Liên tiếp xóa bỏ các rào cản
Các quan chức phương Tây cho rằng Ukraine chỉ có một "khe cửa hẹp" để chuẩn bị đối phó với cuộc tấn công mà Nga có thể tiến hành vào mùa xuân, do đó họ đang nhanh chóng cung cấp cho Ukraine những vũ khí tinh vi mà trước đây đã từ chối gửi vì lo ngại sẽ khiêu khích Moscow.
Trong vài tuần qua, hết rào cản này đến rào cản khác đã bị phá bỏ, bắt đầu với việc cuối tháng 12/2022, Mỹ đồng ý gửi hệ thống phòng không Patriot cho Ukraine.
Tuần trước, Đức cũng cam kết cung cấp một khẩu đội Patriot cho Kiev. Mới đây nhất, Pháp, Đức và Mỹ lần đầu tiên hứa hẹn sẽ gửi các phương tiện chiến đấu bọc thép tới Ukraine.
Xe tăng chiến đấu chủ lực Challenger 2. Ảnh: Getty
Nhiều người cho rằng, xe tăng hiện đại của phương Tây sẽ được bổ sung vào danh sách ngày càng nhiều vũ khí uy lực được gửi đến Ukraine, khi Mỹ và các đồng minh chấp nhận nhiều rủi ro hơn để bảo vệ Ukraine và đặc biệt là khi quân đội Kiev đạt được những bước tiến bất ngờ.
Mặc dù Ukraine đã yêu cầu cung cấp xe tăng hiện đại kể từ khi xung đột với Nga mới bắt đầu bùng phát, nhưng chỉ đến đầu tuần này, Anh và Ba Lan mới công khai kêu gọi liên minh phương Tây thay đổi lập trường. Phía Anh cho biết nước này đang cân nhắc gửi một số lượng ít xe tăng Challenger . Ba Lan cũng nói rằng họ sẽ gửi cho Ukraine một số xe tăng Leopard 2 do Đức sản xuất, mặc dù động thái này cần phải được sự đồng ý của Berlin.
Ukraine hy vọng, áp lực gia tăng từ đồng minh sẽ thuyết phục Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho phép cung cấp cho Ukraine xe tăng do Đức sản xuất trong kho vũ khí của các đồng minh NATO khác.
Một người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Đức cho biết, chính phủ của ông Scholz - một thành viên đảng Dân chủ Xã hội, chưa đưa ra quyết định nào. Tuy nhiên, các đối tác trong liên minh của ông, Đảng Xanh và Đảng Dân chủ Tự do, ủng hộ việc gửi xe tăng cho Ukraine.
Giới chức Ukraine nói rằng, xe bọc thép sẽ đóng vai trò then chốt trong các cuộc chiến giành quyền kiểm soát các thị trấn và thành phố đang tranh chấp khốc liệt ở các tỉnh phía Đông giáp biên giới Nga. Chỉ huy quân sự cấp cao nhất của Ukraine, Tướng Valery Zaluzhny, cho biết họ cần khoảng 300 xe tăng phương Tây và khoảng 600 xe chiến đấu bọc thép phương Tây để thay đổi cục diện chiến trường.
Các đồng minh NATO từng là một phần của Liên Xô đã cung cấp xe tăng thời Liên Xô cho Ukraine. Nhưng phần lớn xe tăng trong tay Kiev đã bị phá hủy hoặc hao mòn sau nhiều tháng chiến đấu. Các phương tiện này cũng đang cạn kiệt đạn dược và cũng không tương thích với đạn dược của phương Tây.
Vẫn còn "điều cấm kỵ"
Kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu cách đây gần 1 năm, phương Tây đã phản đối việc cung cấp một số vũ khí mạnh nhất của mình cho Ukraine, do lo ngại điều đó sẽ khiến NATO xung đột trực tiếp với Nga. Tình hình thực tế trên chiến trường đang khiến họ thay đổi quan điểm.
Các tổ hợp Patriot mà họ đồng ý cung cấp cho Ukraine gần đây là hệ thống phòng không tiên tiến nhất do Mỹ sản xuất, sẽ giúp bảo vệ Kiev và các khu vực đông dân cư khác khỏi các cuộc tấn công của Nga.
Các phương tiện chiến đấu bọc thép được phê duyệt vào tuần trước nhẹ hơn và cơ động hơn trên chiến trường và có thể chở nhiều quân hơn, nhưng không mạnh bằng xe tăng.
Binh sỹ Ukraine vận hành xe tăng ở Lyman, Donetsk, Ảnh: NYTimes
Vẫn còn một số loại vũ khí chưa được các nước phương Tây đưa ra xem xét, bao gồm máy bay chiến đấu và tên lửa tầm xa có thể tấn công Crimea và lãnh thổ Nga – điều mà phương Tây coi là "cấm kỵ".
Chính quyền Tổng thống Biden cũng chưa muốn cung cấp cho Ukraine xe tăng M1 Abrams, loại xe tăng cần được bảo dưỡng liên tục và sử dụng nhiên liệu đặc. Các quan chức Mỹ cho rằng loại xe tăng này hiện nay tương đối khan hiếm và không muốn để mất chúng trên chiến trường Ukraine.
Mặt khác, Mỹ khẳng định họ chưa bao giờ ngăn cản Đức hay bất kỳ quốc gia nào khác gửi xe tăng phương Tây tới Ukraine.
Ước tính có khoảng 2.000 xe tăng Leopard do Đức sản xuất hiện đang được sử dụng ở hơn 10 nước trên khắp châu Âu. Một số có thể được vận chuyển nhanh chóng đến Ukraine nếu Berlin chấp thuận.
Một quan chức quân sự cấp cao của phương Tây gần đây cho rằng cần phải thay đổi sự cân bằng lực lượng ở miền Đông Ukraine để phá vỡ thế bế tắc trong cuộc xung đột. Việc gửi xe tăng chiến đấu hiện đại của phương Tây cùng các phương tiện chiến đấu khác tới mặt trận này có thể giúp thay đổi cục diện.
Trong một cuộc họp báo tuần trước, bà Laura K. Cooper, phó trợ lý bộ trưởng quốc phòng Mỹ cho biết: "Chúng tôi hoàn toàn đồng ý rằng Ukraine cần xe tăng. Đây là thời điểm thích hợp để Ukraine tận dụng khả năng của mình, nhằm thay đổi cục diện trên chiến trường".
Cơn đau đầu của Đức
Việc có cho phép gửi xe tăng Leopard tới Ukraine hay không có thể được đưa ra thảo luận tại cuộc họp ngày 20/1 của các quan chức quốc phòng và quân sự cấp cao từ hàng chục quốc gia, bao gồm cả các quốc gia NATO, tại Căn cứ Không quân Ramstein ở Đức.
Theo một quan chức cấp cao châu Âu, Anh và Ba Lan dường như đang phối hợp hành động để gây áp lực lên Berlin. Trong một phiên họp kín của Hội đồng An ninh Quốc gia Anh ngày 10/1, Thủ tướng Rishi Sunak đã vạch ra chiến lược tăng cường hỗ trợ cho Ukraine, có thể bắt đầu bằng xe tăng, để tạo lợi thế cho Kiev trước bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào có thể xảy ra.
Dù vậy, bà Claudia Major, nhà phân tích quốc phòng tại Viện các vấn đề an ninh và Quốc tế Đức cho rằng, cái gật đầu của Mỹ sẽ rất quan trọng để thúc đẩy ông Scholz cho phép chuyển xe tăng Leopard cho Ukraine, tương tự như việc Đức quyết định gửi xe chiến đấu bộ binh Marder cho Ukraine. Động thái này được thực hiện dựa trên sự phối hợp với Mỹ.
Một quan chức cấp cao của chính quyền Tổng thống Biden cho biết Washington không thúc ép Berlin gửi xe tăng tới Ukraine và chính phủ Đức sẽ tự đưa ra quyết định về mức hỗ trợ quân sự của mình. Ông mô tả các cuộc thảo luận giữa Washington và Berlin là "rất tích cực", đồng thời cho biết Đức, "giống như Mỹ, sẵn sàng viện trợ khi cuộc chiến đã thay đổi theo thời gian". Theo quan chức này, Mỹ cũng không ngăn cản các đồng minh cung cấp xe tăng phương Tây cho Ukraine.
Bà Major nhấn mạnh Đức coi lập trường như vậy là một sự thoái thác, cho thấy Mỹ không sẵn lòng gửi xe tăng Abram đến Ukraine. Chỉ cần một chiếc Abram từ Washington là đủ để ông Scholz đưa ra quyết định.
Ông Norbert Röttgen, một nghị sỹ đối lập tại Đức, đồng thời là chuyên gia chính sách đối ngoại, dự đoán rằng ông Scholz sẽ nhượng bộ trong vấn đề xe tăng Leopard dưới áp lực từ các đồng minh, như ông đã làm trước đó với lựu pháo do Đức sản xuất và xe chiến đấu bộ binh bánh xích.
Thủ tướng Scholz và đảng Dân chủ Xã hội của ông "muốn giữ mối quan hệ với Nga và với ông Putin trong tương lai, và nghĩ rằng nếu Đức cung cấp cho Ukraine những khí tài tốt nhất mà Berlin có, Nga sẽ coi đó là động thái phá vỡ mối quan hệ đặc biệt. Tuy nhiên sức ép từ các đồng minh đang ngày càng nặng", ông Röttgen nói.