Rối loạn chuyển hóa là gì?
Chúng ta thường nghe đến những cụm từ như rối loạn chuyển hóa lipid, rối loạn chuyển hóa glucose, axít uric… Theo Medical News Today, trao đổi chất là tập hợp của các quá trình sinh hóa liên tục duy trì hoạt động của các cơ thể sống. Nó là sự cân bằng của hai quá trình:
Dị hóa: Sản xuất năng lượng từ việc phá vỡ các phân tử lớn hơn thành các phân tử nhỏ hơn. Ví dụ, điều này có thể liên quan đến việc phá vỡ các phân tử carbohydrate thành glucose.
Đồng hóa: Tiêu thụ năng lượng để xây dựng tế bào mới, duy trì các mô cơ thể và dự trữ năng lượng.
Rối loạn chuyển hóa xảy ra khi các phản ứng hóa học bất thường làm gián đoạn quá trình chuyển hóa của cơ thể. Ví dụ, bệnh tiểu đường can thiệp vào cách cơ thể sử dụng hoặc điều chỉnh hormone insulin. Do insulin không hoạt động chính xác ở những người mắc bệnh tiểu đường, nó có thể dẫn đến lượng glucose cao trong máu, có thể gây ra một loạt các vấn đề sức khỏe.
Nguyên nhân dẫn đến rối loạn chuyển hóa
Chuyên gia Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học Ứng dụng cho biết: trao đổi chất là một quá trình phức tạp, có sự tham gia của nhiều chất sinh hóa, mô và cơ quan. Điều này có nghĩa là có nhiều cơ hội để xảy ra sự cố và gây ra rối loạn chuyển hóa:
Di truyền: Các gen có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa theo nhiều cách khác nhau
Rối loạn chức năng nội tạng: Các cơ quan tham gia vào quá trình chuyển hóa có thể không hoạt động bình thường
Rối loạn chức năng ty thể: Ty thể là những phần nhỏ của tế bào chủ yếu sản xuất năng lượng. Các đột biến của ty thể hoặc DNA của tế bào, hoặc các yếu tố kích hoạt môi trường, có thể ảnh hưởng đến chức năng của ty thể và lượng năng lượng mà chúng tạo ra.
Có nhiều nguyên nhân gây rối loạn chuyển hóa
Nguyên nhân gây ra rối loạn chuyển hóa không phải lúc nào cũng rõ ràng. Chẳng hạn như, bệnh tiểu đường tuýp 1 là kết quả của hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các tế bào trong tuyến tụy. Tuy nhiên, cho đến hiện tại, vẫn không rõ tại sao hệ miễn dịch lại bị nhầm lẫn như vậy.
Mì ăn liền liên quan tới rối loạn chuyển hóa?
Câu trả lời là không. Chuyên gia Trương Hồng Sơn cho biết, theo phân nhóm thực phẩm, mì ăn liền cũng thuộc nhóm tinh bột, cùng nhóm với gạo/cơm, cháo, bún, phở, bánh mì… được coi là thực phẩm cơ bản. Như vậy, mì ăn liền không liên quan tới rối loạn chuyển hóa mà nó cũng như những thực phẩm cơ bản khác cung cấp chủ yếu chất bột đường cho cơ thể.
Trung bình, một gói mì ăn liền loại thông dụng (75g) chứa 40-50g chất bột đường, 10-13g chất béo và thường không ít hơn 6,9g đạm, có thể cung cấp cho cơ thể 300-350kcal (tương đương 15%-17% nhu cầu năng lượng mỗi ngày đối với người trưởng thành).
Về giá trị dinh dưỡng thì không có thực phẩm nào là tốt nhất và đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể nếu chỉ sử dụng đơn lẻ. Vì thế, nguyên tắc dinh dưỡng khoa học là phải ăn đa dạng và cân bằng các loại thực phẩm. Chúng ta hoàn toàn có thể kết hợp mì ăn liền cùng các loại thực phẩm khác (thịt, trứng, hải sản, rau xanh…) nhằm tạo nên bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng.
"Không có thực phẩm xấu mà chỉ có bữa ăn xấu, ăn sai cách thì không tốt. Ngay cả một thực phẩm dù rất giàu dinh dưỡng mà sử dụng quá mức hoặc không phối hợp với các thực phẩm khác cũng gây những ảnh hưởng bất lợi cho cơ thể. Vì vậy, mì ăn liền không phải là thực phẩm gây hại cho sức khoẻ mà quan trọng là chúng ta sử dụng nó như thế nào", chuyên gia Trương Hồng Sơn nhấn mạnh.
Có ý kiến cho rằng thủ phạm khiến mì ăn liền mang tiếng ảnh hưởng tới quá trình chuyển hóa là do có chứa chất béo trans fat. Tuy nhiên, thực tế hàm lượng chất béo này trong mì ăn liền rất thấp có thể coi là 0 (theo quy định của FDA – cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ).
Mì ăn liền không liên quan tới rối loạn chuyển hóa
Giải thích rõ hơn về điều này, chuyên gia Trương Hồng Sơn cho biết theo khoa học, trans fat được biết đến là một dạng chất béo không bão hòa, phát sinh trong quá trình hydro hóa dầu thực vật để đưa dầu về dạng rắn hay trong quá trình xử lý dầu thực vật ở nhiệt độ cao. Tuy nhiên, tại Việt Nam, các công ty dầu thực vật không sử dụng phương pháp này để sản xuất ra loại dầu phục vụ cho ngành công nghiệp thực phẩm.
Thay vào đó, họ sử dụng công nghệ tách lọc tự nhiên bằng phương pháp làm lạnh gián tiếp với nước lạnh. Cách làm này hạn chế tối đa phát sinh Trans fat trong dầu và giúp sản phẩm sau chiên hầu như không có Trans fat.
Như vậy, dinh dưỡng hợp lý là chìa khóa của cuộc sống khỏe mạnh. Thay vì lo sợ, chúng ta hãy thực hiện dinh dưỡng đúng cách, tích cực vận động và hạn chế tạo stress cho cho cơ thể thì sẽ tránh được các vấn đề về sức khỏe.