Có mấy điểm cần ghi nhớ về “con quái vật một thời”: Ekranoplan là một khí tài quân sự độc đáo. Ở dưới nước như một thủy phi cơ, nhưng khi cất cánh, nó bay như một chiếc máy bay thực thụ, tuy nhiên chỉ cách mặt nước một vài mét.
Cho đến nay, Liên Xô là nước duy nhất thử nghiệm loại khí tài này, và sau Chiến tranh Lạnh, Nga đã từ bỏ chương trình nghiên cứu phát triển Ekranoplan. Con tàu/phi cơ Ekranoplan cuối cùng được biết đến hiện đang mắc kẹt trong vùng nước nông ngoài khơi biển Caspi.
Một trong những phương tiện bất thường nhất của Chiến tranh Lạnh - hoặc bất kỳ thời điểm, nếu điều đó là quan trọng - đang bị bỏ rơi trên một bãi biển ở Nga.
Ekranoplan, một vật thể lai giữa máy bay và thuyền chạy trên đệm không khí ngay trên mặt nước, đang được kéo qua biển Caspi và rồi nó bị tuột khỏi dây kéo, trôi tự do và cuối cùng mắc kẹt trong khoảng nước nông có thể lội được của một bãi biển địa phương.
Ekranoplan là nỗ lực của Liên Xô nhằm chế tạo một loại tàu có khả năng khai thác cánh trong hiệu ứng cánh sát đất (WIG). Khi máy bay bay gần mặt đất hơn, áp suất không khí sẽ tăng lên giữa cánh và bề mặt phẳng bên dưới.
Điều này tạo ra một lớp đệm không khí bên dưới máy bay. Trong khi đó, độ cao thấp giúp loại bỏ các xoáy đầu cánh, giảm lực cản.
Trong Chiến tranh Lạnh, Liên Xô đã phát triển máy bay cỡ lớn, chạy bằng động cơ phản lực, sử dụng hiệu ứng WIG để "bay" trên các đỉnh sóng.
Liên Xô thiết kế phi thuyền Lun để sử dụng hiệu ứng nổi chỉ vài chục cm trên bề mặt của một hồ nước hoặc đại dương, trên cánh gắn 8 động cơ phản lực để cung cấp cho phi thuyền tốc độ tối đa 600km một giờ.
Độ cao siêu thấp này đảm bảo chúng ở dưới đường chân trời radar của tàu chiến đối phương cho đến khi các tàu nằm trong tầm bắn của 6 tên lửa SS-N-22 “Sunburn” của Lun.
Là một tên lửa lướt trên mặt biển lướt, Sunburn có tầm bắn 100km, bay 3-10m trên mặt nước, và có thể mang theo một đầu đạn hạt nhân. Điều này khiến chúng có khả năng đánh chìm những con tàu lớn nhất, bao gồm cả hàng không mẫu hạm của Hải quân Mỹ.
Ngày nay, Ekranoplan - chiếc Lun duy nhất từng được chế tạo - nằm mắc kẹt ngoài một bãi biển ở biển Caspi. Vào mùa hè năm nay, chiếc tàu đang trong quá trình được kéo từ căn cứ hải quân gần đó đến viện bảo tàng thì có vẻ như đã xảy ra sự cố nghiêm trọng.
Thay vì đến được ngôi nhà mới, Ekranoplan cuối cùng lại mắc cạn ở vùng nước nông, nơi nó thu hút khách tham quan.
Forbes đưa tin con tàu bị mắc cạn trên đường lướt sóng của khách du lịch. Người dân địa phương đã cố gắng kéo nó vào bờ nhưng vô ích. Một nhà thám hiểm, Lana Sator, đã bay từ Moscow đến Dagestan để chụp ảnh nội thất của phi thuyền.
Sau khi lội ra nơi Ekranoplan mắc cạn và trốn tránh một nhân viên bảo vệ, Sator và bạn đồng hành của cô đã chụp một số bức ảnh bên trong.
Không rõ con tàu (hoặc máy bay) có một không hai này bao giờ mới đến được bảo tàng của nó. Như tác giả H.I. Sutton của Forbes viết, “sẽ là một thảm kịch cho lịch sử quân sự nếu phương tiện độc đáo này bị phá vỡ thành nhiều mảnh bởi sức mạnh của tự nhiên.”