Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh hôm 24-3 cho biết việc trao đổi quân sự là một phần không thể thiếu trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Philippines.
“Cùng với việc cải thiện quan hệ song phương, Trung Quốc sẵn sàng tăng cường trao đổi và hợp tác với Philippines về các lĩnh vực liên quan” – bà Hoa Xuân Oánh phát biểu tại cuộc họp báo hằng ngày khi được hỏi về chuyến thăm của tàu hải quân Trung Quốc tới Philippines.
Hồi năm ngoái, Tổng thống Duterte đã đến thăm Bắc Kinh và hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Chuyến thăm này đánh dấu sự thay đổi mang tính bước ngoặt về chính sách ngoại giao của Manila.
Hôm 24-3, Tổng thống Duterte cũng khẳng định sẵn sàng chia sẻ tài nguyên ở biển Đông với Trung Quốc tại những khu vực Philippines được tòa án quốc tế trao quyền kiểm soát. Ông chủ Điện Malacanang giải thích dù có muốn khai thác tài nguyên thì Philippines cũng không đủ khả năng vì thiếu vốn, giàn khoan và nhiều thứ khác.
Tổng thống Duterte còn nhắc lại cam kết “không gây chiến tranh với Trung Quốc liên quan tới vấn đề tranh chấp lãnh thổ”, đồng thời tái khẳng định cam kết thúc đẩy quan hệ thương mại giữa hai bên.
Ngoài ra, ông Duterte đặt câu hỏi về sự im lặng của Mỹ đối với các hoạt động của Trung Quốc tại khu vực tranh chấp ở biển Đông. Nhà lãnh đạo Philippines cho rằng chỉ có Mỹ mới có thể đối trọng với Trung Quốc tại vùng biển quốc tế này.
“Mỹ cần xử lý các hoạt động của Trung Quốc (ở biển Đông) ngay khi nhận được thông báo” - ông Duterte đề nghị bên cạnh việc lưu ý Philippines đã nhận được cảnh báo Trung Quốc sẽ xây dựng công trình ở bãi cạn Scarborough (Manila tuyên bố chủ quyền nhưng bị Bắc Kinh kiểm soát từ năm 2012).
Đáp lại một loạt chỉ trích về hành động quân sự hóa ở biển Đông, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nhấn mạnh “cơ sở hạ tầng phòng thủ” xây trên các đảo nhân tạo phi pháp “chỉ nhằm mục đích duy trì tự do hàng hải trong khu vực”.
Bình luận được ông Lý Khắc Cường đưa ra trong chuyến thăm kéo dài 5 ngày tới Úc, bắt đầu từ ngày 22-3. Tại cuộc họp báo ở thủ đô Canberra, thủ tướng Trung Quốc vẫn giữ nguyên lập trường các cơ sở hạ tầng quân sự trên đảo nhân tạo của Bắc Kinh chủ yếu để phục vụ người dân. Ông Lý Khắc Cường cũng cho biết Trung Quốc không quân sự hóa biển Đông và “quân đội Trung Quốc không bao giờ có ý định tham chiến tại vùng biển này”.
Trong khi đó, Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull kêu gọi tất cả các bên không thực hiện thêm bất kỳ hành động gây thêm căng thẳng nào, bao gồm các hành động quân sự hóa tại khu vực tranh chấp.