáng đi.
BS Calvin Q Trịnh cảnh báo hiện nay, tình trạng thanh thiếu niên bị gù vẹo cột sống ngày càng nhiều, nếu không điều trị có thể dẫn đến diễn tiến nặng, gây tàn tật cho trẻ suốt đời, làm giảm thể tích bên trong lồng ngực gây ảnh hưởng xấu đến chức năng hô hấp, từ đó suy giảm thể chất. Khi lớn lên tinh thần bị ảnh hưởng nghiêm trọng, mặc cảm, trầm cảm, tự ti không giao tiếp xã hội và chất lượng cuộc sống giảm.
"Do tính chất cấp bách sát ngày thi cử nên bệnh nhân Đ được điều trị giãn cơ vùng cổ vai gáy và tăng cường chức năng hô hấp để giảm đau nhức vùng cổ gáy và bớt mệt mỏi khi ngồi học. Sau 3 ngày điều trị bệnh nhân thấy bớt hẳn, sau thi cử sẽ tập trung điều trị cong vẹo cột sống", BS Trịnh nói.
Còn đối với bệnh nhân L.A các bác sĩ tiến hành tập trị liệu, sau 12 buổi tập tình trạng đau mỏi lưng được cải thiện rõ ràng. L.A có thể leo thang lầu được nhiều và không còn cảm thấy khó thở nhiều như trước đây. Theo quan sát và đánh giá của mẹ bệnh nhân sau thời gian dài không gặp con mình: tình trạng cải thiện, 2 vai bằng nhau và giảm lệch vẹo. Bệnh nhân được hướng dẫn thêm bài tập về nhà để tập luyện duy trì.
Lưu ý khi điều trị vẹo gù cột sống
BS Trịnh đưa ra 1 số lưu ý về các phương pháp điều trị cong vẹo cột sống:
Áo nẹp không phải là cứu cánh
Nên lưu ý là áo nẹp không giúp điều trị khỏi vẹo cột sống mà chỉ phần nào giúp ngăn ngừa vẹo cột sống tăng nặng thêm, tác dụng lên ý thức bệnh nhân. Hầu hết áo nẹp được mặc cả ngày và đêm trong giai đoạn trẻ vẫn còn đang phát triển và vẹo cột sống mức độ nhẹ. Chấm dứt mặc áo nẹp khi bộ xương ngừng phát triển.
Hiệu chỉnh cơ xương khớp
Hiệu chỉnh cơ xương khớp là phương pháp trị liệu chính ngày nay cho các lệch vẹo cột sống và cơ xương khớp trên thế giới. Tuy nhiên nếu để bệnh diễn tiến nặng và đã biến dạng các đốt sống thì điều trị không thể hoàn trả lại hình dạng ban đầu.
Phẫu thuật
Phẫu thuật hàn xương, làm hàn dính các đốt sống lại với nhau bằng cách đặt dụng cụ nắn chỉnh cột sống để giữ cho cột sống được thẳng và lành xương. Trong trường hợp em bé còn quá nhỏ, hàn xương sớm sẽ làm cột sống ngắn lại ảnh hưởng đến chức năng tim-phổi. Không khả thi khi cột sống cong vẹo nhiều đoạn hay toàn bộ. Biến chứng của phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống khá nhiều và nặng nề, bao gồm: chảy máu, nhiễm trùng, đau đớn, tổn thương tủy và rễ thần kinh dẫn đến liệt hạ chi, không lành xương - khớp giả…
"Đa phần các bậc phụ huynh có con gù vẹo cột sống nặng cảm thấy vô cùng đau xót và day dứt khi không cho con điều trị sớm dẫn đến con bị tật nguyền suốt đời. Cuộc sống cả gia đình trong tâm trạng nặng nề. Nhưng một phần họ cũng không có đầy đủ thông tin, và được tư vấn phương pháp điều trị đúng để có thể quyết định kịp thời. Chính vì thế, phụ huynh có con em gặp những dấu hiệu về gù, vẹo lưng nên chọn bệnh viện chuyên môn để được khám và có phương pháp điều trị phù hợp", BS Trịnh nói.