Lada là thế hệ tàu ngầm phi hạt nhân tiên tiến nhất của Nga, khi được trang bị hệ thống vũ khí và điều khiển tự động hóa tiên tiến, đặc biệt là động cơ kiểu mới rất yên tĩnh, có độ ồn nhỏ hơn "người tiền nhiệm" Kilo nhiều lần nhằm nâng cao khả năng tàng hình.
Đáng chú ý nhất, Lada là thế hệ tàu ngầm thông thường đầu tiên của Nga được trang bị hệ thống động lực không cần không khí (AIP), cho thời gian hoạt động ngầm dưới biển lâu hơn hẳn Kilo.
Nhưng sau khi chiếc Lada đầu tiên mang tên St Petersburg hoàn thành, quá trình thử nghiệm đã phát hiện vô số lỗi như trục trặc về hệ thống sonar và động cơ chạy điện.
Đáng ngại nhất là hệ thống AIP của tàu vẫn chưa đảm bảo an toàn, rất dễ xảy ra cháy nổ trong quá trình vận hành (liên quan đến việc lưu trữ Hidro và Oxy), điều này thực sự là thảm họa tiềm ẩn.
Thậm chí cho đến thời điểm hiện tại, Lada vẫn không đáp ứng được các yêu cầu của Hải quân Nga, khiến họ phải tiếp tục đóng tàu ngầm Kilo 636.3 để cung cấp cho các hạm đội.
Gần đây còn có thông tin cho rằng Nga đã quyết định hủy bỏ dự án Lada do có quá nhiều lỗi không thể khắc phục để tập trung phát triển thế hệ tàu ngầm mới hơn mang tên Kalina.
Tàu ngầm St Petersburg lớp Lada
Tuy nhiên mới đây phòng thiết kế Rubin lại cho biết, các kỹ sư đã bước đầu nghiên cứu thành công công nghệ có một không hai để nhận trực tiếp hydro từ nhiên liệu diesel bằng phương pháp có tên reforming (định dạng lại).
Phương pháp này cho phép không phải xây dựng kho chứa hydro chuyên dụng tại căn cứ của tàu ngầm phi hạt nhân, mà sử dụng cơ sở hạ tầng và kho chứa nhiên liệu vẫn dùng trong các trang thiết bị điện-diesel của tàu ngầm phi hạt nhân cổ điển.
Quá trình tạo ra dòng điện hoàn toàn không gây ồn, nâng cao rất nhiều độ bí mật của tàu ngầm khi hoạt động, thời gian lặn cũng tăng lên. Theo nhiều nguồn tin, phòng thiết kế Rubin đã chế tạo được thiết bị năng lượng thí nghiệm công suất 400 KW.
Để so sánh, sản phẩm tương tự của phương Tây cho công suất không quá 180 KW. Như vậy, mặc dù tiếp cận công nghệ AIP sau nhưng Nga đang tạo ra thế hệ động cơ có tính năng vượt trội so với thành tựu của cả Đức, Nhật, Pháp cộng lại.
Tàu ngầm AIP lớp Scorpene của Pháp
Việc Nga tuyên bố rằng các loại vũ khí, khí tài đang trong thời gian thử nghiệm của mình "vượt trội hoàn toàn" mặt hàng của phương Tây không còn là điều xa lạ.
Có thể kể ra đây một vài ví dụ như công nghệ tàng hình plasma trên tên lửa đạn đạo Iskander hay những tính năng ưu việt khiến tiêm kích Sukhoi T-50 bỏ xa F-22 của Mỹ...
Nhưng thực tế lại thường không diễn ra như những gì Nga vẫn tự hào, việc chiếc T-50 liên tiếp gặp lỗi khi thử nghiệm hay tổ hợp phòng không S-300/400 triển khai tại Syria 2 lần trong tháng bị máy bay Israel qua mặt là minh chứng rõ ràng nhất.
Cần nhắc lại thêm một điều đó là hiện nay công nghiệp quốc phòng Nga hầu như vẫn đang thừa hưởng các thành tựu của Liên bang Xô Viết. Sau năm 1991, Nga có rất ít khí tài đi vào trực chiến thuộc dạng thiết kế mới hoàn toàn.
Với việc đã thử nghiệm trên biển từ năm 2005, tức là đến nay đã tròn 10 năm mà vẫn chưa hoàn thiện để tiệm cận với công nghệ phương Tây thì thật khó tin rằng tàu ngầm lớp Lada sẽ lột xác nhờ loại động cơ AIP mới vẫn còn đang nằm trên giấy của Nga.
