Giải Nobel Hòa bình đã thay đổi cuộc đời của nhiều vị tổng thống, những chiến sĩ đấu tranh vì tự do hay những nhà hoạt động vì nhân quyền bình thường song một số nhân vật từng nhận giải thưởng này cho rằng việc duy trì niềm vinh dự suốt đời là một nhiệm vụ hết sức khó khăn bởi mọi hành động, sai sót hay nhược điểm đều bị mang ra soi xét và so sánh.
Với giải thưởng Nobel Hòa bình năm 2013, mặt tối của giải thưởng càng thể hiện rõ nhất khi ứng cử viên Malala Yousafzai (16 tuổi) – cô gái từng bị Taliban bắn vào đầu cách đây 1 năm vì đấu tranh cho quyền học tập của các bé gái.
Malala Yousafzai (16 tuổi) - Ứng cử viên sáng giá nhận giải Nobel Hòa bình 2013
Tất cả những người từng giành giải Nobel Hòa bình đều là những người trưởng thành và có sự nghiệp. Với Malala, cô mới chỉ bằng một nửa tuổi của người giành giải Nobel Hòa bình trẻ nhất kể từ năm 1901 - Tawakul Karman. Cô Tawakul là nhà hoạt động hòa bình người Yemen và đoạt giải Nobel Hòa bình khi mới 32 tuổi vào năm 2011.
Geir Lundestad - Giám đốc Viện Nobel Na Uy khẳng định giải thưởng Nobel Hòa bình không giới hạn về tuổi tác.
"Giải thưởng sẽ làm thay đổi cuộc đời họ. Họ sẽ ngập trong những lời mời. Họ sẽ được lắng nghe và một số người còn được vinh danh là những vị thánh. Tôi chưa gặp bất cứ ai cảm thấy hối tiếc vì được lựa chọn trao giải Nobel Hòa bình”, ông Lundestad nói.
Giải Nobel Hòa bình 2013 có tổng cộng 259 ứng cử viên song Malala nhận được nhiều đề cử nhất. Ủy ban Nobel gồm 5 thành viên đã chọn lọc danh sách này và quyết định người chiến thắng từ danh sách rút gọn không được công bố trước dư luận.
"Thánh sống"
Bà Jody Williams - người giành giải Nobel Hòa bình năm 1997 nhờ chiến dịch chống mìn sát thương đã nói về mặt tối của giải thưởng này trong cuốn tiểu sử viết năm 2013 rằng chiến thắng “không chỉ toàn niềm vui và hạnh phúc”.
Theo bà Williams, một số người cho rằng những người giành giải thưởng Nobel là "Những vị thánh sống. Thực tế lại rất đáng sợ". Bà cho rằng mình hoàn toàn khác với Mẹ Teresa - người giành giải Nobel năm 1979 và được phong thánh vào năm 2003.
Bất cứ lời nói bất cẩn cũng bị soi mói và thổi phồng, bà Williams nói. Điển hình, ngay trong ngày nhận giải thưởng, bà đã phạm phải sai lầm khi gọi cựu Tổng thống Bill Clinton là “kẻ nhỏ nhen” vì không ký hiệp ước chống mìn sát thương.
Kristian Harpviken - người đứng đầu Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo cho rằng Malala là ứng cử viên sáng giá nhất nhận giải Nobel Hòa bình năm nay trị giá 1,25 triệu USD. Cô bé là nhân vật yêu thích của các nhà văn và được giới truyền thông Na Uy quan tâm.
Ông Harpviken nhận định vấn đề chính là tuổi tác của Malala. Trong khi đó, nguy cơ Malala – hiện đang sống tại Anh, tiếp tục trở thành mục tiêu của Taliban khi nhận giải thưởng Nobel Hòa bình, chỉ là hiệu ứng phụ.
"Rõ ràng gánh nặng đặt lên vai của một đứa trẻ, mang trên mình trọng trách vô cùng lớn của người đoạt giải Nobel suốt cả đời. Đây thực sự là một nhiệm vụ khó khăn”, ông Harpviken nói.
Ngoài Malala, những ứng cử viên được đề cử trao giải Nobel Hòa bình năm nay còn có Denis Mukwege – bác sĩ phụ khoa chuyên giúp đỡ những nạn nhân bị bạo lực tình dục, và Bradley Manning – một lính Mỹ bị buộc tội tiết lộ bí mật quân sự cho WikiLeaks.
