Từ nhu cầu thiết thực...
Mỗi khoang chứa hệ thống ắc quy trên tàu ngầm Kilo-636 có một buồng gồm một hệ thống 120 ắc quy mắc nối tiếp nhau. Mỗi ắc quy có điện áp nạp đầy chưa đến 3V và dòng tải tối đa lên đến 15.000 ampe.
Chính vì vậy, có thể thấy sức mạnh của tàu ngầm phụ thuộc rất lớn vào các hệ thống khí tàu điện tử trang bị trên tàu, trong đó có hệ thống kiểm tra và dự đoán hỏng hóc ắc quy SKDAB. Công tác bảo đảm cho hệ thống này rất quan trọng và diễn ra thường xuyên.
Khi thiết kế, nhà sản xuất tàu Kilo đã xây dựng một hệ thống đặc biệt chuyên hỗ trợ cho trắc thủ giám sát và vận hành tổ hợp hai buồng ắc quy trên. Đó chính là hệ thống SKDAB (СКДАБ), hệ thống kiểm tra và dự báo hỏng hóc ắc quy.
Tuy nhiên, nhà sản xuất luôn tìm cách cải tiến các hệ thống điện tử, khí tài điện tử trên tàu theo hướng hiện đại hóa và tích hợp cao, gây ra khó khăn trong công tác bảo đảm kỹ thuật.
Một sáng kiến tiêu biểu đã góp phần làm tăng độ ổn định, độ bền của vũ khí trang bị kỹ thuật, tiết kiệm thời gian, công sức của bộ đội, trở thành trợ thủ đắc lực trong kiểm tra, phát hiện hỏng hóc đối với phần mềm và phần cứng của hệ thống SKĐAB để từ đó đưa ra phương án khắc phục đảm bảo hoạt động thông suốt cho hệ thống.
Đó chính là "Thiết bị cầm tay kiểm tra ắc quy và hệ thống SKDAB trên tàu ngầm Kilo-636" của Viện Công nghệ thông tin (Viện CNTT) thuộc Viện Khoa học và Công nghệ quân sự (Viện KHCNQS).
Hình ảnh thiết bị kiểm tra SKDAB. Nguồn: Truyền hình QPVN.
... tới những khó khăn và sáng tạo đột phá của Việt Nam
Thiếu tá Phạm Văn Hậu, Nghiên cứu viên phòng Đảm bảo kỹ thuật, Viện CNTT, Viện KHCNQS, Chủ nhiệm đề tài cho biết:
"Cái khó khăn lớn nhất là hệ thống hiện đại và khi mà nước bạn bàn giao cho ta cái hệ thống này thì họ cũng theo cái hướng tích hợp. Họ không có bàn giao chi tiết, nên mình phải tự mày mò, tự tìm hiểu thực tiễn rất là nhiều.
Chúng tôi phải xuống tận nơi thu thập dữ liệu và dựa trên kiến thức nghiên cứu để suy luận ra cái phương thức làm việc. Đấy có lẽ là khó khăn lớn nhất. Khi vượt qua rồi, hiểu được hệ thống rồi thì việc hỗ trợ cho trắc thủ giải quyết khó khăn đang gặp phải trong quá trình bảo dưỡng, vận hành hệ thống sẽ dễ dàng hơn
Nhóm nghiên cứu trẻ của Viện CNTT, Viện KHCNQS đã nghiên cứu sâu vào một số hệ thống khí tài điện tử quan trọng trên tàu nhằm đảm bảo tốt hơn công tác khai thác, làm chủ VKTB.
Nhóm nghiên cứu dùng những công nghệ về vi mạch tích hợp điện tử và công nghệ thiết kế logic, thiết kế ngược để từ đó tìm ra những cái bản chất trao đổi dữ liệu giữa các thành phần của hệ thống mà chúng tôi từng kiểm tra".
Cán bộ Viện CNTT thuộc Viện KHCNQS giới thiệu cán bộ Lữ đoàn 189 kỹ thuật sử dụng thiết bị kiểm tra SKDAB. Ảnh: Truyền hình QPVN.
Thiếu tá Phạm Văn Hậu khẳng định để có được sản phẩm hoàn chỉnh, phải kết hợp khảo sát quá trình trắc thủ vận hành, bảo dưỡng với bản chất của hệ thống.
Khi chưa có thiết bị, trắc thủ phải chui xuống hầm ắc quy và tháo lên, mang về trạm để kiểm tra. Nhưng khi có thiết bị, có thể cầm trực tiếp xuống tàu và lắp, kết nối với thiết bị.
Thiết bị sẽ đọc những thông số từ đối tượng và hiển thị, từ đó đưa ra cảnh báo về các chỉ số vượt ngưỡng (điện trở cách điện, mức axit, nhiệt độ, điện áp ắc quy) hoặc vấn đề gì đang trục trục trặc. Từ đó, trắc thủ có thể xử lý ngay tại chỗ, thay thế tại tàu hoặc có biện pháp phù hợp, không cần mang lên trạm kiểm tra.
Hình ảnh thiết bị kiểm tra SKDAB được đưa vào sử dụng ở Lữ đoàn Tàu ngầm 189
Sáng kiến đã đoạt giải nhất Giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo trong quân đội lần thứ 18, vượt qua 444 công trình, sáng kiến của 790 tác giả, đồng tác giả thuộc 35 đơn vị trong toàn quân.
Đề tài được đánh giá là có ý nghĩa khoa học, ý nghĩa thực tiễn và hiệu quả cao, mạnh dạn tìm hiểu ứng dụng các thành quả KH&CN mới, hiện đại trên thế giới một cách thấu đáo; đề xuất những giải pháp kỹ thuật mới, tiên tiến trên cơ sở ứng dụng thành quả KH&CN mới như công nghệ số hóa.
Thiết bị đã được triển khai, kiểm nghiệm thực tế tại Lữ đoàn Tàu ngầm 189 Quân chủng Hải quân. Sau đó, thiết bị đã được đưa vào sản xuất để phục vụ công tác huấn luyện, sẵn sang chiến đấu tại đơn vị.
Có thể thấy, sản phẩm đã góp phần nâng cao hiệu quả sẵn sàng chiến đấu, tăng độ bền bỉ của tàu ngầm khi ra khơi, nâng cao hiệu quả công tác chỉ huy, huấn luyện, bảo quản vũ khí trang bị cho đơn vị, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.