Một số người được chẩn đoán mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ rất khó kiểm soát chế độ ăn của mình nhưng thường chính những người đó lại rất quan tâm đến cân nặng và hình thể. Mặc dù vậy, họ gặp khó khăn trong chế độ ăn kiêng. Các bữa ăn ít calo khiến họ đói kéo theo mệt mỏi, khó chịu và lại càng ăn nhiều khi tức giận, buồn chán, lo lắng hoặc chán nản.
1. Rối loạn ăn uống vô độ là gì?
Rối loạn ăn uống vô độ là loại rối loạn ăn uống phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. Những người mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ không bỏ thức ăn hoặc họ thường tập thể dục quá nhiều. Những người này cũng có thể gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như trầm cảm, lo lắng hoặc lạm dụng chất kích thích. Đây là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng những người mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ có thể khỏi bệnh khi được điều trị.
Theo Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ, người mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ cảm thấy mất kiểm soát và ăn quá nhiều, việc này xảy ra ít nhất là một lần một tuần và kéo dài trong ba tháng trở lên. Người mắc chứng này có thể bị thừa cân hoặc béo phì. Nhưng không phải tất cả những người mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ đều thừa cân và không phải lúc nào thừa cân cũng có nghĩa là bạn mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ.
Những người mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ có thể khỏi bệnh khi được điều trị.
2. Ai có nguy cơ cao mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ?
Rối loạn ăn uống vô độ ảnh hưởng đến hơn 3% phụ nữ ở Hoa Kỳ. Hơn một nửa số người mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ là phụ nữ. Phụ nữ và trẻ em gái ăn kiêng thường xuyên có nguy cơ ăn quá độ cao gấp 12 lần so với phụ nữ và trẻ em gái không ăn kiêng.
Rối loạn ăn uống vô độ ảnh hưởng đến phụ nữ trẻ và trung niên nhiều hơn phụ nữ lớn tuổi. Trung bình, phụ nữ phát triển chứng rối loạn ăn uống vô độ từ đầu đến giữa những năm 20 tuổi. Nhưng chứng rối loạn ăn uống xảy ra thường xuyên hơn ở phụ nữ lớn tuổi. Trong một nghiên cứu, 13% phụ nữ ở Hoa Kỳ trên 50 tuổi có dấu hiệu của chứng rối loạn ăn uống.
Dấu hiệu hành vi dễ nhận thấy
- Những người luôn tỏ ra thất bại, căng thẳng, trầm cảm
- Dành ít thời gian hơn cho gia đình và bạn bè; trở nên cô lập hơn, thu mình hơn, bí mật hơn nhưng lại dành thời gian quan tâm nhiều đến thức ăn.
Dấu hiệu vật lý
- Thường thừa cân hoặc béo phì
- Có các cơn buồn nôn, khó tiêu, đầy bụng, tiêu chảy, đau bụng, đau quặn bụng
- Thường ngủ nhiều giờ sau khi ăn uống no say.
3. Các triệu chứng của rối loạn ăn uống vô độ là gì?
Không dễ để biết liệu ai đó có mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ hay không. Nhiều phụ nữ mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ che giấu hành vi của mình vì họ cảm thấy xấu hổ.
Có thể là rối loạn ăn uống vô độ khi bạn có từ ba trong số các triệu chứng sau:
- Ăn nhanh hơn bình thường.
- Ăn cho đến khi no một cách khó chịu.
- Ăn một lượng lớn thức ăn mặc dù không đói.
- Trong những cuộc vui, cảm thấy không thể kiểm soát việc ăn quá nhiều của mình.
- Có xu hướng ăn một mình vì bối rối hoặc cảm giác xấu hổ nếu ai nhìn thấy lượng thức ăn của mình.
- Đôi khi cảm thấy chán nản hoặc buồn bã với bản thân trước hành vi của mình, nhưng không thể ngăn chặn nó.
Các nhà nghiên cứu không chắc chắn chính xác nguyên nhân gây ra chứng rối loạn ăn uống vô độ.
4. Nguyên nhân nào gây ra chứng rối loạn ăn uống vô độ?
Các nhà nghiên cứu không chắc chắn chính xác nguyên nhân gây ra chứng rối loạn ăn uống vô độ và các chứng rối loạn ăn uống khác. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nguyên nhân xảy ra rối loạn ăn uống có thể xảy ra do sự kết hợp phức tạp của các yếu tố di truyền, sinh học, hành vi, tâm lý và xã hội. Sự kết hợp này bao gồm việc có các gen cụ thể, sinh học của một người, hình ảnh cơ thể và lòng tự trọng, kinh nghiệm xã hội, tiền sử sức khỏe gia đình và đôi khi là các bệnh sức khỏe tâm thần khác.
Một số nghiên cứu cho thấy những người mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ có thể coi việc ăn quá nhiều như một cách để đối phó với sự tức giận, buồn bã, chán nản, lo lắng hoặc căng thẳng.
Các nhà nghiên cứu tìm hiểu mức độ thay đổi của các chất hóa học trong não có thể ảnh hưởng đến thói quen ăn uống như thế nào. Hình ảnh thần kinh, hoặc hình ảnh của não, có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về chứng rối loạn ăn uống vô độ.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí JNeurosci, căng thẳng làm thay đổi hoạt động của não trong các khu vực tự ức chế nhưng không gây ra tình trạng ăn uống vô độ. Do vậy, cơ chế thực sự đằng sau việc ăn uống vô độ phức tạp hơn những gì người ta nghĩ trước đây.
5. Rối loạn ăn uống vô độ ảnh hưởng đến sức khỏe của người phụ nữ như thế nào?
Nhiều phụ nữ mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ đều bị thừa cân hoặc béo phì. Béo phì làm tăng nguy cơ mắc nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng:
- Bệnh đái tháo đường type 2
- Bệnh tim
- Tăng huyết áp
- Cholesterol cao
- Bệnh túi mật
- Một số loại ung thư, bao gồm ung thư vú, nội mạc tử cung (một loại ung thư tử cung), đại trực tràng, thận, thực quản, tuyến tụy, tuyến giáp và ung thư túi mật
- Các vấn đề với chu kỳ kinh nguyệt bao gồm cả việc ngăn cản sự rụng trứng, có thể khiến phụ nữ khó mang thai hơn.
Rối loạn ăn uống vô độ ảnh hưởng đến thai kỳ như thế nào?
Rối loạn ăn uống vô độ có thể gây ra các vấn đề trong quá trình mang thai. Nghiên cứu cho thấy rằng việc ăn uống vô độ khi mang thai có thể do:
- Lo lắng về việc tăng cân khi mang thai, dễ mất kiểm soát về cơ thể vì trọng lượng của thai kỳ.
- Căng thẳng nhiều hơn khi mang thai
- Trầm cảm
- Tiền sử hút thuốc và lạm dụng rượu
- Không nhận được sự quan tâm, chia sẻ của người thân
Sau khi mang thai, trầm cảm sau sinh và cân nặng do mang thai có thể gây ra chứng rối loạn ăn uống vô độ ở những phụ nữ có tiền sử ăn uống vô độ. Phụ nữ mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ trước khi mang thai thường tăng cân nhiều hơn trong thai kỳ so với phụ nữ không mắc chứng rối loạn ăn uống.
6. Làm thế nào để chẩn đoán và điều trị chứng rối loạn ăn uống vô độ?
Bác sĩ hoặc y tá sẽ hỏi bạn các câu hỏi về các triệu chứng và bệnh sử của bạn. Hãy dẹp bỏ e ngại để thẳng thắn nói chuyện với bác sĩ hoặc y tá về các hành vi ăn uống bí mật của mình.
Bác sĩ cũng có thể làm các xét nghiệm máu, nước tiểu hoặc các xét nghiệm khác để tìm các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như bệnh tim hoặc bệnh túi mật.
Chú ý điều chỉnh lượng thức ăn trong ngày và hạn chế những suy nghĩ của bản thân về thức ăn.
Kế hoạch điều trị có thể bao gồm một hoặc nhiều điều sau đây:
Tâm lý trị liệu: Đôi khi được gọi là "liệu pháp nói chuyện", liệu pháp tâm lý là tư vấn để giúp bạn thay đổi bất kỳ suy nghĩ hoặc hành vi có hại nào. Liệu pháp này có thể tập trung vào tầm quan trọng của việc nói về cảm xúc của bạn và cách chúng ảnh hưởng đến những gì bạn làm. Ví dụ, bạn có thể nói về cách căng thẳng gây ra cơn say với một nhà trị liệu.
Tư vấn dinh dưỡng: Một chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn ăn uống lành mạnh hơn.
Thuốc: chẳng hạn như thuốc ức chế sự thèm ăn hoặc thuốc chống trầm cảm do bác sĩ kê đơn. Thuốc chống trầm cảm có thể giúp ích cho một số trẻ em gái và phụ nữ mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ, những người cũng bị lo lắng hoặc trầm cảm. Không tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào để chữa trị chứng rối loạn ăn uống vô độ.
Hầu hết những người mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ đều khỏe mạnh hơn khi điều trị và có thể ăn uống lành mạnh trở lại sau một thời gian điều trị ngắn. Điều quan trọng là nếu bạn cần thay đổi dần lối sống hiện tại bằng lối sống lành mạnh, thực hiện chế độ dinh dưỡng cân đối và duy trì việc tập thể dục, ngừng sử dụng các chất kích thích nếu có. Chú ý điều chỉnh lượng thức ăn trong ngày và hạn chế những suy nghĩ của bản thân về thức ăn.