Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 11/12 đã có chuyến thăm chớp nhoáng tới Syria trước khi tới Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ - nơi ông khẳng định mong muốn tìm kiếm mối quan hệ “sâu sắc hơn” nữa với những đối tác khu vực quan trọng của Moscow.
Chuyến đi này đã làm nổi bật tầm nhìn xa trông rộng của Nga tại Trung Đông, khẳng định vị thế nhà lãnh đạo mang tầm thế giới của ông Putin – người mới đây đã tuyên bố tiếp tục ra tranh cử Tổng thống Nga thêm một nhiệm kỳ 6 năm nữa.
Phát biểu trước các binh sĩ quân đội Nga tại căn cứ không quân Hmeimim, tỉnh Latakia, Syria Tổng thống Putin đề cập thành công của cuộc chiến chống lại “những kẻ khủng bố” và tuyên bố rút một phần quân đội Nga về nước.
“Các bạn đã thể hiện những phẩm chất tốt nhất của người lính Nga. Đó là lòng dũng cảm, tinh thần đồng đội, sự quyết đoán và những kỹ năng tuyệt vời. Tổ quốc tự hào về các bạn”, Tổng thống Putin nói.
Theo ông chủ Điện Kremlin, trong khoảng thời gian hai năm qua, quân đội Nga và Syria đã "tiêu diệt hầu hết các nhóm khủng bố quốc tế cứng đầu". Ông cảnh báo những phần tử khủng bố nếu còn cố "ngóc đầu dậy" ở Syria một lần nữa, chúng sẽ bị Nga tấn công mạnh mẽ "chưa từng có".
Cũng theo Tổng thống Putin, Nga sẽ tiếp tục duy trì hai căn cứ tại Syria là Hmeimim và cơ sở hải quân Tartus.
Tướng Sergei Surovikin, chỉ huy quân đội Nga tại Syria cho biết, quân đội nước này sẽ rút 23 chiến đấu cơ, 2 trực thăng chiến đấu, các đơn vị đặc nhiệm, quân cảnh và các kỹ sư hoạt động trên thực địa về nước. Lực lượng còn lại ở Syria sẽ đủ để “hoàn thành tốt nhiệm vụ” ổn định tình hình Syria. Tuy nhiên, ông Surovikin không tiết lộ chi tiết số quân và khí tài tiếp tục được duy trì ở Syria.
Đằng sau tuyên bố rút quân của Nga
Nhận định về chuyến thăm bất ngờ của Tổng thống Nga Putin đến Syria cùng tuyên bố rút quân, ông Mark Sleboda, nhà phân tích an ninh và quan hệ quốc tế có văn phòng ở Nga nói: “Đó là một điều gây ngạc nhiên. Ông Putin rõ ràng đang trên đường đến Ai Cập và sau đó tới Thổ Nhĩ Kỳ nhưng lại bất ngờ ghé thăm Syria mà cụ thể ở đây là tới căn cứ không quân của Nga trên lãnh thổ Syria. Trước đây, chúng ta cũng từng nghe ‘phong thanh’ việc Nga sắp rút quân khỏi Syria”.
Ông Sleboda cho rằng, tuyên bố rút quân khỏi Syria của Tổng thống Putin là lời công nhận những chiến công lớn mà lực lượng Nga đã đạt được trong quá trình hỗ trợ quân đội Syria tiêu diệt những phần tử khủng bố. Song thực tế, Nga không rời khỏi Syria vì Nga không di dời các căn cứ quân sự của nước này ra khỏi Syria.
“Không phải Nga rời khỏi Syria, các căn cứ quân sự của họ vẫn ở đó. Vẫn còn nhiều thách thức đáng kể khi mối nguy từ chủ nghĩa khủng bố vẫn hiện hữu, toàn bộ khu vực Idlib hiện vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Al-Qaeda. Tôi nghĩ thông báo của ông Putin mang nhiều động cơ chính trị khi ông ấy đang chuẩn bị chạy đua cho cuộc bầu cử Tổng thống Nga vào tháng 3/2018”, ông Sleboda nói.
 Tổng thống Syria Bashar Al-Assad trò chuyện với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: Tân Hoa xã. |
Chuyên gia Sleboda nhận xét: “Đây cũng là lời nhắc nhở với người Mỹ rằng ít nhất thì phần lớn cuộc chiến ở khu vực phía Đông Syria nhằm tiêu diệt lực lượng khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã kết thúc.
Theo ông Sleboda, ngoài việc lấy lòng cử tri Nga trước bầu cử Tổng thống, tuyên bố của ông Putin có thể còn gửi thông điệp đến Mỹ rằng họ đã “hết việc ở Syria” và nên rút khỏi đất nước này.
IS đã không còn kiểm soát bất cứ khu vực thành thị nào, điều này đồng nghĩa với việc sứ mệnh quân sự đã hoàn thành. Mỹ chẳng còn lý do nào ở lại đó, trong khi bản thân hoạt động của họ ở miền Đông Syria cũng không được Chính phủ Syria công nhận là hợp pháp”.
Sau tuyên bố của Tổng thống Nga Vladimir Putin rút một phần binh lính khỏi Syria, Lầu Năm Góc cùng ngày đã lên tiếng bày tỏ hoài nghi. Người phát ngôn Lầu Năm Góc, Thiếu tá Adrian Rankine-Galloway đánh giá: "Những bình luận của Nga về việc rút lực lượng của họ thường không tương ứng với việc giảm quân thực tế”.
CNN từng có bài viết cho rằng, bất chấp tuyên bố rút quân khỏi Syria hồi đầu năm 2016 nhưng thực tế Nga không hề làm việc này mà thậm chí còn không ngừng tăng cường sự can dự ở Syria.
Nga mạnh mẽ trở lại Trung Đông
Đề cập khả năng Nga thực thi tuyên bố của Tổng thống Putin, ông Rick Sterling, thành viên của Phong trào Đoàn kết Syria, một tổ chức ủng hộ chính quyền Damascus nhận định: "Nga không có kế hoạch duy trì một số lượng lớn quân đội ở Syria là điều rõ ràng nhưng Nga vẫn có thể quay trở lại Syria khi cần.
Thực tế, Nga không nằm quá xa Syria. Thành phố Sochi chỉ cách căn cứ không quân của Nga ở Syria khoảng 960 km. Không quân Nga không gặp phải bất kỳ khó khăn gì trong việc di chuyển các chiến đấu cơ về phía nam của Nga và nếu cần họ vẫn có thể lên đường tới Syria làm nhiệm vụ".
Bình luận về khả năng Nga có thể "sa lầy" ở Syria giống như những gì Mỹ từng gặp phải ở Iraq và Afghanstian, chuyên gia Sleboda cho rằng, Nga có thể vẫn sẽ duy trì hiện diện quân sự ở Trung Đông trong nhiều năm tới nhưng sẽ theo cách riêng của họ.
"Nga đang trở lại một cách mạnh mẽ, vươn rộng tầm ảnh hưởng ở Trung Đông, gây bất ngờ với các đối tác của họ ở khu vực này. Iraq có chính phủ của họ, mặc dù có nhiều dấu hiệu độc lập ở đó nhưng nó được tạo nên bằng sự can thiệp của Mỹ, thay đổi cả chế độ của quốc gia này", ông Sleboda nói.
Ông Sleboda cho rằng Nga ngày càng có tầm ảnh hưởng rộng lớn ở Trung Đông nhưng theo một cách làm hoàn toàn khác với Mỹ và các quốc gia trong khu vực từ Iraq, Saudi Arabia, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ, Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Kuwait… đều đang làm việc hoặc tìm kiếm cơ hội hợp tác từ Nga.
Lý do các nước ở Trung Đông đang ngả dần về phía Nga, theo ông Sleboda là do: "Nga đã cho thấy sức mạnh ý chí, quyết tâm và khả năng khôi phục lực lượng quân sự bằng con đường ngoại giao cứng rắn và kết quả đạt được ở Trung Đông. Đây là điều mà Mỹ không thể hiện được qua những gì họ từng làm cũng ở khu vực này".