Chỉ số BMI càng cao, trí nhớ càng kém
Năm 2010, Đại học Y Boston (Mỹ) công bố một nghiên cứu cho thấy, ở người trưởng thành, trung niên khỏe mạnh có xu hướng béo bụng, khối lượng não giảm nhẹ.
Đặc biệt, vùng hải mã (có vai trò quan trọng cho việc học hỏi và ghi nhớ) của người béo nhỏ hơn đáng kể so với những người có thân hình gọn gàng.
Lấy cảm hứng từ nghiên cứu này, nhà khoa học Lucy Cheke và cộng sự tại Đại học Cambridge (Anh) thực hiện một thí nghiệm để làm rõ mối quan hệ giữa béo phì vào trí nhớ.
Những người tham gia đi trong môi trường ảo trên máy tính với các đối tượng khác nhau được tạo ra trên đường đi. Sau đó, họ trả lời một loạt câu hỏi để kiểm tra trí nhớ, chẳng hạn nơi họ gặp đối tượng nào đó.
Khi xem xét những yếu tố có thể tác động tới câu trả lời, Cheke tìm thấy mối liên hệ rõ ràng giữa chỉ số khối cơ thể (BMI) và sự suy giảm trí nhớ. Người có BMI càng cao thì trí nhớ càng kém. Họ kết luận, người béo phì khó nhớ vị trí của các đối tượng khác nhau.
Nhiều người béo nhanh vì không nhớ mình vừa ăn xong. Ảnh: Caregiversconnections
"Béo phì cũng có thể do các vấn đề như kháng insulin, tăng huyết áp" - bà Cheke cho biết trên BBC. "Insulin là một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng. Có nhiều bằng chứng cho thấy bệnh tiểu đường có liên quan đến học tập và trí nhớ; nhưng cũng có bằng chứng cho thấy cơ thể nhiều mỡ gây ra chứng viêm trong não, làm giảm khả năng học tập và ghi nhớ".
Các nhà tâm lý của Đại học Arizona (Mỹ) xem xét dữ liệu từ một nghiên cứu lão hóa của Anh với hơn 20.000 người tham gia trong thời gian dài.
Từ năm 1998-2013, cứ 2 năm một lần, các nhà nghiên cứu ghi lại tình trạng bộ nhớ, chỉ số BMI và nồng độ huyết tương CRP - loại protein bình thường không có trong máu. Tình trạng viêm cấp, phá hủy mô sẽ kích thích sản xuất và gây tăng nhanh nồng độ CRP trong huyết thanh.
Những người có cơ thể "cồng kềnh" thường giảm chức năng bộ nhớ và tăng lượng CRP gây viêm. Mặc dù chỉ là kết luận gián tiếp nhưng viêm não là một trong những cơ chế chính ảnh hưởng tới nhận thức của người béo phì.
Béo phì vì… quên mình vừa ăn xong
Một số nghiên cứu cho thấy bệnh nhân mất trí nhớ nghiêm trọng ăn nhiều lần hơn người thường vì họ không thể nhớ mình vừa ăn xong.
Nhà tâm lý Eric Robinson - Đại học Liverpool (Anh) - cho biết: "Khi quyết định sẽ ăn bao nhiêu, chúng ta không chỉ dựa vào các tín hiệu sinh lý của dạ dày mà còn dựa vào bộ nhớ".
Cải thiện trí nhớ có phải là cách hữu ích để ăn ít hơn? Robinson đã nghiên cứu 48 người thừa cân, béo phì (chia 2 nhóm) và mời họ ăn trưa trong phòng thí nghiệm. Nhóm A được nghe hướng dẫn tập trung vào đồ ăn của họ. Nhóm B được nghe cuốn sách không liên quan tới thức ăn.
Họ được mời quay lại vào hôm sau, được mời một số đồ ăn nhẹ, nhiều năng lượng. Kết quả, người nhóm A ăn ít hơn 1/3 so với người nhóm B. Robinson cũng thực hiện thí nghiệm tương tự với 114 phụ nữ và khẳng định giả thuyết của ông là đúng.
Chúng ta không thể nhớ những gì mình không chú ý và nếu nhớ cái gì, chúng ta càng chú ý tới nó. Vì vậy, ký ức về bữa ăn có thể kích hoạt lại trạng thái sinh lý của cơ thể, khiến chúng ta không cảm thấy đói và kết quả là ăn ít hơn trong bữa tiếp theo.
Ngược lại, một người phân tâm trong giờ ăn có ký ức về bữa ăn yếu nên trong bữa tiếp theo họ cảm thấy đói và ăn nhiều hơn.
Robinson nói: "Bạn ăn nhiều hơn nếu trí nhớ kém và bạn vướng vào vòng luẩn quẩn: Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh khiến trí nhớ suy giảm và ngược lại, trí nhớ kém khiến bạn nạp quá nhiều năng lượng".
Giải pháp giảm cân
Để giúp giảm cân và duy trì chỉ số BMI khỏe mạnh, Robinson và đồng nghiệp đã phát triển một ứng dụng điện thoại khuyến khích mọi người tập trung ăn uống hơn.
"Có bằng chứng thuyết phục rằng sự tập trung và trí nhớ ảnh hưởng đến việc chúng ta ăn bao nhiêu, nhưng đây chỉ là kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm" - Robinson nói trên BBC.
"Ứng dụng của chúng tôi khuyến khích mọi người chụp ảnh những gì họ ăn và trả lời câu hỏi về bữa ăn đó, mục đích là tạo dấu ấn về bữa ăn trong ký ức, giúp họ ăn ít hơn trong ngày."
Cheke và đồng nghiệp cũng đang cố gắng tìm ra các yếu tố gây béo phì và yếu tố ảnh hưởng đến cấu trúc, chức năng của não để có phương hướng điều trị.
"Chúng tôi đang cố gắng tìm hiểu tất cả yếu tố khiến bạn bị béo phì và vai trò của chúng. Vì vậy, chúng tôi cần những người cung cấp hoạt động và thông tin về bữa ăn hằng ngày. Đây là cách duy nhất để chúng tôi làm sáng tỏ nguyên nhân béo phì" - Cheke cho biết.