Đập thuỷ điện Nova Kakhovka bị vỡ một đoạn từ sáng sớm 6/6. (Ảnh: Maxar)
“Tổng thống nhận được báo cáo qua Bộ Quốc phòng và các cơ quan khác về tình hình xung quanh nhà máy thuỷ điện. Chúng tôi có thể nói dứt khoát rằng đây là hành động phá hoại có chủ đích của phía Ukraine”, ông Peskov nói.
Ông cho rằng một trong những mục tiêu của hành động này là tước đoạt nguồn nước của bán đảo Crimea. “Mực nước trong hồ chứa đang giảm xuống, nguồn cung cấp nước cho kênh (Bắc Crimea) đang giảm mạnh”, ông nói.
Đại diện Điện Kremlin cho rằng, “hành động phá hoại” này là do việc Ukraine triển khai chiến dịch phản công quy mô lớn cách đây 2 ngày nhưng không đạt được mục tiêu.
Trước đó, ông Vladimir Saldo, quyền thống đốc vùng Kherson, nói rằng quân đội Ukraine triển khai một cuộc tấn công vào nhà máy thủy điện Nova Kakhovka trong đêm, có thể bằng bệ phóng tên lửa MLRS Olkha.
Vụ tấn công đã phá hủy các van thủy lực, gây ra tình trạng xả nước không kiểm soát được. Ở Novaya Kakhovka, mực nước đã vượt quá 10 mét. Hiện có 14 khu định cư trong khu vực bị ngập lụt và tổng cộng khoảng 80 ngôi làng có thể bị ngập. Cư dân của các khu định cư gần đó đang được sơ tán.
Mùa màng trên những cánh đồng nông nghiệp dọc sông Dnipro đã bị cuốn trôi và kênh đào Bắc Crimea nguy cơ trở nên cạn kiệt.
Vai trò chiến lược
Đập Nova Kakhovka trên sông Dnipro nằm cách thành phố Kherson khoảng 30km. Con đập bị phá sẽ gây ra nhiều vấn đề đáng kể cho cả vùng, cũng như cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine.
Đập Nova Kakhovka bắc qua sông Dnipro rộng lớn, có một hồ chứa nước khổng lồ. Đập cao 30m và rộng hàng trăm mét. Nó được xây từ năm 1956 như một phần của nhà máy thuỷ điện Kakhovka.
Hồ chứa của con đập giữ khoảng 18 km3 nước. Con đập vỡ khiến một lượng nước lớn tràn ra, gây ngập lụt cho các khu dân cư bên dưới, bao gồm Kherson, nơi Ukraine giành lại từ cuối năm 2022.
Hồ thuỷ điện Nova Kakhovka là nguồn cung cấp nước quan trọng cho bán đảo Crimea.
Sau khi cáo buộc Nga cho nổ con đập, người đứng đầu vùng Kherson thúc giục dân sơ tán vì “nước sẽ sớm lên mức nguy hiểm trong 5 giờ đồng hồ”.
Hồ thuỷ điện này cung cấp nước cho bán đảo Crimea ở phía Nam, bán đảo mà Nga đã sáp nhập từ năm 2014, cũng như nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia có quy mô lớn nhất châu Âu ở phía Bắc.
Hồ này giúp vận hành nhà máy thuỷ điện Kakhovka. Con đập bị phá sẽ khiến vấn đề thiếu điện của Ukraine càng trầm trọng, sau khi hệ thống lưới điện của nước này hứng hàng loạt cuộc tấn công của Nga đầu năm nay.
Việc con đập bị vỡ cũng có thể làm hỏng hệ thống tưới tiêu của hầu hết miền Nam Ukraine, bao gồm bán đảo Crimea.
Từng bị đe doạ
Từ khi cuộc xung đột nổ ra ở Ukraine, đập Nova Kakhovka đã bị coi là mục tiêu tiềm năng của cả hai bên vì nó đóng vai trò quan trọng chiến lược, cũng như mức độ thiệt hại mà nó gây ra nếu bị phá huỷ. Nga kiểm soát con đập này ngay từ giai đoạn đầu của chiến dịch quân sự đặc biệt, và tiếp tục kiểm soát cho đến nay.
Tháng 10 năm ngoái, khi Ukraine đang trong nỗ lực giành lại Kherson, Tổng thống Volodymir Zelensky thúc giục phương Tây cảnh báo Nga chớ cho nổ con đập vì nguy cơ ngập lụt trên một vùng rộng lớn ở miền Nam Ukraine. Thời điểm đó, ông Zelensky cáo buộc Nga đã đặt thuốc nổ vào trong con đập.
Ông Zelensky khi đó nói rằng “phá huỷ con đập sẽ đồng nghĩa với một thảm hoạ quy mô lớn”, và so sánh với việc sử dụng vũ khí huỷ diệt hàng loạt.
Tình báo quân sự Ukraine nói rằng “quy mô thảm hoạ sinh thái sẽ vượt ra khỏi biên giới Ukraine và ảnh hưởng lên toàn bộ vùng Biển Đen”.
Khi đó, Nga cáo buộc Kiev phóng tên lửa vào con đập và định phá huỷ nó.
Sau khi Ukraine giành lại Kherson vào tháng 11 năm ngoái, những bức ảnh cho thấy con đập bị hư hại đáng kể. Nga cáo buộc Ukraine pháo kích con đập trong chiến dịch nhằm giành lại Kherson.
Tháng 5 năm nay, người dân ở ngôi làng gần đó báo cáo tình trạng lũ lụt mà họ cho rằng nguyên nhân là do Nga kiểm soát đập Nova Kakhovka. Nói với Reuters , người dân địa phương, một số người dân địa phương cho biết mực nước đã bắt đầu tăng từ tháng 4, đôi khi với mức 30cm mỗi ngày, và từ đó vẫn tiếp tục tăng.
Các quan chức Ukraine nói rằng mực nước sông Dnipro tăng “khiến các khu dân cư ở vùng Zaporizhzhia bị ngập có liên quan đến việc Nga kiểm soát đập Kakhovka”.
Tuy nhiên, họ nói rằng không thể khẳng định chính xác lực lượng Nga đang làm gì ở con đập vì họ không thể tiếp cận.
Tháng 5 vừa qua, một quan chức năng lượng Nga cho biết, con đập có nguy cơ bị tràn nước vì mực nước cao kỷ lục.
Theo Tass, Guardian