Thẩm phán Trương Việt Toàn, Phó chánh tòa hình sự TAND TP. Hà Nội - chủ tọa phiên tòa đã thay mặt hội đồng xét xử (HĐXX) công bố phán quyết với 6 bị cáo bị xét xử trong vụ án.
Trước đó, trong phần luận tội, đại diện Viện kiểm sát đã đề nghị mức án với các bị cáo như sau:
- Phạm Hải Bằng (46 tuổi, nguyên phó giám đốc Ban quản lý các dự án đường sắt - RPMU thuộc Tổng công ty Đường sắt VN): 11-13 năm tù, truy thu sung công quỹ số tiền nhận từ JTC là 4,8 tỉ đồng.
Trừ đi số tiền gia đình bị cáo đã khắc phục cho cơ quan điều tra, bị cáo phải nộp thêm 3,6 tỉ đồng.
- Nguyễn Nam Thái (38 tuổi, nguyên trưởng phòng thực hiện dự án 3, RPMU): 10-12 năm tù, nộp lại 3,4 tỉ đồng đã nhận từ JTC.
- Trần Quốc Đông (51 tuổi, nguyên giám đốc RPMU, nguyên phó tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt VN): 7-9 năm tù, nộp lại 30 triệu đồng.
- Nguyễn Văn Hiếu (53 tuổi, nguyên giám đốc RPMU): 7-9 năm tù, truy thu 50 triệu đồng.
- Phạm Quang Duy (40 tuổi, nguyên phó giám đốc RPMU): 8-10 năm tù, buộc nộp lại 2,3 tỉ đồng.
- Trần Văn Lục (57 tuổi, nguyên giám đốc RPMU): 6-8 năm tù, nộp lại 100 triệu đồng.
Theo HĐXX, tại tòa các bị cáo đã khai nhận hành vi phạm tội như cáo trạng truy tố, thừa nhận có việc nhận khoản tiền 11 tỉ đồng từ nhà thầu Nhật Bản JTC trong quá trình...
Căn cứ các tài liệu có trong hồ sơ được thẩm tra đánh giá tại tòa, trên cơ sở xem xét khách quan, toàn diện lời khai của các bị cáo, người liên quan, ý kiến của kiểm sát viên, HĐXX nhận định về mức độ sai phạm của từng bị cáo như sau:
Bị cáo Phạm Hải Bằng (nguyên phó giám đốc Ban quản lý các dự án đường sắt - RPMU thuộc Tổng công ty Đường sắt VN) tại tòa đã thừa nhận việc đã chi tiêu 4,8 tỉ đồng trong số 11 tỉ đồng nhận từ JTC.
Số tiền này đã được các bị cáo sử dụng vào việc hội họp, chi nghỉ mát, chi phí tổ chức lễ ký kết hợp đồng, thưởng cho nhân viên, chi tiền cho hoạt động công đoàn, thanh niên...
Bị cáo Nguyễn Nam Thái khai (nguyên trưởng phòng thực hiện dự án 3 - RPMU) đã chi 3,4 tỉ đồng từ tiền của nhà thầu JTC. Thái đã khắc phục đợc 600 triệu đồng để đề nghị tòa xem xét.
Nguyễn Văn Hiếu (nguyên giám đốc RPMU) biết việc chi tiêu các khoản tiền của tổ dự án là sai nhưng Hiếu không có hành vi ngăn chặn
Lời khai của các bị cáo phù hợp với lời khai của phía nhà thầu Nhật Bản có trong hồ sơ, phù hợp với chứng cứ khác. Như vậy, có đủ cơ sở khẳng định Phạm Hải Bằng và các đồng phạm đã có hành vi thỏa thuận với nhà thầu JTC để nhận tiền hỗ trợ 11 tỉ đồng.
Hành vi của các bi cáo thỏa thuận với nhà thầu để chi tiền ngoài hợp đồng đã ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia, ảnh hưởng đến quan hệ Việt Nam - Nhật Bản trong việc vay vốn ODA, hiện Nhật Bản xử lý dừng hoạt động nhà thầu JTC nên dự án bị ngưng trệ.
Hành vi của JTC đã bị Nhật Bản xử lý về tội cạnh tranh không lành mạnh.
Theo tòa, hành vi của các bị cáo chính là nhận tiền hối lộ của nhà thầu Nhật Bản nhưng do tương trợ tư pháp giữa Việt Nam - Nhật Bản có khó khăn nên hành vi của các bị cáo không bị truy tố về tội nhận hối lộ mà chỉ bị truy tố về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn. Điều này là phù hợp.
Các bị cáo đã sách nhiễu khiến JTC phải đưa tiền, các bị cáo chưa kiểm soát chặt chẽ về số liệu do đơn vị tư vấn thực hiện, đến nay hợp đồng mới đạt được mới 47% nhưng các bị cáo vẫn giải ngân cho phía nhà thầu Nhật Bản.
Theo HĐXX, các bị cáo đã sách nhiễu khiến JTC phải đưa tiền. Khi hợp đồng mới đạt được khoảng 47% nhưng các bị cáo vẫn giải ngân cho phía nhà thầu Nhật Bản.
Theo Luật Kế toán thống kê, tất cả các khoản thu chi đều phải mở theo dõi sổ sách nhưng các bị cáo đã để ngoài sổ sách, không thống kê, không minh bạch, không có chứng từ để theo dõi, đây là hành vi vụ lợi cá nhân, lợi ích nhóm.
Hành vi của các bị cáo gây ảnh hưởng không nhỏ đến quan hệ Việt Nam - Nhật Bản. Thực tế khi vụ án bị phát hiện, Nhật đã tạm dừng tiếp nhận các dự án có vốn ODA đối với các dự án đường sắt.
Hành vi của các bị cáo gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho uy tín quốc gia, dù trực tiếp hay gián tiếp.
Xét tính chất mức độ hành vi phạm tội của từng bị cáo, HĐXX cho rằng bị cáo Phạm Hải Bằng nhiều lần gợi ý, điện thoại, gửi email cho phía Nhật Bản đề nghị chi tiền và trực tiếp nhận tiền.
Bằng là người cầm đầu, giữ vai trò chính trong vụ án này, phải chịu mức hình phạt cao nhất.
Bị cáo Phạm Quang Duy sách nhiễu với JTC để đề nghị đưa tiền, Duy đã 3 lần nhận tiền, hưởng lợi cá nhân 34 triệu đồng, bị cáo mang tiền yen đi đổi sang tiền Việt để hưởng lợi nên cần có hình phạt nghiêm khắc.
Nguyễn Nam Thái là người gửi email cho phía Nhật Bản yêu cầu phải chuyển tiền, bị cáo được giao 3,4 tỉ đồng, có hành vi đồng phạm tích cực nên cần có hình phạt cao sau bị cáo Bằng.
Bị cáo Trần Quốc Đông là giám đốc RPMU nhưng không ngăn chặn sai phạm của Bằng, Thái mà để Bằng, Thái nhận tiền. Đồng thời bị cáo đã ký giải ngân 11 triệu yen khi dự án chưa hoàn thành.
Nguyễn Văn Hiếu là người giữ chức vụ giám đốc nhiều năm nhất của RPMU, lẽ ra bị cáo được các bị cáo khác báo cáo về việc nhận tiền thì phải ngăn chặn nhưng bị cáo đã để mặc Bằng, Thái nhận tiền trong 3 năm bị cáo làm giám đốc RPMR.
Thực tế trong 3 năm này, RPMU giải ngân nhiều nhất cho nhà thầu dù dự án không đúng tiến độ hợp đồng.
Bị cáo Trần Văn Lục dù chỉ giữ chức vụ giám đốc RPMU trong 20 ngày nhưng không yêu cầu chấm dứt việc nhận tiền mà để mặc cho cán bộ nhận tiền chi tiêu, trái quy định. Lục còn được Bằng biếu 100 triệu đồng vào dịp tết.
Tòa cũng xem xét một số tình tiết giảm nhẹ cho các bị cáo trong quá trình lượng hình như nhân thân tốt, ăn năn hối cải, tất cả đều đã khắc phục hậu quả một phần, có nhiều thành tích trong quá trình công tác.
HĐXX tuyên phạt 6 bị cáo về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, cụ thể:
- Phạm Hải Bằng - nguyên phó Giám đốc RPMU: 12 năm tù.
- Nguyễn Nam Thái - nguyên trưởng phòng thực hiện dự án 3, RPMU: 11 năm tù
- Trần Văn Lục - nguyên giám đốc RPMU: 5 năm 6 tháng tù
- Trần Quốc Đông - nguyên Giám đốc RPMU, nguyên Phó tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt VN: 7 năm 6 tháng tù
- Nguyễn Văn Hiếu - nguyên giám đốc RPMU: 7 năm 6 tháng tù
- Phạm Quang Duy - nguyên phó giám đốc RPMU: 8 năm 6 tháng tù
Ngoài ra, tòa còn tuyên phạt bổ sung mỗi bị cáo 30 triệu đồng, cấm các bị cáo đảm nhiệm chức vụ 3 năm kể từ ngày chấp hành xong bản án.
Tòa cũng tuyên truy thu 11 tỉ đồng mà các bị cáo đã nhận từ JTC để sung công quỹ nhà nước, kê biên nhiều tài sản của các bị cáo để đảm bảo thi hành án.
Đối với Bộ giao Thông vận tải và Cục đường sắt VN, tòa đã triệu tập hai cơ quan này đến tòa nhưng vắng mặt.
Kiến nghị xem xét trách nhiệm của Bộ GTVT, Tổng cục đường sắt
Qua các tài liệu cho thấy trong quá trình thực hiện dự án, Cục đường sắt VN ký hợp đồng và điều chỉnh hợp đồng với nhà thầu JTC có sơ sở trong công tác quản lý, giám sát.
Việc ký hợp đồng của cơ quan chủ quản là Bộ GTVT, Cục đường sắt VN có sơ sở đã khiến các bị cáo lợi dụng sơ hở này để thực hiện hành vi phạm tội.
Vì vậy tòa kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền điều tra nếu có sai phạm của các cá nhân thì xử lý theo quy định của pháp luật.
Nhóm cán bộ đường sắt nói lời ân hận
Trước đó, khi nói lời sau cùng trước khi tòa nghị án, nhiều bị cáo đã khóc và cho rằng “đây là bài học rất đau xót cho bản thân và đồng nghiệp”.
Phạm Hải Bằng (46 tuổi, nguyên phó Giám đốc Ban quản lý dự án Đường Sắt thuộc Tổng công ty đường sắt VN) nói: "Trong hơn 20 năm làm việc bị cáo luôn cố gắng hoàn thành công việc với trách nhiệm cao nhất có thể.
Đến hôm nay bị cáo không biết đúng hay sai nhưng lòng bị cáo rất đau".
Theo Bằng, bao nhiêu nỗ lực, cố gắng của bị cáo trong bao nhiêu năm chỉ vì 1 hành động thì bỏ đi toàn bộ. Bị cáo xin hội đồng xét xử xem xét lại bản chất tổng thể để phán quyết công minh, khách quan.
Phạm Quang Duy (40 tuổi, nguyên phó giám đốc RPMU): sau khi làm việc với cơ quan cảnh sát điều ra, đến giờ phút này bị cáo nhận thức sâu sắc lỗi ngày hôm nay có 1 phần trách nhiệm của bị cáo. Bị cáo đã sai khi không tìm hiểu sử dụng số tiền.
Tuy nhiên theo Duy, bị cáo sử dụng tiền này vì tập thể, không có tư lợi cá nhân. Bố mẹ bị cáo đều là công chức mẫn cán, bị cáo luôn hoàn thành tốt công việc được giao, có hai con nhỏ, bị cáo là lao động chính trong nhà.
Chỉ vì suy nghĩ nông nổi đã dẫn đến hậu quả rất đau xót ngày hôm nay nên Duy thành khẩn xin HĐXX xem xét toàn bộ động cơ của bị cáo để bị cáo được hưởng sự khoan hồng của pháp luật.
Nghẹn ngào rất lâu trước vành móng ngựa, bị cáo Trần Quốc Đông (51 tuổi, nguyên Giám đốc RPMU, nguyên Phó tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt VN) cũng mong HĐXX cân nhắc các yếu tố về thân nhân, đóng góp của bị cáo trong quá trình công tác để có những quyết định tốt hơn cho bị cáo.
Bị cáo Nguyễn Nam Thái (38 tuổi, nguyên trưởng phòng thực hiện dự án 3, RPMU) nói đã nhận ra sai phạm của mình đã không tìm hiểu quy định của pháp luật.
Bố mẹ bị cáo già yếu, bệnh tật, con nhỏ, vợ trẻ, hoàn cảnh khó khăn nhất trong số các bị cáo ở đây. Mong tòa xem xét giảm nhẹ cho bị cáo.
Bị cáo Nguyễn Văn Hiếu (53 tuổi, nguyên giám đốc RPMU) cũng nói đây thực sự là một nỗi đau xót cho bị cáo và toàn bộ các đồng nghiệp. Sau khi sự việc xảy ra, bị cáo đã nhận thức được lỗi lầm của mình.
