Hành trình từ tai nạn nghiệt ngã đến nghĩa cử phi thường
Ngày 21/1/2020 đã đi vào lịch sử y học thế giới khi tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, ca ghép tay từ người cho sống đầu tiên được thực hiện thành công.
Trước đó, vào ngày 3/1/2020, một bệnh nhân nhập viện trong tình trạng chấn thương nghiêm trọng: cánh tay trái bị cuốn và đè nát từ cẳng tay đến sát nách bởi băng chuyền máy tải gạch. Sau ba tuần nỗ lực điều trị, tiến hành ba cuộc phẫu thuật để bảo tồn chi thể, các bác sĩ buộc phải chỉ định cắt cụt tay để bảo toàn tính mạng do hoại tử cơ và nhiễm trùng lan rộng.
Tuy nhiên, điều kỳ diệu đến từ phần cẳng tay dưới – dù bàn tay đã đổi màu và giảm nuôi dưỡng, nhưng vẫn còn tiềm năng sử dụng. Sau khi được tư vấn kỹ lưỡng, người bệnh và gia đình đã tình nguyện hiến phần cẳng tay còn lại cho người khác, một nghĩa cử hiếm có, mở ra cơ hội sống mới cho bệnh nhân khác bị cụt chi.
Người được nhận tay là anh Phạm Văn Vương (31 tuổi, Hà Nội) – nạn nhân tai nạn lao động năm 2016, bị dập nát và mất 1/3 dưới cẳng tay trái. Trùng hợp kỳ diệu, anh có chỉ số sinh học tương thích hoàn toàn với người cho.
Ngày 21/1/2020, ca phẫu thuật ghép 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay từ người hiến sống chính thức được tiến hành. Trực tiếp thực hiện là PGS.TS Nguyễn Thế Hoàng – Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cùng ê-kíp các bác sĩ Viện Chấn thương chỉnh hình.
Sau 8 giờ căng thẳng, bàn tay ghép đã sống, được tưới máu như tay thật, bắt đầu hồi phục và cử động. Chỉ sau một tháng, bệnh nhân đã có thể cầm nắm đồ vật – đây được đánh giá là một kỳ tích y học, một bước ngoặt lịch sử.
Bác sĩ Hoàng thực hiện ca ghép (ảnh tư liệu BV).
Thách thức y học và chiến thắng của bản lĩnh người Việt
Được biết, PGS.TS Nguyễn Thế Hoàng đã từng tham gia ghép tay ở Đức năm 2008 (từ người hiến chết não), nhưng với ca mổ tại Việt Nam, khó khăn nhân lên gấp bội.
Theo các chuyên gia, đây là một trong những ca vi phẫu phức tạp bậc nhất thế giới, hội tụ nhiều yếu tố:
- Kỹ thuật tinh vi: ghép đồng thời gân, cơ, xương, mạch máu, thần kinh… tất cả phải khớp tuyệt đối.
- Không có tiền lệ: toàn bộ quy trình phải xây dựng từ đầu – không một y văn quốc tế nào từng ghi nhận việc lấy chi thể từ người sống để ghép.
- Nguy cơ miễn dịch cao: phải kiểm soát thải ghép nghiêm ngặt, yêu cầu đội ngũ đa chuyên khoa phối hợp chặt chẽ.
- Tự lực hoàn toàn: không có sự hỗ trợ chuyên gia quốc tế – mọi công đoạn do đội ngũ bác sĩ Việt Nam thực hiện 100%.
Từ năm 1998 năm 2020, toàn thế giới chỉ có khoảng 89 ca ghép chi, tất cả đều từ người chết não. Đến trước thời điểm tháng 1/2020, chưa từng có một quốc gia nào thực hiện ghép tay từ người hiến sống và ghi nhận y văn.
“Chúng tôi rất tự hào vì Việt Nam là quốc gia đi đầu”, PGS.TS Nguyễn Thế Hoàng từng chia sẻ.
Đặc biệt, đây cũng là ca ghép đầu tiên tại Đông Nam Á, hoàn toàn do người Việt thực hiện, từ chuẩn bị pháp lý – đạo đức đến kỹ thuật – điều trị hậu ghép.
Thành công này không chỉ tạo tiếng vang y học, mà còn mở ra cánh cửa hy vọng cho hàng ngàn người bệnh bị mất tay chân. Theo PGS.TS Hoàng, có nhiều người trẻ – cả nam lẫn nữ – mất chi vì tai nạn, mong mỏi được ghép lại để trở về với cuộc sống bình thường. Tuy nhiên, người hiến chi thể cực kỳ hiếm.
Không chỉ là ca mổ, đây là bước ngoặt đánh dấu năng lực y học Việt Nam đã vươn lên tầm quốc tế, cả về chuyên môn lẫn đạo đức nhân văn.
* Bài viết có sử dụng tư liệu từ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.