Theo thống kê của Liên đoàn Đái tháo đường thế giới (IDF), năm 2021 ước tính có khoảng 537 triệu người trưởng thành đang sống chung với bệnh đái tháo đường trên khắp thế giới. Dự đoán tới năm 2045, con số này sẽ tăng lên 783 triệu người. Tại Việt Nam, năm 2019, đã có khoảng gần 3,8 triệu người phải sống chung với căn bệnh đái tháo đường. Kết quả điều tra của Bộ Y tế năm 2021 cho thấy tỷ lệ này đã tăng tới 7,1%, tương đương với khoảng gần 5 triệu người.
Tuy nhiên, đối với người bệnh tiểu đường, điều đáng sợ nhất không phải bản thân bệnh tiểu đường mà là những biến chứng của bệnh tiểu đường do kiểm soát lượng đường trong máu kém. Bệnh đái tháo đường là nguyên nhân ra 6,7 triệu ca tử vong trong năm 2021. Cứ 5 giây lại có 1 người tử vong do căn bệnh này gây ra.
Về việc kiểm soát lượng đường trong máu, chế độ ăn uống đóng vai trò đặc biệt quan trọng, đặc biệt là ba bữa chính trong ngày. Buổi sáng còn là thời điểm lượng đường huyết thay đổi nhiều nhất, do đó, lựa chọn thực phẩm cho bữa ăn càng cần lưu tâm.
4 loại bữa ăn tăng đường huyết, bớt ăn mỗi ngày
Burger kiểu thức ăn nhanh phương Tây
Bệnh nhân tiểu đường nên duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tránh ăn quá nhiều thực phẩm giàu calo, nhiều chất béo, nhiều đường. Các món đồ ăn nhanh kiểu phương Tây như burger, bánh mì kẹp thịt thường chứa nhiều chất béo, đạm và nước sốt nhiều đường. Điều này không chỉ mất cân bằng về mặt dinh dưỡng mà còn dễ dẫn đến lượng đường trong máu tăng vọt.
Bên cạnh đó, burger thường được kết hợp với các loại thực phẩm nhiều calo, nhiều chất béo như khoai tây chiên, gà viên chiên… Những thực phẩm này cũng không tốt cho sức khỏe của bệnh nhân tiểu đường và không có lợi cho việc kiểm soát lượng đường trong máu.
Đồ chiên
Đồ chiên như bánh quẩy, bánh rán… được nhiều người ưa chuộng vì hương vị và mùi thơm độc đáo nhưng lại không thích hợp cho người tiểu đường ăn, vì những món này chứa nhiều chất béo và calo sau khi chiên ở nhiệt độ cao. Các loại chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa đều làm tăng lượng đường trong máu, đồng thời gia tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch và mạch máu não.
Lượng calo của đồ chiên rán rất cao. Ở nhiệt độ cao, chất dinh dưỡng trong đồ ăn có thể bị phá hủy nhưng lượng calo lại tăng lên rất nhiều. Trong khi người tiểu đường cần kiểm soát tổng lượng calo nạp vào, nếu ăn quá nhiều đồ chiên rán sẽ gây ra dư thừa calo, có thể ảnh hưởng xấu đến việc kiểm soát bệnh.
Ăn phở, bún gạo
Người bệnh tiểu đường nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tránh ăn quá nhiều đường và tinh bột. Các loại phở, bún làm từ gạo tuy là món ăn truyền thống quen thuộc nhưng không phù hợp để người bệnh tiểu đường ăn thường xuyên.
Thành phần chính là tinh bột, loại carbohydrate sẽ được cơ thể tiêu hóa, hấp thụ và chuyển hóa thành glucose, làm tăng lượng đường trong máu. Nếu bệnh nhân tiểu đường ăn quá nhiều kiểu thực phẩm này, lượng đường trong máu sẽ dao động và gây ra những ảnh hưởng không tốt cho cơ thể.
Cháo
Thành phần chính của cháo là carbohydrate, tương như như các loại phở, bún gạo ở trên. Nếu ăn nhiều chất này sẽ khiến lượng đường trong máu tăng cao.
Chưa kể cháo nấu càng lâu thì tinh bột càng bị phân hủy sâu thành dextrin, cơ thể dễ dàng hấp thụ hơn, phân hủy thành dextrin, glucose, làm tăng lượng đường trong máu nhanh hơn. Nhưng cơ thể không tiết đủ insulin hoặc kháng insulin nên bệnh nhân tiểu đường không thể kiểm soát lượng đường trong máu ở mức bình thường một cách kịp thời và hiệu quả.
Vì vậy, nếu ăn cháo vào bữa sáng rất dễ khiến lượng đường trong máu tăng cao trong thời gian ngắn, thậm chí gây ra các biến chứng cấp tính như nhiễm toan ceton, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh.
2 đồ ăn giúp kiểm soát đường huyết, dù bệnh hay không cũng nên ăn thường xuyên
Ngũ cốc nguyên cám
Ngũ cốc nguyên hạt là nguồn cung cấp chất xơ tốt và các chất dinh dưỡng quan trọng khác như vitamin B, sắt, axit folic, selen, kali và magie. Chỉ số đường huyết trong ngũ cốc nguyên hạt tương đối thấp nên sau khi dùng nó có thể giúp bệnh nhân tiểu đường ổn định đường huyết. Do đó, tuy cũng chứa tinh bột nhưng đây là thực phẩm mà người tiểu đường có thể sử dụng, ăn thay cơm.
Ngoài ra, loại thực phẩm này còn làm giảm bài tiết insulin quá mức, không ảnh hưởng đến mạch máu nên cũng tốt cho bệnh nhân tiểu đường. Loại ngũ cốc cho người tiểu đường này còn giúp cải thiện tình trạng kháng insulin và tăng chuyển hóa trong cơ thể. Một điều đáng nói nữa là đây còn là thực phẩm giàu chất xơ để bệnh nhân tiểu đường có cảm giác no lâu để giảm hấp thu các thực phẩm khác, hạn chế nạp thêm calo nên dễ dàng kiểm soát được cân nặng.
Trứng luộc
Trứng là loại thực phẩm rất phổ biến, không chỉ thơm ngon, có thể chế biến theo nhiều cách khác nhau mà còn mang lại giá trị dinh dưỡng cho cơ thể, thích hợp hơn cho người bệnh tiểu đường.
Trứng là thực phẩm có chỉ số GI thấp, được cơ thể con người tiêu hóa và hấp thụ chậm, nhờ vậy mà lượng đường trong máu tăng chậm hơn và làm giảm các biến động lớn.
Thứ hai, trứng rất giàu protein chất lượng cao, protein được cơ thể con người tiêu hóa chậm, có thể làm chậm quá trình tiêu hóa và hấp thu thức ăn, cũng góp phần kiểm soát đường huyết.
Ngoài ra, trứng còn rất giàu chất dinh dưỡng, một quả trứng chứa khoảng 6 đến 7 gam protein, 1,5 gam phốt pho, 0,8 gam sắt và 0,6 gam canxi, những chất dinh dưỡng này rất quan trọng đối với sức khỏe của cơ thể. Đối với người bệnh tiểu đường nói riêng và những người cần bồi bổ sức khỏe nói chung, việc bổ sung dinh dưỡng đầy đủ giúp duy trì thể trạng tốt hơn.