Hãng RIA Novosti dẫn lời Tổng giám đốc Tập đoàn công nghệ nhà nước (Rostec), ông Sergei Chemezov cho biết, Nga đề nghị cung cấp cho quân đội Iran tổ hợp tên lửa phòng không S-400 thay hệ thống S-300.
"Chúng tôi không sản xuất Tổ hợp tên lửa phòng không S-300 cho nên đã giới thiệu cho Iran tổ hợp phòng không S-400 nhưng Iran cứ khăng khăng đòi S-300. Hiện Iran chưa đưa ra quyết định cuối cùng", ông Sergei Chemezov cho biết.
Những chuyện rắc rối nảy sinh quanh thương vụ tên lửa S-300PMU1 bắt đầu từ khi Nga và Iran ký hợp đồng mua bán 5 tiểu đoàn tên lửa phòng không S-300PMU1 năm 2005 (khoảng 40 tổ hợp).
Tổng giá trị cuộc làm ăn này gần 800 triệu USD, trong đó Iran đã chuyển 167 triệu USD tạm ứng trước.
Mãi đến năm 2007, chính quyền Nga mới công bố chính thức về thoả thuận này, song vì nhiều lý do khác nhau đã không vội thực hiện hợp đồng, lấy lý do có vấn đề kỹ thuật.
Iran đã nhiều năm chờ đợi việc cung cấp các tổ hợp này, dù trong hợp đồng có điều khoản phạt vi phạm hợp đồng 300-400 triệu USD.
Năm 2010, Liên Hợp Quốc đã áp đặt các biện pháp trừng phạt với Iran do chương trình hạt nhân không minh bạch của nước này, do đó, hợp đồng cung cấp S-300PMU1 đã bị đình trệ.
Trước đó, Nga cũng đã đề nghị cung cấp cho Iran tổ hợp tên lửa cao xạ Tor-M1E thay cho tổ hợp S-300PMU1 nhưng đã bị Iran bác bỏ.
Việc Iran khăng khăng đòi Nga chuyển giao hệ thống S-300PMU1 được giới chuyên gia quân sự nhận định do xuất phát từ một số nguyên nhân, trong đó nguyên nhân quan trọng nhất được cho là có liên quan đến giá thành của hợp đồng.
Tại thời điểm ký kết hợp đồng 5 tiểu đoàn tên lửa phòng không S-300PMU1 với Iran, giá thành mỗi tổ hợp vào khoảng 20 triệu USD, tuy nhiên nếu chuyển sang thay thế bằng hệ thống S-400 chắc chắc giá thành sẽ khác.
Vì vậy, theo nhận định của RIA Novosti rất có thể ngân sách quốc phòng của Iran đang có vấn đề.
Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, đây cũng không phải là nguyên nhân chính bởi theo thông tin được Tehran công bố hồi cuối năm 2014, ngân sách dành cho quốc phòng của Iran năm 2015 sẽ tăng lên khoảng trên 30%.
Từ những nhận định trên có thể đưa kết luận rằng, có thể Iran chỉ chấp nhận tiếp nhận hệ thống S-400 theo mức giá mà Nga dành riêng cho nước này.
