Quả sa kê có họ hàng xa với quả mít, bên ngoài hình dáng rất giống mít và dễ bị nhầm lẫn. Hầu như tất cả các bộ phận của cây sa kê đều tiết ra mủ mỏng, màu trắng sữa tương tự như mít. Tuy nhiên, sa kê không có múi, bên trong thịt quả màu trắng, mềm, có nhiều hạt đen lớn và có vị ngọt pha chút chua.
1. Giá trị dinh dưỡng của quả sa kê
Theo Bộ nông nghiệp Hoa Kỳ USDA, trong 220g sa kê cung cấp:
- Lượng calo: 227
- Chất béo: 0,5 g
- Natri: 4,4 mg
- Tinh bột: 60 g
- Chất xơ: 10,8 g
- Đường: 24,2 g
- Chất đạm: 2,4 g
- Kali: 1080 mg
- Vitamin C: 63,8 mg
- Canxi: 37,4 mg
- Sắt: 1,2 mg
- Magiê: 55 mg
- Thamin (B1): 0,2 mg
- Vitamin B5 : 1 mg
- Folate : 30,8 mcg
Ảnh: SKHN
Có một số điểm đáng lưu ý về giá trị dinh dưỡng của quả sa kê bao gồm:
- Mặc dù có hàm lượng carbs cao nhưng sa kê được coi là thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) từ thấp đến trung bình.
- Chất béo trong quả sa kê là chất béo không bão hòa đa. Đây là chất béo được biết là giúp giảm cholesterol LDL (có hại), giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
- Protein trong sa kê chủ yếu là leucine và lysine. Những axit amin thiết yếu này cần được tiêu thụ qua thực phẩm vì cơ thể không thể tự sản xuất ra chúng.
- Trong 220 g sa kê cung cấp gần 64 miligam vitamin C, tương đương 85% lượng khuyến nghị hàng ngày cho phụ nữ trưởng thành và 71% cho nam giới trưởng thành.
2. Lợi ích sức khoẻ của quả sa kê
Các chất dinh dưỡng và hợp chất thực vật trong quả sa kê mang lại nhiều lợi ích tiềm năng đối với sức khỏe.
- Giảm đau khớp và cơ
Sa kê có chứa các hợp chất phenolic prenylat hoá. Các hợp chất này bao gồm stilbenoid, flavonoid, coumarin và xanthones. Nghiên cứu chỉ ra rằng các hợp chất này có thể hữu ích trong điều trị đau thấp khớp và cơ bắp. Những tác dụng này có thể là do đặc tính chống viêm mà các hợp chất này mang lại.
- Chống oxy hoá
Tác dụng có lợi của sa kê một phần là do tác dụng chống viêm của các hợp chất phenolic prenylat hóa. Ngoài ra, các hợp chất phenolic prenylat hóa còn có đặc tính chống oxy hóa. Chất này đã được nghiên cứu về hoạt động chống tiểu đường, ngăn ngừa béo phì, bảo vệ tim mạch, tăng cường hệ thống miễn dịch, bảo vệ thần kinh và đặc tính bảo vệ xương.
- Ngăn ngừa nhiễm trùng do vi khuẩn
Chiết xuất từ quả sa kê có chứa ethyl acetate và methanol đã được chứng minh là có tác dụng kháng khuẩn, đặc biệt đối với các vi khuẩn như Streptococcus mutans và Pseudomonas aeruginosa.
Streptococcus mutans được tìm thấy trong miệng và góp phần tạo ra mảng bám và sâu răng. Pseudomonas aeruginosa có thể dẫn đến viêm phổi (nhiễm trùng phổi), nhiễm trùng máu hoặc nhiễm trùng sau phẫu thuật. Thông thường, nguy cơ này gia tăng ở các bệnh viện, với những người phải thở máy, đặt ống thông và bị bỏng hoặc phẫu thuật.
- Cung cấp axit amin thiết yếu cho cơ thể
Protein từ sa kê chứa tất cả các axit amin thiết yếu và đặc biệt giàu phenylalanine, leucine, isoleucine và valine. Quả sa kê có hàm lượng tổng số axit amin thiết yếu cao hơn so với các loại thực phẩm chủ yếu tương đương, bao gồm lúa mì, ngô, gạo, khoai tây, đậu nành và đậu Hà Lan.
- Giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường
Theo một đánh giá của 41 nghiên cứu, mặc dù thực tế là nhiều nghiên cứu trong số này không cung cấp nhiều thông tin thực vật về quả sa kê, nhưng vẫn có đủ bằng chứng cho thấy loại quả này có thể có khả năng ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra quả sa kê có tác dụng ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2 (Ảnh: Internet)
- Hỗ trợ sức khỏe mắt
Sa kê rất giàu carotenoids. Carotenoid là tiền chất vitamin A, có nghĩa là carotenoid có thể chuyển hóa thành vitamin A. Do đó, chúng giúp duy trì thị lực khỏe mạnh, ngăn ngừa một số bệnh về mắt, chẳng hạn như thoái hoá điểm vàng.
- Tốt cho tim mạch
Như đã đề cập, một phần nhờ hàm lượng chất chống oxy hóa nên sa kê còn rất tốt cho tim. Loại quả này được phát hiện có chứa chất phytochemical bảo vệ tim chống lại chứng xơ vữa động mạch, một bệnh tim có đặc điểm là các túi tế bào bạch cầu hình thành từ từ trong thành động mạch khiến chúng dày lên. Cuối cùng, xơ vữa động mạch có thể dẫn đến thiếu máu cục bộ cơ tim, tắc nghẽn nguồn cung cấp máu đến tim có thể dẫn đến đau tim.
Năm 2006, sa kê được coi là một loại quả có triển vọng tốt để sử dụng làm thuốc bảo vệ chống lại căn bệnh rất phổ biến này.
Một cách khác mà quả sa kê có lợi cho tim là nhờ khả năng chống lại cholesterol cao. Trong một mô hình chuột, chiết xuất metanol từ quả sa kê đã làm giảm tất cả nồng độ trong huyết thanh (máu) và các triệu chứng liên quan đến cholesterol cao.
Sa kê cũng cực kỳ giàu chất xơ. Chế độ ăn nhiều chất xơ có liên quan chặt chẽ đến việc giảm nguy cơ huyết áp cao, tăng huyết áp và các yếu tố nguy cơ bệnh tim khác, cùng với hội chứng chuyển hóa.
Thêm nữa, sa kê có hàm lượng kali cao nên nó cũng có tác dụng bảo vệ cơ thể khỏi lượng kali thấp, nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh suy tim sung huyết.
3. Rủi ro sức khoẻ khi ăn quả sa kê
Dị ứng sa kê thường không phổ biến, tuy nhiên không có nghĩa là nó không xảy ra. Phản ứng dị ứng điển hình bao gồm phát ban hoặc viêm và sưng môi, lưỡi và miệng. Nếu bạn gặp phản ứng này sau khi ăn sa kê, hãy ngừng ăn ngay lập tức và đến gặp bác sĩ.
Ngoài ra, ăn sa kê chưa chín có khả năng gây nguy cơ dị ứng cao nhưng nấu sa kê có thể giúp ngăn chặn điều này xảy ra vì nó làm biến tính protein.
Ăn sa kê có thể gây dị ứng nhưng thường không phổ biến (Ảnh: Internet)
4. Cách bổ sung quả sa kê vào chế độ ăn uống
Mặc dù là một loại trái cây nhưng sa kê thường được sử dụng trong nấu ăn, chế biến thành các món hầm, chiên, nướng,... Dưới đây là một số món ăn phổ biến được làm từ sa kê:
- Sa kê chiên
+ Chọn những quả sa kê chín vừa tới, có vỏ ngoài mềm và màu vàng nhạt.
+ Ngâm và gọt sake trong thau nước để mủ không bám vào tay và giúp sake không bị đen. Cắt cùi và gọt bỏ phần vỏ xanh. Sau đó cắt thành các miếng vừa ăn.
+ Ướp miếng sa kê với một chút đường và để yên trong khoảng 15-20 phút cho ngấm.
+ Chuẩn bị một bát bột chiên giòn và một bát trứng đã đánh bông.
+ Nhúng từng miếng sa kê vào trứng, sau đó lăn qua bột chiên giòn để miếng sa kê được phủ kín bột.
+ Đun nóng dầu trong chảo với lửa vừa phải, khi dầu đã nóng, thả từng miếng sa kê vào chảo. Chiên cho đến khi các miếng sa kê có màu vàng đều và giòn rụm.
+ Vớt ra và để lên giấy thấm dầu để loại bỏ dầu thừa. Sa kê chiên có thể được thưởng thức nóng, có thể rắc thêm chút đường phấn lên trên để tăng hương vị.
- Nấu canh sa kê
+ Chuẩn bị nguyên liệu: quả sa kê chín, thịt gà hoặc thịt lợn, các loại rau củ như cà chua, hành tây, và các loại gia vị như muối, đường, hạt nêm.
+ Rửa sạch và cắt nhỏ thịt gà hoặc thịt lợn, đồng thời rửa sạch quả sa kê, bổ đôi, loại bỏ phần lõi trong cùng và cắt thành từng miếng vừa ăn.
+ Phi thơm hành tây đã cắt nhỏ trong một ít dầu ăn, sau đó thêm thịt đã sơ chế vào xào đến khi săn lại.
+ Thêm nước vào nồi và đun sôi, sau đó cho cà chua và các loại rau củ khác vào nấu chung. Khi nước sôi, hạ lửa và nêm gia vị cho vừa khẩu vị.
+ Tiếp tục đun khoảng 10-15 phút cho các nguyên liệu ngấm gia vị. Cuối cùng, cho miếng sa kê vào nồi canh, đun thêm khoảng 5 phút nữa là có thể tắt bếp.
Nhìn chung, quả sa kê chứa một lượng lớn chất chống oxy hóa nên có thể giúp ngăn ngừa bệnh tật. Bạn có thể bổ sung loại quả này vào chế độ ăn uống một cách thường xuyên.