SOHA NEWS
Nhưng uống nhiều loại thuốc cùng một lúc có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ và tương tác thuốc nguy hiểm.
Mục đích khi phải kết hợp nhiều thuốc cùng lúc
Trong điều trị, việc sử dụng đồng thời nhiều thuốc trên một bệnh nhân là có thể xảy ra. Mục đích sử dụng cùng lúc nhiều loại thuốc rất khác nhau: Do bệnh nhân tự ý mua thêm thuốc ngoài đơn bác sĩ; do bệnh nhân mắc cùng một lúc nhiều bệnh; bác sĩ muốn lợi dụng tác dụng hiệp đồng của các loại thuốc để tăng hiệu quả trong điều trị bệnh; phối hợp thêm thuốc để giảm một tác dụng không mong muốn do thuốc chính gây ra; người bệnh chủ ý muốn dùng thêm thuốc nhằm hỗ trợ sức khỏe như các loại vitamin tổng hợp hoặc thuốc bổ khác...
Điều đáng lưu ý trong trường hợp này là liệu có thể gặp phải những tác dụng bất lợi nào khi phối hợp nhiều thuốc hay không? Việc nắm vững kiến thức về tương tác thuốc sẽ giúp cho việc điều trị của chúng ta đạt kết quả tốt hơn với độ an toàn cao hơn.
Dùng càng nhiều thuốc một lúc càng gây tương tác bất lợi cho người dùng.
Dễ xảy ra tương tác bất lợi
Tương tác thuốc là hiện tượng xảy ra khi dùng đồng thời 2 hoặc nhiều thuốc. Hậu quả của tương tác thuốc có thể là tăng tác dụng (hiệp đồng), giảm tác dụng (đối kháng) hoặc tạo ra một tác dụng khác.
Tương tác thuốc có thể thay đổi cách thức hoạt động của thuốc trong cơ thể. Các tương tác có thể là tương tác dược động học (thay đổi hấp thu, phân bố hoặc đào thải của thuốc này hay thuốc khác) hoặc tương tác dược lực học (thí dụ tương tác giữa duy trì và đối kháng ở các thụ thể thuốc).
Các tương tác có hại quan trọng nhất thường xảy ra ở những thuốc có độc tính cao hoặc có chỉ số điều trị thấp, vì nồng độ thuốc chỉ thay đổi tương đối nhỏ có thể đã dẫn đến những hậu quả có hại rõ rệt. Ngoài ra, các tương tác thuốc có thể ảnh hướng lớn về mặt lâm sàng trên người bệnh nặng hoặc có thể dẫn đến tử vong nếu điều trị không đủ liều.
Ước tính tần suất tương tác thuốc trong lâm sàng khoảng 3 - 5% ở số người bệnh dùng từ hai loại thuốc trở lên và tới 20% ở người bệnh đang dùng 10 - 20 loại thuốc. Nguy cơ tương tác thuốc tăng cùng với số lượng thuốc theo đơn và thuốc mua không cần đơn mà bạn sử dụng chung.
Các loại thuốc khác nhau ảnh hưởng đến nhau thế nào?
Gần như tất cả các loại thuốc được phân hủy bởi các enzym cụ thể trong gan và sau đó được bài tiết dưới dạng các phân tử nhỏ hơn qua thận. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến cách các loại thuốc khác bị phá vỡ trong gan hoặc được thận lọc qua nước tiểu.
Nếu thuốc A ức chế enzym chịu trách nhiệm phá vỡ thuốc B, kết quả có thể là một lượng thuốc B quá mức trong máu. Điều này có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ nghiêm trọng. Nếu bác sĩ nghĩ rằng cả hai loại thuốc này đều cần thiết cùng một lúc, họ sẽ đảm bảo giảm liều thuốc B, để tránh mọi tác dụng phụ.
Mặt khác, nếu thuốc A làm tăng hoạt động của enzym chịu trách nhiệm phá vỡ thuốc B, sự phân hủy sẽ xảy ra nhanh hơn nhiều và tác dụng của thuốc B sẽ bị giảm hoặc mất. Trong trường hợp đó, bác sĩ sẽ tăng liều thuốc B.
Thuốc cũng có thể ảnh hưởng lẫn nhau theo những cách khác. Ví dụ, chúng có thể ảnh hưởng đến sự hấp thụ từ ruột hoặc bài tiết qua thận. Trong cả hai trường hợp, điều này có thể dẫn đến các hiệu ứng tương tự như các mô tả ở trên - quá nhiều hoặc quá ít thuốc trong máu, có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc ít hoặc không có tác dụng.
Nếu các loại thuốc có thể có tác dụng phụ tương tự được dùng cùng nhau cũng có thể có khả năng các tác dụng phụ sẽ là phụ gia.
Ví dụ, nếu một loại thuốc kháng histamin có thể khiến bạn buồn ngủ được uống bởi một người cũng đang dùng thuốc giảm đau mạnh có thể gây buồn ngủ, ví dụ như morphine, thì bất kỳ cơn buồn ngủ nào cũng có thể tăng lên.
Các vấn đề do dùng quá nhiều thuốc
Dùng quá nhiều loại thuốc có thể dẫn đến một số vấn đề, bao gồm: tăng nguy cơ tác dụng phụ, tương tác thuốc, tiểu không tự chủ, nguy cơ té ngã, giảm khả năng tập trung, dinh dưỡng kém, sự cố khi thực hiện các hoạt động thường ngày và chi phí chăm sóc sức khỏe cao hơn...
Nguy cơ tương tác thuốc tăng cùng với số lượng thuốc theo đơn và thuốc mua không cần đơn mà bạn sử dụng chung.
Hơn nữa, loại thuốc bạn dùng, tuổi tác, chế độ ăn uống, bệnh tật và sức khỏe tổng thể có thể ảnh hưởng đến quá trình sử dụng thuốc của bạn. Người cao tuổi có nguy cơ tương tác thuốc cao hơn người trẻ tuổi do tỷ lệ người già uống thuốc theo toa hoặc các sản phẩm không cần kê toa khá lớn.
Sự tương tác thuốc nói chung rất phức tạp, nhưng trong điều trị vẫn phải cần đến phối hợp thuốc.
Do đó, thầy thuốc sẽ cân nhắc liều dùng sao cho phối hợp thuốc là có lợi hay giảm thiểu tối đa tác dụng phụ. Ðặc biệt, mọi người không được tự ý dùng thuốc, không dùng thuốc theo mách bảo hoặc dùng đơn thuốc của người khác.