Được thiết kế từ phi cơ vận tải IL-18, máy bay săn ngầm IL-38 được Hải quân Liên Xô chế tạo nhằm đối phó với hạm đội tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo xuyên lục địa của Mỹ trong thời kỳ Chiến tranh lạnh. Chiếc IL-38 đầu tiên được chế tạo vào tháng 9/1967 và tổng cộng đã có 58 máy bay được Liên Xô sản xuất.
Nguyên bản của IL-38 được trang bị hệ thống định vị và theo dõi mục tiêu Berkut, nhiệm vụ chính của mẫu máy bay này là tuần tra vùng biển đặc quyền kinh tế của Nga cũng như phát hiện và tiêu diệt tàu ngầm đối phương bằng ngư lôi.
Máy bay săn ngầm IL-38N.
Tuy nhiên Quân đội Liên Xô đã sớm nhận ra hệ thống Berkut không tốt như họ mong đợi, nhất là khi so sánh với đối thủ tương tự từ phía Mỹ là loại máy bay P-3C Orion. Nhiệm vụ của IL-38 khi đó bị giới hạn chỉ là tìm và diệt tàu ngầm, trong khi P-3C Orion có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác ngoài săn ngầm như: tiêu diệt tàu mặt nước, tuần tra và trinh sát điện tử.
Thông số kỹ thuật cơ bản của máy bay săn ngầm IL-38
- Phi hành đoàn: 10 người
- Dài: 39,6 m
- Sải cánh: 37,42 m
- Cao: 10,16 m
- Khối lượng cất cánh tối đa: 63.500 kg
- Động cơ: 4 động cơ cánh quạt AI-20M, công suất 4.250 mã lực mỗi động cơ
- Tốc độ tối đa: 724 km/h
- Tầm bay: 9.500 km
- Trần bay: 11.000 m
- Có khả năng mang theo 9.000 kg vũ khí các loại gồm: bom chìm, thủy lôi, ngư lôi và bom thông thường
Hiện nay vì nhiều thiết bị trên IL-38 đã lỗi thời không đáp ứng được những yêu cầu của tác chiến hiện đại, do đó một phương án nâng cấp loại máy bay này đã ra đời, phiên bản IL-38N.
IL-38N được trang bị hệ thống Novella với khả năng phát hiện mục tiêu bay ở khoảng cách 90 km, mục tiêu mặt nước đến 320 km. Hệ thống này còn bao gồm 1 máy tính kỹ thuật số với 2 sĩ quan vận hành, mỗi thiết bị vận hành có 1 màn hình LCD 13 inch và trạm chỉ huy với 1 màn hình lớn. Tất cả các thiết bị được kết nối thông qua 1 kênh đặc biệt và khách hàng có thể tùy chỉnh lắp đặt thêm bất cứ thiết bị nào mà họ muốn.
"Về cơ bản chúng ta có tất cả các thiết bị tương xứng với mẫu P-8 Poseidon của Mỹ," ông Yuriy Yudin, giám đốc viện thiết kế Ilyushin cho biết.
Khả năng săn ngầm của Hải quân Nga sẽ được tăng lên đáng kể khi các máy bay IL-38N có khả năng tìm kiếm phát hiện mục tiêu tăng lên 4 lần, phạm vi bao phủ hoạt động tăng 4 lần so với các máy bay IL-38 cũ.
Mặc dù vẫn sử dụng khung thân cũ nhưng theo Thiếu tướng Aleksey Serdyuk, chỉ huy trung tâm huấn luyện phi công chiến đấu hải quân số 859 thì máy bay IL-38N hiện nay đủ sức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ở cả vùng biển gần bờ và xa bờ. Việc bay ở tốc độ siêu âm là không cần thiết với nhiệm vụ tìm kiếm, phát hiện, theo dõi và tiêu diệt tàu ngầm hiện đại và nhờ tầm bay xa nên IL-38N có thể hoạt động hiệu quả trên các vùng biển.
Hiện tại vẫn chưa rõ khả năng mang vác vũ khí của IL-38N sẽ vượt trội hơn gì so với phiên bản cũ nhưng ở phiên bản IL-38SD nâng cấp cho Ấn Độ thì máy bay có khả năng mang theo tên lửa chống hạm Uran-E hoặc Brahmos.
Việc nâng cấp thành công máy bay săn ngầm IL-38 lên chuẩn IL-38N cho thấy rằng các hệ thống vũ khí cũ của Nga hoàn toàn có thể được nâng cấp phù hợp với yêu cầu tác chiến hiện nay. Việc nâng cấp còn giúp giảm nhiều chi phí hơn khi so sánh với việc mua mới.
Máy bay săn ngầm IL-38N
