Nếu thông tin này được xác nhận là chính xác thì đây là điều hoàn toàn bất ngờ bởi lâu nay Trung Quốc vẫn được cho là không muốn tham gia vào các thỏa thuận cắt giảm vũ khí trong bối cảnh nước này đang cấp tập ra sức tăng cường sức mạnh quân sự cho mục đích vươn rộng ra khắp bên ngoài.
“Chúng tôi đang nói về một thỏa thuận hạt nhân. Theo đó, chúng tôi sẽ chế tạo ít đi, họ cũng chế tạo ít đi (vũ khí) và có thể thậm chí là hủy bỏ hỏa lực cực mạnh mà chúng tôi đang sở hữu lúc này”, Tổng thống Trump hôm qua (3/5) cho các phóng viên biết tại Nhà Trắng khi nói về cuộc điện đàm của ông này với người đồng cấp Nga Vladimir Putin.
Theo lời ông Trump, ông và người đồng cấp Putin đã thảo luận về khả năng ký kết “một thỏa thuận ba bên” với Trung Quốc. Nhà lãnh đạo Mỹ cho biết thêm rằng, Bắc Kinh “rất muốn là một phần của thỏa thuận đó”.
Tổng thống Trump đã nêu ra vấn đề thỏa thuận vũ khí trong các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra với Trung Quốc và họ “quan tâm đến thỏa thuận đó hơn cả vấn đề thương mại”, ông Trump nói.
Trước đó, hồi đầu tháng này, trong một cuộc họp với đại diện thương mại của phía Trung Quốc, ông chủ Nhà Trắng đã phàn nàn về mức độ tăng chi tiêu quốc phòng nhanh chóng của Bắc Kinh, nói rằng tất cả số tiền đó có thể được tiêu dùng tốt hơn vào các mục đích khác.
“Tôi cho rằng, sẽ tốt hơn rất nhiều nếu tất cả chúng ta phối hợp cùng nhau và chúng ta không chế tạo những vũ khí đó nữa”, Tổng thống Trump khi đó đã nói như vậy.
Tổng thống Trump xác nhận, ông có “một cuộc hội đàm vui vẻ và kéo dài” với người đồng Putin, miêu tả đó là “cuộc nói chuyện hiệu quả."
Trước đó, phát ngôn viên Nhà Trắng Sarah Sanders xác nhận, cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo Nga và Mỹ đã diễn ra và chủ đề được thảo luận bao gồm khả năng ký một thỏa thuận hạt nhân mới giữa Washington, Moscow và Bắc Kinh.
"Họ đã thảo luận về một thỏa thuận hạt nhân, cả mới và gia hạn, cũng như khả năng đàm phán với Trung Quốc về vấn đề này”, bà Sanders cho các phóng viên biết.
Thông tin trên được đưa ra trong bối cảnh chính quyền của Tổng thống Donald Trump hồi đầu năm nay đã gây lo ngại cho cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các nước đồng minh Châu Âu của Mỹ, khi thông báo chính thức rút ra khỏi Hiệp ước Các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF).
Nhiều nước, trong đó có Nga, đã và đang phản ứng mạnh mẽ trước việc Mỹ rút khỏi INF bởi họ lo sợ hành động của Mỹ sẽ châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân, đẩy toàn cầu với mối đe dọa diệt chủng vì loại vũ khí có sức hủy diệt kinh người này.
INF được ký kết là để giải quyết một cuộc khủng hoảng tên lửa hạt nhân thời Xô-viết nhằm vào các thủ đô phương Tây.
Hiệp ước INF được ông Mikhail Gorbachev và ông Ronald Reagan ký năm 1987 cấm Nga và Mỹ phát triển, triển khai và thử nghiệm các tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo được phóng đi từ mặt đất với tầm bắn từ khoảng 300 đến 3.400 dặm (tương đương từ 482km đến 5470km).
Hiệp ước này được coi là một thành tựu lớn đạt được trong nỗ lực nhằm “tháo ngòi” căng thẳng trong Chiến tranh Lạnh và giúp hóa giải nỗi lo sợ về vũ khí hạt nhân ở Châu Âu.
Nga và Mỹ liên tục cáo buộc lẫn nhau về những vụ vi phạm hiệp ước. Mỹ tố cáo Nga chế tạo các tên lửa bị cấm trong hiệp ước. Trong khi đó, Nga tố ngược lại rằng Mỹ không tuân thủ INF khi thiết lập các căn cứ quân sự ở Đông Âu có khả năng không chỉ phòng thủ mà còn tấn công được và có thể nhằm vào Nga.
Bất chấp những lời cáo buộc trên, chính quyền của cựu Tổng thống Barack Obama trước đó đã quyết định không từ bỏ thỏa thuận này.
Nếu Mỹ rút ra khỏi INF thì sẽ chỉ còn Hiệp ước Cắt Giảm Vũ khí Chiến lược (START MỚI) là bước cản trở cuối cùng đối với viễn cảnh phổ biến vũ khí hạt nhân không kiểm soát. Hiệp ước này có thời hạn đến năm 2021 và Washington chưa quyết định có làm mới nó hay không.