Dược chất phóng xạ được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán, xác định giai đoạn bệnh lý, phát hiện sớm, theo dõi bệnh ung thư tái phát. Ảnh: Vân Sơn
Ngày 5/8, trao đổi với phóng viên, anh N.T.S. (39 tuổi, ngụ tại huyện Bình Chánh TPHCM) cho biết, khoảng 1 tháng nay, bố anh là ông N.T.M. (75 tuổi) có biểu hiện bị ho khan. Sau những thăm khám ban đầu tại một cơ sở y tế tư nhân, bác sĩ nghi ngờ ông có nguy cơ ung thư phổi nên đề nghị gia đình đưa đến Bệnh viện Ung Bướu TPHCM để được chẩn đoán và xác định giai đoạn bệnh lý.
“Tại Bệnh viện Ung Bướu TPHCM, bác sĩ cho biết, bố tôi cần chụp PET/CT. Tuy nhiên, bệnh viện đang thiếu thuốc phóng xạ nên đề nghị bệnh nhân chờ hoặc chuyển qua các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng khác nhưng tính chính xác không cao. Tìm hiểu ở các bệnh viện khác tại TPHCM, tình trạng thiếu thuốc cũng đang diễn ra. Bệnh tật chẳng chờ ai cả, gia đình tôi không an tâm nên đang sắp xếp để đưa bố ra nước ngoài chẩn đoán, điều trị”- anh S. chia sẻ.
Cùng ngày, BS Diệp Bảo Tuấn, Phó Giám đốc điều hành Bệnh viện Ung Bướu TPHCM, cho biết, kỹ thuật PET/CT được bảo hiểm y tế chi trả nên việc thiếu dược chất phóng xạ khiến kỹ thuật này phải hoạt động cầm chừng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi được hưởng bảo hiểm của người bệnh. Bệnh viện đã có văn bản gửi đến Sở Y tế TPHCM về tình trạng thiếu dược chất phóng xạ. Theo đó, nhu cầu thực tế của bệnh viện cần cung cấp đủ dược chất phóng xạ cho 50-60 ca bệnh. Tuy nhiên, hiện nay nguồn dược chất phóng xạ được sản xuất từ hệ thống Cyclotron tại Bệnh viện Chợ Rẫy chuyển nhượng cho Bệnh viện Ung Bướu chỉ đáp ứng được 7-9 ca bệnh.
Phóng viên Tiền Phong đề nghị Sở Y tế TPHCM cung cấp thông tin liên quan tình trạng thiếu dược chất phóng xạ và các giải pháp hỗ trợ người bệnh. Ông Nguyễn Hải Nam, Phó Chánh văn phòng Sở Y tế TPHCM, cho biết: “Các dược chất phóng xạ như Technitium-99m và các chất gắn, dược chất phóng xạ 18F-FDG… được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán, xác định giai đoạn bệnh lý, cũng như phát hiện sớm và theo dõi bệnh lý tái phát. Tại TPHCM, các bệnh viện có trang bị PET/CT sử dụng dược chất phóng xạ 18F-FDG để chẩn đoán bệnh lý ung thư và một số bệnh lý khác gồm Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Quân y 175, Bệnh viện Ung Bướu”.
Nhu cầu sử dụng các dược chất phóng xạ trong chẩn đoán và điều trị tại thành phố, đặc biệt Bệnh viện Ung Bướu là rất lớn và ngày càng gia tăng do yêu cầu của chẩn đoán và điều trị. Theo thông tin từ Cục Quản lý Dược, cả nước hiện có 3 cơ sở sản xuất dược chất phóng xạ 18F-FDG được cấp giấy đăng ký lưu hành, trong đó có 2 nhà máy sản xuất tại Hà Nội và 1 nhà máy tại TPHCM là Công ty Cổ phần Y học Rạng Đông. Dược chất phóng xạ 18F-FDG có đặc điểm là tuổi thọ ngắn (dưới 12 giờ) và thời gian bán hủy ngắn (khoảng 110 phút) nên việc sử dụng phải được tiến hành ngay sau khi sản xuất. Việc vận chuyển thuốc từ các địa phương khác về thành phố để sử dụng là không khả thi.
“PET/CT là phương tiện ghi hình chẩn đoán không xâm nhập, có nhiều ưu điểm vượt trội hơn các phương tiện ghi hình khác trong phân loại giai đoạn ung thư, cũng như việc đánh giá đáp ứng điều trị và theo dõi tái phát. Thiếu dược chất phóng xạ khiến bác sĩ buộc phải cho chỉ định cận lâm sàng khác thay thế như CT-Scan, MRI… Tuy nhiên, với các phương pháp thay thế này, trong nhiều trường hợp không thể đánh giá một cách toàn diện, đầy đủ sớm những thay đổi sau điều trị, bệnh tồn lưu hoặc tái phát”.
BS Diệp Bảo Tuấn,
Phó Giám đốc điều hành Bệnh viện Ung Bướu TPHCM
Đại diện Sở Y tế TPHCM nhìn nhận, tình trạng thiếu dược chất phóng xạ đang khiến người bệnh phải chờ đợi nhiều ngày mới được chụp PET/CT. Nhiều người bệnh ở các tỉnh thành phía Nam đang phải đến tỉnh thành khác như Huế, Hà Nội, thậm chí phải ra nước ngoài để được thực hiện PET/CT và điều trị bệnh. Điều này khiến chi phí, thời gian điều trị của người bệnh gia tăng và ảnh hưởng đến chất lượng điều trị.
Theo Sở Y tế TPHCM, nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng thiếu dược chất phóng xạ là do hệ thống Cyclotron sản xuất thuốc tại Bệnh viện Chợ Rẫy đã vận hành từ lâu, khả năng sản xuất không đủ đáp ứng cho nhu cầu sử dụng của các bệnh viện tại thành phố. Dây chuyền sản xuất dược chất phóng xạ của Công ty Cổ phần Y học Rạng Đông nằm trong khuôn viên thuộc Trung tâm Nghiên cứu và triển khai công nghệ bức xạ - Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (Bộ KH&CN) do một số nguyên nhân khách quan nên chưa thể đưa vào hoạt động và cung ứng ra thị trường.
Trước tình hình trên, để hỗ trợ người bệnh, Sở Y tế TPHCM đề nghị các bệnh viện tiếp tục nhận chuyển nhượng thuốc từ Bệnh viện Chợ Rẫy để duy trì hoạt động chẩn đoán bằng phương pháp PET/CT. Song song đó, để giải quyết nhu cầu chẩn đoán sớm cho người bệnh khi không đủ thuốc 18F-FDG, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp cận lâm sàng khác để thay thế như MRI, CT-Scan… Sở Y tế đã kiến nghị Bộ KH&CN, Trung tâm Nghiên cứu và triển khai công nghệ bức xạ - Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam hỗ trợ phối hợp thực hiện các thủ tục pháp lý để đưa nhà máy của Công ty Cổ phần Y học Rạng Đông tại thành phố Thủ Đức vào hoạt động.
“Để đáp ứng tốt nhất các giải pháp chẩn đoán, điều trị cho bệnh nhân ung thư, Sở Y tế TPHCM đang xây dựng đề án huy động nguồn lực xã hội trong đầu tư phát triển y tế trên địa bàn TPHCM giai đoạn 2024-2025 và những năm tiếp theo. Trong đề án, Bệnh viện Ung Bướu TPHCM sẽ chủ trì “Dự án Đầu tư xây dựng lò Cyclotron sản xuất nguồn đồng vị phóng xạ dùng trong y tế và dự án đầu tư xây dựng trung tâm xạ trị Proton đặt tại Bệnh viện Ung Bướu” nhằm chủ động nguồn cung ứng dược chất phóng xạ, phục vụ chẩn đoán và điều trị cho người bệnh” - đại diện Sở Y tế TPHCM thông tin.