Chiến sự Libya: Nga ghi điểm bằng "kịch bản Syria" - bị LNA uy hiếp, GNA "trên bảo dưới không nghe"?

Tổng thống Nga ghi điểm bằng "kịch bản Syria"?

Sáng 12/1/2020, hãng tin TASS dẫn nguồn tin của lực lượng trung thành với Tướng Khalifa Haftar cho biết lệnh đơn phương ngừng bắn ở miền tây Libya đã bắt đầu được họ thực hiện từ 0h ngày Chủ nhật giờ địa phương (05h sáng giờ Việt Nam).

Ahmed al-Mesmari, phát ngôn viên Quân đội Quốc gia Libya (LNA) tuyên bố:

"LNA tuyên bố ngừng bắn ở khu vực phía tây (Libya) bắt đầu từ 0h01. Lệnh ngừng bắn sẽ được duy trì miễn là phía bên kia (Chính phủ Hiệp định Quốc gia - GNA và Thổ Nhĩ Kỳ) tuân thủ. Trong trường hợp có bất kỳ vi phạm nào, phản ứng sẽ rất dữ dội".

Lệnh ngưng bắn đơn phương của LNA là kết quả của cuộc họp ngày 8/1/2020 tại Istanbul giữa Tổng thống Nga Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan.

Sau cuộc họp Nga-Thổ đã kêu gọi tất cả các bên tham gia cuộc xung đột Libya ngừng bắn bắt đầu từ nửa đêm ngày 12/1/2020. Cuộc đàm phán giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ về vấn đề Libya được cho là đã sử dụng lại "kịch bản" trong cuộc xung đột khác ở Trung Đông là Syria.

Toàn cảnh các điểm nóng xung đột tại Trung Đông và Bắc Phi hiện nay.

Sau cuộc hội đàm với Thủ tướng Đức Angela Merkel hôm 11/1, ông Putin nhấn mạnh rằng Nga hy vọng các bên xung đột Libya sẽ chú ý đến lời kêu gọi của Moscow và Ankara liên quan đến lệnh ngừng bắn.

Tổng thống Nga nói thêm rằng Moscow ủng hộ ý tưởng của thủ tướng Đức về việc tổ chức một hội nghị về Libya tại Berlin dưới sự bảo trợ của Liên Hiệp Quốc để bắt đầu quá trình hòa bình hóa thông qua các biện pháp chính trị.

GNA có trụ sở tại Tripoli và do Thủ tướng Fayez al-Sarraj lãnh đạo, hoan nghênh kết quả của cuộc đàm phán Nga-Thổ, và lưu ý rằng họ sẽ ủng hộ bất kỳ lời kêu gọi nghiêm túc nào để khởi động lại tiến trình chính trị ở Libya và ngưng hoàn toàn xung đột.

Hôm 11/1, ông al-Sarraj tuyên bố sau cuộc gặp với Thủ tướng Italia Giuseppe Conte ở Rome rằng ông sẵn sàng tuân thủ lệnh ngừng bắn nếu LNA ngừng tấn công.

Kể từ thời điểm lệnh ngưng bắn đơn phương được LNA đưa ra, đã có hàng loạt cáo buộc từ phía LNA rằng GNA không thể kiểm soát các nhóm dân quân dưới quyền và giao tranh vẫn đang tiếp diễn với súng phòng không, súng cối và pháo hạng nặng được sử dụng.

LNA tuyên bố rằng họ vẫn đang "tuân theo các mệnh lệnh được đưa ra trước nửa đêm và đang chờ hướng dẫn thêm".

Tình hình Libya trước ngừng bắn

Hiện tại, Libya có hai chính phủ, bao gồm GNA tại Tripoli ở miền tây và chính phủ lâm thời và quốc hội tại Tobruk ở miền đông (được gọi là chính phủ Tobruk) được hỗ trợ bởi LNA.

Vào tháng 4/2019, Tướng Haftar tuyên bố LNA sẽ bắt đầu chiến dịch giải phóng Tripoli nhằm tiêu diệt các nhóm khủng bố đang hoạt động tại đây.

Sau những thắng lợi ban đầu, dân quân trung thành với GNA đã đẩy lui lực lượng LNA ra khỏi một số vị trí quan trọng ở phía nam Tripoli.

Giao tranh vẫn tiếp diễn cho tới cuối năm 2019. Vào ngày 12/12/2019, Haftar tuyên bố tái triển khai một cuộc tổng tấn công nhằm vào GNA.

Xe bọc thép GNA (BMC Vuran 4x4 do Thổ viện trợ) bị LNA bắt sống tại khu vực phía nam thủ đô Tripoli bên cạnh 2 xe bọc thép Terrier LT-79 (do Ai Cập viện trợ cho LNA).

Vào ngày 2/1/2020, quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ đã phê chuẩn một dự luật cho phép chính phủ gửi quân tới Libya. Bước đi này đã gây ra một làn sóng chỉ trích trên toàn khu vực.

Vào ngày 5/1/2020, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan tuyên bố bắt đầu triển khai quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đến Libya và lực lượng này sẽ "được giao nhiệm vụ thực hiện các hành động phối hợp" và với "đảm bảo an ninh cho chính phủ hợp pháp (GNA)", nhưng sẽ không tham chiến.

Hôm 6/1/2020, dân quân trung thành với GNA bị LNA đánh bật khỏi thành phố cảng quan trọng ở miền tây là Sirte sau khoảng 3 giờ giao tranh và bắt đầu uy hiếp Misrata, thành trì lớn thứ hai của GNA.

Hôm 8/1/2020, GNA đã xác nhận rằng nhóm lính Thổ Nhĩ Kỳ đầu tiên đã đến Tripoli.

Ngoài binh lính Thổ, một số tay súng người Syria đã xuất hiện trong các đoạn video được chia sẻ trên mạng xã hội cáo buộc Thổ không vận phiến quân SNA (Quân đội Quốc gia Syria) ở miền bắc Syria tới Tripoli chiến đấu cho GNA.