Một số món ngon được nhiều người mê mẩn vì vị tươi, mềm và mùi thơm kích thích vị giác. Chỉ cần nghĩ đến thôi đã khiến người ta muốn ăn ngay cho thỏa. Nhưng ngon là một chuyện, còn vấn đề ký sinh trùng lại là chuyện khác. Nếu phải uống thuốc tẩy giun hay lo lắng chạy vào bệnh viện thì niềm vui ăn uống chắc chắn sẽ biến thành ám ảnh. Vì vậy, có 6 loại thực phẩm dưới đây cần hạn chế tối đa.
1. Thịt ếch bò
Đây là món khoái khẩu của nhiều người, nhưng nếu chưa chín kỹ thì nguy cơ nhiễm ấu trùng sán dây Spirometra là rất cao. Một khi nhiễm ký sinh trùng này, chúng có thể di chuyển khắp cơ thể hoặc cư trú ở nhiều vị trí, biểu hiện thường gặp là các cục nhỏ di chuyển dưới da, kèm đỏ, sưng, đau và cảm giác “có vật bò”.
Nếu chúng xâm nhập vào mắt, người bệnh có thể viêm, giảm thị lực, thậm chí trường hợp nặng hiếm gặp có thể ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương và gây triệu chứng thần kinh. Ấu trùng không chỉ có trong ếch hoặc thịt rắn chưa chín; việc dùng thịt sống của những loài này để đắp vết thương theo “mẹo dân gian” càng tạo điều kiện để ký sinh trùng xâm nhập thẳng vào cơ thể.
Ngoài ra, khi đi đường núi mà uống nước suối chưa đun, bạn cũng có thể nuốt phải các loài giáp xác nhỏ từng ăn trứng sán, khiến ký sinh trùng đi thẳng vào ruột. Nếu bạn thật sự thích ăn ếch bò, hãy đảm bảo chỉ mua ở siêu thị hoặc quán ăn uy tín, đồng thời yêu cầu chế biến chín kỹ. Mọi kiểu ăn sống, ngâm, tái đều nên tránh hoàn toàn.
2. Cá sống
Dù là cá biển hay cá nước ngọt, chỉ cần ăn sống hoặc chưa chín đều mang nguy cơ nhiễm ký sinh trùng. Các loại cá biển như cá hồi, cá tuyết, cá vược biển hay cá chình đều có thể mang ấu trùng giun xoắn Anisakis.
Khi vào cơ thể, ấu trùng có thể kích thích hoặc đục vào thành dạ dày, ruột, gây đau dữ dội vùng thượng vị, buồn nôn, nôn ói, một số người còn bị nổi mề đay hoặc xuất hiện cơn hen do phản ứng dị ứng. Nếu ăn cá nước ngọt sống, nguy cơ cao hơn vì có thể nhiễm sán lá gan. Ấu trùng trong thịt cá nước ngọt khi vào cơ thể sẽ “định cư” tại gan và hệ mật, ban đầu gây khó chịu mơ hồ, rối loạn tiêu hóa, sau đó dẫn đến viêm đường mật tái phát, sỏi mật, và nghiêm trọng hơn là làm tăng nguy cơ ung thư đường mật.
Người thích sashimi cá hồi cần mua từ nguồn uy tín, có nhãn “dùng để ăn sống”, và nên ăn sớm sau khi mua, tránh rã đông rồi cấp đông lại.
3. Lươn
Lươn sống ở đáy bùn, ăn cá tôm nhỏ nên dễ nằm trong chu kỳ ký sinh của giun đầu gai. Nếu ăn lươn tái, lươn ngâm hoặc chỉ chần nhẹ, nguy cơ nhiễm loại giun này rất lớn. Khi nhiễm, các cục nhỏ di chuyển dưới da sẽ xuất hiện, thay đổi vị trí từng ngày và kèm theo đỏ, sưng, đau, ngứa.
Nếu ký sinh trùng chui vào mắt, người bệnh bị đỏ mắt, đau nhức, giảm thị lực; nặng hơn có thể tổn thương hệ thần kinh và gây đau đầu dữ dội, co giật hoặc liệt. Người mê món lươn cần đảm bảo thịt phải chín hoàn toàn, không còn máu hay phần sống bên trong, và từ chối mọi kiểu chế biến nửa sống nửa chín.
4. Tôm, cua nước ngọt, nhất là được ngâm rượu/tương
Dù được ngâm trong rượu, các loại hải sản này không hề an toàn nếu chưa được nấu chín. Cua đồng và tôm nước ngọt dễ tham gia vào chu trình tự nhiên của sán lá phổi, trở thành vật trung gian mang ấu trùng. Người ăn tôm cua sống hoặc ngâm chưa kỹ dễ bị viêm phổi kéo dài, ho dai dẳng, đau ngực, khạc ra đờm lẫn máu, dễ nhầm với cảm cúm hoặc viêm phế quản.
Trường hợp nặng, ấu trùng chạy lên não gây đau đầu, mất thăng bằng, co giật và yếu liệt tay chân. Muốn ăn tôm cua an toàn thì chỉ chọn tôm, cua nấu chín kỹ bằng luộc hoặc hấp.
5. Ốc nước ngọt
Ốc bươu, ốc đá, trong đó ốc bươu vàng là nhóm nguy cơ cao vì dễ lẫn với các loại ốc khác. Những món như ốc trộn gỏi hay ốc xào chỉ chín phần vỏ đều tiềm ẩn nguy cơ nhiễm giun đũa chuột Angiostrongylus cantonensis, tác nhân gây bệnh viêm não, mà y học gọi là “bệnh giun đầu gai ở người”.
Khi nhiễm, người bệnh đột ngột đau đầu dữ dội, sốt, cứng cổ, thậm chí liệt mặt hoặc để lại di chứng thần kinh. Vì vậy, mọi món từ ốc nước ngọt cần được nấu chín hoàn toàn, không ăn tái, gỏi hay đồ chần sơ, và tránh chọn các quán vỉa hè hoặc quán nhỏ nấu nhanh, khó kiểm soát độ chín của từng con ốc.
6. Các loại thực vật thủy sinh
Củ năng, củ ấu, củ sen hay bồn bồn có thể mang ấu trùng sán lá ruột lớn (Fasciolopsis buski). Ấu trùng thường cư trú trong ốc nước ngọt rồi bám lên bề mặt thực vật dưới nước dưới dạng kén. Khi con người ăn sống các loại củ, rễ hoặc thân của chúng mà chỉ rửa sơ, ký sinh trùng có thể sống sót và xâm nhập vào ruột.
Mức độ nhẹ gây đầy bụng, tiêu chảy; nặng hơn dẫn tới rối loạn tiêu hóa rõ rệt, chán ăn, buồn nôn, đặc biệt trẻ em dễ bị ảnh hưởng nặng hơn. Vì vậy, mọi loại thực vật thủy sinh phải được rửa sạch bùn đất và nấu chín kỹ trước khi ăn.
Tóm lại, bản thân các món ngon này không sai, nhưng nguy cơ nằm ở việc ăn sống, ăn tái và dùng nguyên liệu không rõ nguồn gốc. Nếu muốn thưởng thức mà vẫn tránh được ký sinh trùng, chỉ cần ghi nhớ hai điều: hạn chế các thực phẩm nguy cơ cao và đảm bảo mọi loại thực phẩm nước ngọt đều phải nấu thật chín. Giữ được nguyên tắc này, bạn vẫn có thể ăn ngon miệng mà không phải lo lắng.
Nguồn và ảnh: QQ