Bé Trần Thanh Thảo (1 tuổi, ở Phú Thọ) bị táo bón, điều trị bằng men tiêu hóa một tuần không đỡ, gia đình cháu nghe lời người quen hái lá lộc mại về nấu cháo cho con ăn.
Sau hai lần ăn cháo, bé Thảo xuất hiện đi tiểu màu đỏ, da xanh, mệt mỏi, chán ăn, sốt nhẹ.
Xét nghiệm tại Bệnh viện tuyến huyện cho thấy cháu bị thiếu máu nặng không rõ nguyên nhân. Thảo được chuyển ngay đến Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị.
Ngày 24/5, khoa Cấp cứu Chống độc - Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận bé Trần Thanh Thảo trong tình trạng da xanh, mệt mỏi, chán ăn, sốt nhẹ, xét nghiệm huyết sắc tố hạ thấp ở mức 64g/l, bilirubin máu toàn phần tăng cao 93,7 umol/l, bilirubin gián tiếp 84 umol/l.
Bé được chẩn đoán ngộ độc lá lộc mại gây tan máu cấp, thiếu máu nghiêm trọng và lập tức được truyền máu cấp cứu.
Hình ảnh cây và lá cây lộc mại (Người nhà bệnh nhân cung cấp)
Sau 4 ngày nhập viện điều trị, hiện tình trạng của bệnh nhi đã ổn định, bé đã được xuất viện.
TS.BS.Lê Ngọc Duy, Phó trưởng khoa Cấp cứu Chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: “Tính từ đầu năm 2018 đến nay, khoa tiếp nhận 2 ca ngộ độc lá lộc mại. Bệnh nhi khi vào viện đều rơi vào tình trạng nguy kịch do tan máu cấp dẫn tới thiếu máu nghiêm trọng”.
Trường hợp bé Trần Thanh Thảo có tiền sử thiếu men G6PD (Glucose-6-phosphat dehydrogenase) là một bệnh di truyền phổ biến thường gặp ở người, bệnh nhân thường không có đủ men G6PD giúp tế bào hồng cầu hoạt động bình thường.
Người bệnh dễ bị dị ứng nặng khi ăn đậu tằm hoặc sử dụng một số dược phẩm, hóa chất có khả năng ôxy hóa.
Với thể trạng cháu Thảo, khi ăn và ngộ độc lá lộc mại tình trạng bệnh của cháu càngtiến triển nhanh và nặng hơn những trẻ bình thường khác, và nếu không được cấp cứu kịp thời, những trường hợp này rất có thể mất mạng.
Theo bác sĩ Duy, lá lộc mại hay một số nơi gọi là “lá mọi” là lá của cây lộc mại, một loại cây cao khoảng 2-3 mét mọc hoang dại.
Y văn Việt Nam chưa ghi nhận nghiên cứu về loại cây này. Dân gian cho rằng lá lộc mại tác dụng nhuận tràng khi dùng liều nhỏ và tác dụng tẩy khi dùng liều lớn, nhân dân một số nơi thường mách nhau dùng lá này chữa táo bón, kiết lỵ…
Tuy nhiên, nếu dùng với số lượng lớn, lá cây lộc mại có thể gây ngộ độc.
Các biểu hiện thường gặp sau khi ăn là: nhịp tim nhanh, bệnh nhân mệt yếu, da xanh, ăn không tiêu, đầy bụng, đau vùng ruột, đi ngoài lỏng hoặc táo bón. Trẻ có nước tiểu màu đỏ, đái vặt và buốt.
Cây Lộc mại có tên khoa học là Mercurialis indica Lour (thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae). Ở Việt Nam, cây có nhiều tên gọi khác nhau như: Lộc mại, Lục mại, Mọ trắng, Rau mại, Rau mọi.
Cây này có nhiều loại như: Lộc mại trái láng, lộc mại lá dài, lộc mại nhỏ).
Lộc mại là cây gỗ nhỏ hay lớn, có thể cao đến 15m. Lá đa dạng, phiến hình bầu dục dài 10-14cm, gốc lá có khía hơi lõm, mép răng thưa, mỏng, có lông dày hay thưa có đốm trong, cuống ngắn hay dài đến 10cm.
Cụm hoa dài có lông dày, hoa đực, dài 20 cm lông thưa, ngắn ở chùm hoa cái. Hoa đực có 15-20 nhị, hoa cái có bầu 2-3 ô, mỗi ô một noãn. Quả nang có lông dày dài khoảng 1cm. Hạt dài 3mm, màu trắng.
Lộc mại ra hoa tháng 5-8, kết quả vào tháng 7.
Cây lộc mại thường mọc hoang phổ biến ở rừng núi và đồng bằng các tỉnh: Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hoá, Hà Giang, Hà Tây, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Hoà Bình.