Biểu tượng của lính Mỹ
Trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam, hình ảnh của lính Mỹ thường gắn liền với chiếc mũ sắt. Tuy nhiên, ít người biết tên chính xác của loại mũ sắt này.
Thực chất đó là loại mũ sắt M1 được Quân đội Mỹ dùng từ Chiến tranh thế giới thứ 2 đến năm 1985, trưóc khi được thay thế bởi mũ PASGT (Personnel Armor System for Ground Troops).
Mũ M1 được đưa vào sử dụng năm 1941 thay cho loại M1917A1 trước đó. Theo ước tính, khoảng hơn 20 triệu mũ đã được sản xuất trong Chiến tranh thế giới thứ 2 và khoảng 1 triệu chiếc được chế tạo trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam. Nhiều nước đã dựa trên mẫu M1 để sản xuất mũ cho quân đội nước mình.
M1 được chế tạo theo tiêu chuẩn một cỡ duy nhất phù hợp cho mọi người. Độ sâu của mũ khoảng 18cm, chiều rộng 24cm và chiều dài 28cm, khối lượng mũ khoảng 1,3 kg. Phần chính của mũ là một vỏ kim loại, đôi khi được gọi là " nồi thép ", phần ngoài của vỏ được sơn theo sắc phục của các đơn vị sử dụng.
Mũ sắt M1 dùng cho các lực lượng khác nhau
Bên trong phần vỏ kim loại này là hệ thống dây treo có thể sẽ được điều chỉnh để phù hợp với kích cỡ đầu của người đội. Phần bên ngoài dùng vỏ bọc hoặc lưới đảm bảo giảm độ phản chiếu ánh sáng từ vỏ sắt hoặc ngụy trang theo địa hình. Người dùng có thể gắn thêm lá cây để tăng độ ngụy trang.
Trong hơn 40 năm sử dụng, mũ sắt M1 đã trở thành một biểu tượng của lính Mỹ, ngay cả khi nó được thay thế bởi các loại mũ sử dụng chất liệu mới nhẹ hơn, có khả năng bảo vệ cao hơn.
Vì sao lính Mỹ đội mũ không thích cài quai?
Mũ sắt M1 chỉ có tác dụng giúp lính Mỹ giảm mức độ thương vong bởi các mảnh văng do bom, đạn, lựu đạn, mìn… gây ra mà không thể chống lại hoàn toàn tác dụng sát thương bởi các loại đạn bắn thẳng như AK-47 hay M-16... Nếu khoảng cách bắn xa cũng như góc va chạm giữa đạn và mũ nhỏ thì viên đạn sẽ bị nảy ra và gây ra một vết lõm trên mũ, tránh được thương vong cho người đội.
Nếu khoảng cách gần và góc va chạm giữa đạn và mũ gần như vuông góc thì đạn sẽ dễ dàng xuyên qua mũ và gây sát thương. Rất nhiều chiếc mũ sót lại sau trận chiến với các vết thủng do đạn bắn thẳng gây ra đã chứng tỏ điều này.
Một chiếc mũ sắt M1 bị bắn xuyên bởi đạn AK trong chiến tranh Việt Nam
Một điều khiến nhiều người băn khoăn không hiểu là tại sao lính Mỹ khi sử dụng mũ sắt M1 lại ít khi sử dụng dây đeo cằm mà thường thả ra. Điều này được lý giải bởi hai nguyên nhân sau: Một là lính Mỹ nói chung rất sợ đánh giáp la cà với bộ đội Việt Nam, đặc biệt là bị đánh bất ngờ từ phía sau. Khi đó, đối phương có thể lợi dụng dây cằm để siết cổ họng.
Hai là lính Mỹ sợ khi bom đạn nổ gần, dưới áp suất của vụ nổ, mũ có thể bị hất văng ra phía sau và dây cằm sẽ siết vào yết hầu một cách bất ngờ. Hai lý do trên mặc dù đã được phòng ngừa bằng khóa mũ thông minh sẽ tự động bung ra khi đạt đến một lực kéo nhất định nhưng lính Mỹ vẫn mang trong mình sự sợ hãi nên họ vẫn rất hạn chế sử dụng dây cằm trong chiến đấu.
Hình ảnh lính Mỹ với mũ sắt M1 trong chiến tranh Việt Nam
Thêm một sự băn khoăn của nhiều người nữa khi thấy một số đơn vị bộ đội của Quân đội nhân dân Việt Nam trước năm 1975 cũng sử dụng mũ sắt, có người lầm tưởng đây là mũ M1 chiến lợi phẩm thu được từ lính Mỹ. Có sự thắc mắc này là do hình ảnh bộ đội Việt Nam luôn gắn liền với chiếc mũ cối, mũ tai bèo còn mũ sắt là của lính Mỹ và quân đội Việt Nam Cộng hòa. Tuy nhiên, trong thời chiến tranh chống Mỹ, nhiều lực lượng như bộ đội tên lửa, cao xạ, công binh, lái xe, bộ binh cơ giới… của Quân đội nhân dân Việt Nam đã được ưu tiên trang bị mũ sắt do Liên Xô, Trung Quốc, CHDC Đức viện trợ.
Hiện nay rất nhiều mũ M1 từng được sử dụng trong chiến tranh Việt Nam được những người sưu tầm kỷ vật mua với giá khá cao. Nhiều chiếc mũ M1 với những vết bom đạn và máu gắn liền với những ký ức kinh hoàng của cựu binh Mỹ trong cuộc chiến tranh Việt Nam, đồng thời cũng là chứng tích về cuộc chiến hào hùng của dân tộc Việt Nam.
Khẩu hiệu phản chiến trên mũ sắt M1 của một lính Mỹ trong chiến tranh Việt Nam
