SOHA NEWS
Đột quỵ vì sử dụng thuốc tránh thai lâu năm
Thạc sĩ, bác sĩ Lương Quốc Chính, Khoa A9, Bệnh viện Bạch Mai cho biết mới đây khoa vừa cấp cứu cho bệnh nhân bị đột quỵ.
Chị B.T.K.P, nữ, 43 tuổi, địa chỉ ở Hà Nội, được gia đình đưa vào khoa cấp cứu vì lý do liệt nửa người trái.
Người nhà bệnh nhân cho biết khoảng 3 giờ sáng cùng ngày, trước khi đi ngủ, bệnh nhân hoàn toàn bình thường. Đến 6 giờ sáng gia đình phát hiện bệnh nhân nói khó, méo miệng và liệt 1/2 người trái.
Mặc dù, gia đình sơ cứu cho bệnh nhân bằng cách châm kim vào 10 đầu ngón tay. Khoảng hơn một giờ sau, khi thấy tình trạng bệnh nhân không cải thiện, gia đình đưa ngay bệnh nhân vào khoa Cấp cứu A9, bệnh viện Bạch Mai.
Bệnh nhân được chẩn đoán đột quỵ não nhưng vì đưa đến bệnh viện quá lâu từ khi khởi phát đến vào viện là 5 tiếng nên không thể sử dụng thuốc tiêu sợi huyết.
Bệnh nhân được chỉ định chụp cộng hưởng từ não và mạch não cấp cứu tại Khoa Chẩn đoán Hình ảnh, Bệnh viện Bạch Mai cho kết quả tổn thương tăng tín hiệu thái dương, thùy đảo, nhân bèo bên phải của nhồi máu não cấp tính do tắc động mạch não.
Trên lâm sàng kết quả khá xấu chiếm đến 90% nếu không được điều trị tái thông mạch máu nhằm cứu nguy cho các vùng não bị thiếu máu.
Bệnh nhân P. sau 8 ngày điều trị.
Do vậy, các bác sĩ trực Khoa Cấp cứu A9 và Khoa Chẩn đoán Hình ảnh, Bệnh viện Bạch Mai đã rất quyết tâm, hội chẩn chớp nhoáng với nhau trước khi xin ý kiến lãnh đạo hai khoa cho chỉ định can thiệp tái thông mạch máu bị tắc bằng dụng cụ cơ học qua đường động mạch cho bệnh nhân.
Thạc sĩ Chính cho biết chưa đầy 30 phút can thiệp tái thông mạch máu bị tắc bằng dụng cụ cơ học qua đường động mạch cho bệnh nhân, các bác sĩ đã lấy ra được một mảnh huyết khối nhỏ có chiều dài khoảng 1 cm, chụp mạch lần cuối thấy động mạch não giữa bên phải tái thông hoàn toàn.
Bệnh nhân được chuyển về Khoa Cấp cứu A9 trong tình trạng tỉnh hoàn toàn, không còn liệt dây thần kinh số VII bên trái, liệt 1/2 người trái cải thiện rõ rệt.
Đánh giá tìm nguyên nhân gây đột quỵ của bệnh nhân, bác sĩ Chính cho biết trên các xét nghiệm cận lâm sàng như điện tim không có rung nhĩ, Holter điện tim cũng không thấy bất cứ loại rối loạn nhịp nào, siêu âm tim hoàn toàn bình thường, siêu âm Doppler mạch cảnh không có xơ vữa, hẹp hoặc tắc mạch, xét nghiệm mỡ máu, đường máu, HbA1C hoàn toàn trong giới hạn bình thường.
Tuy nhiên, có một điều hết sức quan trọng khiến các bác sĩ phải lưu tâm là bệnh nhân sử dụng thuốc tránh thai thành phần gồm: Desogestrel, Ethinyl Estradiol) từ khoảng 4,5 năm nay. Với tiền sử sử dụng thuốc như này, thạc sĩ Chính cho biết đây là một yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ đột quỵ não, nhất là ở những người hút thuốc lá, tăng huyết áp, đau nửa đầu.
Các nghiên cứu đã chứng minh
Thạc sĩ Chính cho biết có nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học cho rằng thuốc tránh thai có thể làm tăng nhẹ nhưng rõ rệt nguy cơ một loại đột quỵ não phổ biến nhất.
Hiện nay trên thế giới, có khoảng hơn 100 triệu phụ nữ đã và đang dùng thuốc tránh thai đường uống. Ở Mỹ, có đến 40 nhãn hiệu thuốc tránh thai đường uống và 21 nhãn hiệu thuốc tránh thai khẩn cấp.
Thuốc tránh thai đường uống làm tăng nguy cơ đột quỵ nhồi máu não gây ra bởi các cục máu đông và chiếm khoảng 85% tất cả các đột quỵ
Bác sĩ Marisa McGinley (Loyola University Medical Center and Loyola University Chicago Stritch School of Medicine, Mỹ) và cộng sự của ông đã nghiên cứu về thuốc tránh thai và đột quỵ.
Ông kết luận ở phụ nữ trẻ khỏe mạnh mà không có bất cứ yếu tố nguy cơ đột quỵ não, thì nguy cơ đột quỵ liên quan đến việc sử dụng thuốc tránh thai là thấp. Nhưng ở phụ nữ có các yếu tố nguy cơ đột quỵ khác, "thì nguy cơ đột quỵ liên quan đến việc sử dụng thuốc tránh thai là cao hơn, do vậy thuốc tránh thai đường uống không nên khuyến khích.
Ca đột quỵ não liên quan đến việc dùng thuốc tránh thai đường uống đã được báo cáo lần đầu tiên năm 1962. Thời kỳ đầu, thuốc tránh thai đường uống mang hàm lượng cao estrogen tổng hợp (tới 150 microgram). Hiện nay, hầu hết các thuốc tránh thai đường uống chỉ chứa hàm lượng estrogen tổng hợp thấp từ 20 - 35 microgram, không thuốc nào chứa quá 50 microgram.
Thuốc tránh thai đường uống làm tăng nguy cơ đột quỵ nhồi máu não gây ra bởi các cục máu đông và chiếm khoảng 85% tất cả các đột quỵ. Trên quần thể dân số, thuốc tránh thai dường như không làm tăng nguy cỡ đột quỵ chảy máu não gây ra bởi chảy máu trong não.
Tỷ lệ đột quỵ nhồi máu não chiếm khoảng 4,4 trường hợp trên 100.000 phụ nữ ở độ tuổi sinh sản. Trong một nghiên cứu phân tích gộp, thuốc tránh thai làm tăng nguy cơ đột quỵ lên 1,9 lần, và làm tăng tỷ lệ độ quỵ lên 8,5 trường hợp trên 100.000 phụ nữ có dùng thuốc. Đây vẫn chỉ là nguy cơ thấp; cứ 24.000 phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai thì sẽ có thêm 1 trường hợp đột quỵ não.
Nhưng với phụ nữ vừa dùng thuốc tránh thai và vừa hút thuốc lá, có bệnh tăng huyết áp hoặc có tiền sử đau nửa đầu thì nguy cơ đột quỵ còn cao hơn rõ rệt, không nên khuyến khích những phụ nữ này dùng thuốc tránh thai.
Liệu pháp thay thế hormon bằng estrogen đơn thuần hoặc phối hợp với progesterone làm tăng nguy cơ đột quỵ nhồi máu não lên 40%, tức liều càng cao thì nguy cơ càng cao nên các bác sĩ thường khuyến cáo phụ nữ bị tăng huyết áp hay các bệnh lý có yếu tố nguy cơ đột quỵ không được dùng.