LTS: Bà Tôn Nữ Thị Ninh từng là Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Việt Nam tại Liên minh Châu Âu (EU) và một số quốc gia như Bỉ, Hà Lan... Bà cũng từng là Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Việt Nam. Bà được trao Huân chương Bắc đẩu Bội tinh hạng Nhì sau Hội nghị Thượng đỉnh Pháp ngữ Hà Nội 1997. Cuối tháng 2/2013 vừa qua, bà được đại sứ Pháp trao Huân chương Bắc đẩu Bội tinh hạng Ba.
Vừa là giáo viên, vừa là nhà ngoại giao, chính khách, bà Ninh có vai trò tích cực trong lĩnh vực đối ngoại của Việt Nam.
Đã từng có dịp đi phiên dịch phục vụ chuyến đi dài ngày gần một tháng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến 9 nước Châu Phi, Trung Đông với 3 chặng dừng chân ở Liên Xô, Đông Đức và Tiệp Khắc, bà Tôn Nữ Thị Ninh đã trực tiếp chứng kiến sự nể phục và cả lòng quý mến của phía nước ngoài đối với vị anh hùng dân tộc, Đại tướng Tổng tư lệnh, anh Cả của quân đội nhân dân Việt Nam.
Chúng tôi xin đăng nguyên văn những cảm xúc, hồi ức của bà Tôn Nữ Thị Ninh về cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp - những tâm sự mà bà đã gửi riêng cho chúng tôi.
“Không ngờ Đại tướng và phu nhân dí dỏm đến thế”
Năm 1980, thời tôi đang công tác tại Ban Đối ngoại Trung ương, tôi đã có vinh dự và dịp may được đi phiên dịch phục vụ chuyến đi dài ngày gần một tháng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến 9 nước Châu Phi, Trung Đông với 3 chặng dừng chân ở Liên Xô, Đông Đức và Tiệp Khắc. Cùng đi trong chuyến công tác đó có phu nhân của Đại tướng.
Qua chuyến thăm nhiều nước nêu trên và qua những cảm nghĩ bình luận của một số bạn bè quốc tế trong những năm sau đó, tôi chứng kiến trực tiếp sự nể phục và cả lòng quý mến Đại tướng của phía nước ngoài.
Tại nhiều nước Châu Phi và đặc biệt trong những buổi thuyết trình giao lưu với các tầng lớp quân đội, tôi không ít lần nghe các sĩ quan và quan khách Châu Phi gọi trưởng đoàn Việt Nam bằng cái tên vừa kính nể vừa giản dị, trìu mến: “Đại tướng” (ý nói không cần nêu tên vì chỉ có thể là Đại tướng Võ Nguyên Giáp) hoặc “Đại tướng của chúng tôi”. Đối với các nước thuộc địa Châu Phi, chiến thắng Điện Biên Phủ mang ý nghĩa biểu trưng tạo cảm hứng, niềm tin về sự tất thắng của phong trào giải phóng dân tộc; kiến trúc sư, tổng chỉ huy của trận đánh Điện Biên Phủ thật sự là một vị tướng huyền thoại.
Khi đến thăm Madagascar, vị quan khách ngồi cạnh tôi trong buổi chiêu đãi đoàn có bình luận rằng: “Không ngờ Đại tướng và phu nhân dí dỏm đến thế”. Tôi hiểu ngụ ý là vị tướng huyền thoại vẫn là con người gần gũi và dễ mến.
Bản thân tôi trong quá trình làm việc trong nhóm cán bộ đối ngoại chuẩn bị các bài phát biểu của Đại tướng đã kinh ngạc trước tư duy truyền thông vô cùng hiện đại, đi trước thời đại của Đại tướng. Đại tướng đã nhắc nhở chúng tôi rằng đã từng là nhà báo, Đại tướng muốn bài phát biểu của mình được cảm nhận và hưởng ứng; do đó cần xoáy vào mối quan tâm nổi bật của mỗi nước đến thăm. Không nên dàn trải mọi vấn đề quốc tế, khu vực trong một bài diễn văn vì đã có các tuyên bố, thông báo chính thức của Bộ Ngoại Giao đảm bảo chức năng làm rõ quan điểm chủ trưởng của nhà nước Việt Nam về toàn bộ các vấn đề quốc tế.
Chỉ có một “Đại tướng” thời hiện đại
Trong tâm thức của tôi, Đại tướng đã bước vào lịch sử không chỉ của dân tộc mà của thế giới với chiến thắng Điện Biên Phủ. Cùng với Chủ tịch Hồ Chí Minh và phần nào Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một trong số ít nhân vật lịch sử hiện đại Việt Nam có tên trong các bách khoa toàn thư thế giới. Và có lẽ thực tế đó đã khiến cho Đại tướng luôn giữ phong thái ung dung điềm tĩnh của người đã đi vào tương lai. Hai ngày qua, các trang báo trong nước đã nói lên tình cảm sâu đậm của toàn dân, nhất là của các đồng đội chiến sĩ đã từng sát cánh với Đại tướng và làm sáng tỏ những khía cạnh phong phú của con người Võ Nguyên Giáp.
Đặc biệt điều làm tôi mừng và xúc động là tấm lòng của tuổi trẻ Việt Nam thể hiện, chẳng hạn qua hơn 7.000 bình luận trên một trang báo mạng khi biết tin Đại tướng qua đời.
Phóng viên nước ngoài cũng đưa tin bình luận nhắc lại vai trò lịch sử của người chiến thắng Điện Biên Phủ. Tuy nhiên trong bài tường thuật, chỉ vài ba tiếng sau khi Đại tướng ra đi, cũng có phóng viên nước ngoài bóng gió rằng vị tướng lĩnh này sẵn sàng “nướng quân” để chiến thắng, hoàn toàn trái ngược sự thật về một người tổng tư lệnh luôn cân nhắc rất kỹ về khả năng thương vong cho quân mình trước khi đánh, là một nhà mưu lược đầy tính nhân bản chứ không phải là một nhà quân sự chỉ biết liều mạng xông tới.
Đối với tôi, Đại tướng là một biểu tượng cho trí tuệ, tinh thân quật cường và tính nhân bản Việt Nam. Vì lẽ đó, tôi hiểu đề nghị phong chức vị Nguyên soái của ai đó xuất phát từ tình cảm kính trọng Đại tướng. Tuy nhiên theo tôi, tên tuổi Võ Nguyên Giáp đã đi vào lịch sử thế giới, thoát khỏi “khung hàm” và đối với tôi, một công dân Việt Nam, chỉ có một “Đại tướng” thời hiện đại, đó là Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Điều tôi hy vọng là sau này con cháu chúng ta sẽ biết tiếp tục trân trọng và tự hào về vị anh hùng dân tộc Võ Nguyên Giáp.
