Có lẽ đến lúc này, đừng ai đưa ra bàn chuyện ai đúng ai sai trong thỏa thuận Sochi về khu vực giảm leo thang Idlib giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.
Giờ là lúc mà bất kỳ một bên chiến tranh nào, nếu như có đầu óc, đều phải ra mệnh lệnh lịch sử: "Thần tốc, quyết chiến và toàn thắng" trong một chiến dịch quyết định chiến tranh. Chần chừ, do dự là mất thời cơ là có tội với xương máu của quân, dân, đã đổ xuống trước đó.
Hãy yên tâm! Quân đội Syria trung thành với Tổng thống Assad có một người bạn, một liên minh chí cốt là người Nga – đã quá rành với nghệ thuật kết thúc chiến tranh!
Phần 1: Giải phóng hoàn toàn tuyến đường cao tốc chiến lược M5
Bình minh Idlib: Mặt trời bừng sáng quá nhanh
Không bàn đến vai trò, ý nghĩa trong địa kinh tế, chính trị, tuyến đường cao tốc M5 của Syria, có một ý nghĩa quân sự vô cùng quan trọng về tầm chiến lược lẫn chiến thuật đối với Quân đội Syria (SAA) tại Idlib. Làm chủ kiểm soát được M5 là khống chế, làm chủ được Idlib đẩy phiến quân sát biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.
Về chiến thuật, M5 không chỉ là một tuyến cao tốc mà còn là một tuyến hỏa lực hay "đường ray hỏa lực" mà trên đó các vũ khí cơ giới hạng nặng như xe tăng, pháo binh, thiết giáp… hoạt động, cơ động nhanh dọc theo "xương sống" Idlib.
Mục tiêu của chiến dịch "Bình minh Idlib - Dawn in Idlib" như Bộ Tổng tham mưu (BTTM) Quân đội Syria tuyên bố là giải phóng Idlib, nó thuộc vào giai đoạn 3, giai đoạn cuối mà trước đó họ đã thực hiện 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 từ tháng 7/2019 và giai đoạn 2 từ tháng 8/2019.
Cả 2 giai đoạn 1 và 2 đều nhằm mục tiêu Giải phóng Khan Sheikhun, đập tan tuyến phòng ngự Nam Idlib mở đường cho giai đoạn cuối: Giải phóng hoàn toàn M5 và Aleppo .
Giai đoạn 1, vào đầu tháng 7/2019, Nga-Syria mở hướng tấn công vào Tây Nam Idlib do Sư đoàn cơ giới số 4 làm chủ công.
Có thể nói, việc sử dụng lực lượng của Nga-Syria giai đoạn 1 là không hợp lý, bởi địa hình khu vực này không phát huy được sức mạnh đột kích của xe tăng, thiết giáp của Sư đoàn 4 khi khả năng cơ động của cơ giới hạn chế.
Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ không ngồi yên, họ bất ngờ công khai cung cấp cho HTS những loại tên lửa vác vai hiện đại để chống trả.
Thời gian đầu chiến dịch, SAA có lúc đã chiếm được một vài thị trấn phía Tây Nam Idlib nhưng chỉ mấy ngày sau bị HTS từ các điểm cao, trong các hầm ngầm sử dụng các loại vũ khí diệt cơ giới hiện đại đã đột kích, đánh tạt sườn khiến cho Sư đoàn cơ giới số 4 của SAA tổn thất phải rút khỏi.
Giai đọan 1 coi thất bại, tạm dừng… trong khi BTTM Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ vui mừng vì họ áp dụng chiến thuật ở Libya thành công tại Nam Idlib – Syria.
Giai đoạn 2, từ tháng 8/2019, rút kinh nghiệm từ giai đoạn 1, người ta đã thấy rõ ý đồ chiến thuật của Nga-Syria khác trước.
Thứ nhất, thay vì đánh thẳng vào trung tâm khu vực phòng thủ để trở thành mồi ngon cho hệ thống phòng thủ khu vực của địch, Nga-Syria đánh chiếm các cao điểm hỏa lực chiến lược trước, biến trung tâm khu vực phòng thủ thành mồi ngon cho hỏa lực và sụp đổ. Đây là ý đồ tác chiến của Nga-Syria trong giai đoạn 2.
Thứ hai, thực hiện chiến thuật này, lực lượng chủ công là bộ binh, đồng nghĩa với việc SAA phải tấn công trực diện vào các lỗ châu mai, các hầm ngầm liên hoàn mà khó triển khai bằng cơ giới giống như "con thiêu thân". Vì thế, không quân, tên lửa pháo hạng nặng phải sử dụng tối đa, hợp đồng tác chiến với bộ binh.
Chính vì thế, lúc này Sư đoàn đặc nhiệm số 25 (tiền thân là Lực lượng đặc nhiệm Tiger) bất ngờ tham chiến với vai trò là chủ công, còn sư 4 đã lật cánh sang Tây Aleppo. Và công thức lực lượng của Nga-Syria giai đoạn này là: Sư đặc nhiệm 25 + Không quân Nga
Theo dõi chiến dịch giai đoạn này, các chuyên gia quân sự Mỹ-NATO chắc phải tấm tắc khâm phục tiêm kích Su-34 của Nga. Bằng sử dụng các loại bom có điều khiển chính xác KAB-500, KAB-1500...thì Su-34 đã "truy tận nóc, tróc tận hang" khiến cho các chiến tuyến phòng thủ tan nát, các hầm ngầm trở thành huyệt chôn chung.
Tại khu vực phòng thủ của Liên minh Thổ Nhĩ Kỳ - HTS ở Nam Idlib hay khu vực Khan Sheikhun – Bắc Hama, ở phía Đông Nam, SAA chỉ dồn sức đánh chiếm thủ phủ Sukayk, sau đó chỉ chốt chặt tại 2 cao điểm Tal Sukayk và Tan Tari mà không phát triển tiếp.
Bởi nếu phát triển tiếp thì họ cũng không giải quyết được Khan Sheikhun trong khi lực lượng dành cho phía Tây Bắc và Bắc Khan Sheikhun cực kỳ quyết định, bị mỏng.
Phía Tây Bắc, SAA đánh chiếm các cao điểm quanh Khan Sheikhun và hôm 19/8 cao điểm quan trọng nhất là Talat Al-Nimr ở bắc Khan Sheikhun đã thất thủ, bị Quân đội Syria làm chủ hoàn toàn.
Đây là cú đánh mà chiến thắng, ở góc nhìn chiến thuật, về thực chất toàn bộ thủ phủ Khan Sheikhun của phiến quân coi như thất thủ.
Và, đây cũng là lý do chính khiến Thổ Nhĩ Kỳ phải vội vàng điều một đoàn xe quân sự để tiếp viện ngay cho lực lượng phòng thủ Nam Iddlib nói chung và HTS tại Khan Sheikhun nói riêng.
Khi sự tiếp viện bị chặn, hy vọng giải vây không có, trước hỏa lực mạnh từ trên trời, trên núi cao bắn thẳng giáng vào đầu thì hoặc rút hoặc chết. HTS và liên minh Thổ Nhĩ Kỳ chọn tháo chạy khỏi Khan Sheikhun và toàn tuyến phòng thủ Nam Idlib.
Quân đội Syria giành chiến thắng giòn giã tại Khan Sheikhoun
Như vậy trên toàn tuyến M5 từ Hama – Khan Sheikhun – Maarat al-Numan – Aleppo, sau giai đoạn 1 và 2, Tổng thống Assad đã đặt chân lên tuyến xuất phát tại Khan Sheikhun để bắt đầu giai đoạn kiểm soát toàn bộ M5 từ đó đến Aleppo…
Mưu, kế của Nga-Syria trong trận chiến giải phóng M5
Bất kỳ một sỹ quan tham mưu – tác chiến nào khi nhìn trên bản đồ tình hình Idlib cũng đều nhận thấy con đường cao tốc M5, M4 có ý nghĩa quân sự như thế nào đối với Idlib. Do đó, bảo vệ M5 và giải phóng M5 luôn là mục tiêu chiến lược của đôi bên. Bàn cờ M5 đã bày sẵn, vấn đề là ai mưu cao, kế hiểm hơn sẽ có được M5.
Giai đoạn 3 chiến dịch "Dawn in Idlib":
1. Giải phóng Maarat al-Numan nhanh như chớp
Như đã nói, tuyến cao tốc M5 từ Jordan đến Damascus đến Idlib bắt đầu từ Khan Sheikhun và từ Khan Sheikhun đến Aleppo phải qua 2 vị trí rất quan trọng là thứ tự Maarat al-Numan và Saraqib (dù thành phố Saraqib không có M5 đi qua nhưng nó là vị trí án ngữ nơi gặp nhau của M4 và M5).
M5 đoạn Saraqib – Aleppo là đoạn trọng yếu nhất. Do đó, khi chiến dịch Dawn In Idlib mở ra, BTTM liên quân Thổ Nhĩ Kỳ tin chắc Saraqib – Aleppo là mục tiêu chiến lược của chiến dịch.
Ngày 21/1, các trận đánh bắt đầu diễn ra, các cú đánh đang được đưa ra đồng thời từ phía Bắc (xuất phát từ Tây Aleppo) và Đông Idlib đã khẳng định thêm phán đoán của liên minh Thổ Nhĩ Kỳ về hướng tấn công chính chủ yếu của Nga – Syria là đúng.
Đáng tiếc, đúng nhưng… không chính xác, dẫn đến một sai lầm nghiêm trọng của liên minh Thổ Nhĩ Kỳ khi xác định điểm quyết chiến chiến lược của Nga – Syria chính là Saraqib và, tất yếu, họ tập trung lực lượng cho trận đối đầu với SAA tại Saraqib…
Liên minh Thổ Nhĩ Kỳ đã không tính đến hướng tấn công của SAA từ Khan Sheikhun theo đường M5 đến thành trì Maarat al-Numan là một non nớt, sai lầm không tha thứ của giới tướng lĩnh Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ…
Khi toàn bộ lực lượng dự bị của liên minh Thổ Nhĩ Kỳ bị hút vào Saraqib-Aleppo thì bằng lực lượng cơ giới cơ động nhanh trên M5, Quân đội Syria đã ập vào phía Nam Maarat Numan cách 1 km, đồng thời một mũi của Sư đoàn đặc nhiệm số 25 quay ngoặt lại tấn công vào hướng Bắc Maarat al-Numan khiến thành phố bị bao vây chặt cả 3 phía.
Quân đội Syria thần tốc giải phóng Maarat al-Numan.
Chúng ta đã thấy ngay chỉ mới có đoạn M5 từ Khan Sheikhun – Maarat al-Numan mà Nga-Syria đã tận dụng triệt để tung ngay con át chủ bài một cách thần tốc khiến liên minh Thổ Nhĩ Kỳ không kịp phản ứng
Maarat al-Numan được trấn giữ bởi phiến quân "ôn hòa" thực sự mà không phải là HTS và lực lượng khủng bố khác, trong khi thân nhân của họ đã được di tản khỏi thành phố và trước sự bao vây và không kích đe dọa mạnh của Khôn quân Nga, lực lượng tại đây đã rút lui khiến cho SAA vào tiếp quản mà không gặp một trận chiến đường phố đẫm máu như ta tưởng.
Lưu ý là người ta đã xác định lực lượng tại Idlib có chừng hơn 20 ngàn chiến binh, trong đó chỉ có 2000 – 2500 là chiến binh "ôn hòa" thực sự, còn lại là quân "không nói tiếng người".
Như vậy, chỉ chưa đầy 2 ngày sau khi tuyên bố công khai mở chiến dịch (26/1) ngày 28/1 Maarat al-Numan được giải phóng. Đây là một "trận kinh điển" như nhiều nhà quân sự thốt lên như vậy, bởi kết quả là giải phóng một thành phố lớn mà nguyên vẹn và từ một chiến thuật nghi binh, ém quân, thần tốc, rất điệu nghệ…
Maarat al-Numan được giải phóng, SAA đã tung ra một con át chủ bài, đó là: xe tăng, xe bọc thép, pháo binh hạng nặng… cơ động cực nhanh trên M5 "đường ray hỏa lực" cho đòn đánh dứt điểm Saraqib và tuyến M5 Saraqib – Aleppo.
Cho đến thời điểm này thì phán đoán hướng tần công, điểm quyết chiến chiến lược của liên minh Thổ Nhĩ Kỳ đương nhiên là đúng và chính xác rồi, tuy nhiên… đã quá muộn. Dù sân chơi đã thu hẹp chỉ còn trong vùng 16m50 nhưng để ghi bàn không phải dễ dàng…
(còn tiếp)