Trước hết, rằng đây là một thống kê thú vị.
Hiện trên 2 sàn chứng khoán Hà Nội (HNX) và TP HCM (HOSE) có khoảng 700 doanh nhân giữ chức danh chủ tịch HĐQT của các công ty niêm yết, và mang gần 60 họ khác nhau. Trong đó, những người mang họ Nguyễn, Trần, Lê, Phạm chiếm hơn một nửa tổng số lãnh đạo cao nhất.
Chiếm khoảng 32% số người giữ chức danh chủ tịch HĐQT, nhiều doanh nhân mang họ Nguyễn đang nắm những doanh nghiệp niêm yết lớn nhất trên sàn chứng khoán. Chẳng hạn, ông Nguyễn Đăng Quang - Công ty cổ phần Masan (Mã CK: MSN), một trong những doanh nghiệp lớn nhất trong lĩnh vực hàng tiêu dùng. Bà Nguyễn Thị Mai Thanh - Công ty cổ phần Cơ điện lạnh (Mã CK: REE), một trong những Người tiên phong năm 2012 theo bình chọn của VnExpress.net.
Ông Nguyễn Văn Đạt – Công ty cổ phần Phát triển Bất động sản Phát Đạt (Mã CK: PDR), một trong 10 người giàu nhất sàn chứng khóan Việt Nam 2012. Hay ông Nguyễn Hòa Bình - chủ tịch Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank, Mã CK: VCB), một trong những nhà băng lớn nhất Việt Nam…
Họ Lê chiếm 8% số doanh nhân giữ chức vụ chủ tịch HĐQT trên sàn chứng khoán cũng gồm nhiều nhân vật tên tuổi. Như ông Lê Hữu Đức - Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội (Mã CK: MBB), ông Lê Hùng Dũng - Ngân hàng cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam (Mã CK: EIB), ông Lê Quang Bình – Tập đoàn Bảo Việt (Mã CK: BVH). Ông Lê Phước Vũ – Công ty cổ phần Tập đoàn Hoa Sen (Mã CK: HSG). Ông Lê Vĩnh Sơn - Công ty cổ phần Quốc tế Sơn Hà (Mã CK: SHI). Ông Lê Văn Quang - Công ty cổ phần Thủy sản Minh Phú (Mã CK: MPC) hay ông Lê Vũ Hoàng - Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TP HCM (Mã CK: CII)…
Vậy sự trùng hợp nói trên có phải là một bí ẩn? Phải chăng cứ giữ họ Nguyễn là dễ có cơ hội trở thành doanh nhân?
Theo gia phả họ Nguyễn, một trong Tứ bất tử Việt Nam – thượng đẳng tối linh phúc thần Sơn Tinh là người họ Nguyễn. Ngài có tên húy là Nguyễn Tuấn. Theo tộc phả, đời Hùng Duệ Vương ở động Lăng Sương, huyện Gia Hưng, phủ Hưng Hoá, đạo Sơn Tây có nhà họ Nguyễn, tên Hạnh, sinh ra được người con là Nguyễn Tuấn. Năm ngài 16 tuổi mồ côi cha mẹ, bèn cùng hai người em họ lên núi thiêng Tản Lĩnh làm con nuôi của Ma thị Cao Sơn Thần Nữ, ngày ngày được nuôi dưỡng bằng rau thái, rau tần. Sau được ban cây gậy thần của Thái Bạch Thần Tinh và sách của Long Đình Thuỷ Đế, cứu được hoạ, tạo phúc thế gian, báo đáp công ơn của mẹ nuôi. Ma thị cho là hiếu tử, bèn lập chúc thư giao ruộng đất, khe suối, kỷ vật núi rừng cho Tuấn Công. Từ đó bèn đổi hiệu là Tản Viên Sơn Thánh…
Còn kể từ thời dành độc lập sau 1.000 năm Bắc thuộc, có rất nhiều người họ Nguyễn liên tục nắm giữ, gánh vác các trọng trách của quốc gia. Chẳng hạn, Nguyễn Bặc là khai quốc công thần triều Đinh; Nguyễn Hiền là trạng nguyên trẻ nhất trong lịch sử khoa bảng VN (13 tuổi); Nguyễn Cảnh Chân là danh tướng hậu Trần chống lại quân Minh xâm lược; Nguyễn Trãi, khai quốc công thần thời hậu Lê; Nguyễn Bỉnh Khiêm – Trạng Nguyên, một nhà chiêm tinh nổi tiếng; Nguyễn Hoàng – chúa Nguyễn đầu tiên… Ba anh em nhà Tây Sơn cũng họ Nguyễn; gắn liền với nhà Tây Sơn là La sơn phu tử Nguyễn Thiếp.
Trong lịch sử Việt Nam hiện đại, một trong những Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam là ông Nguyễn Văn Cừ. Một người khác đi vào sử sách với tư cách người cầm lái cho tiến trình đổi mới là cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh. Tiếp theo là nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười (tên thật là Nguyễn Duy Cống). Ông Nguyễn Phú Trọng hiện đang là Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam; Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội và Phó Chủ tịch nước đương nhiệm Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Sinh Hùng, Nguyễn Thị Doan…
Trong một vài nhiệm kỳ trước, nhiều người họ Nguyễn cũng nắm giữ các trọng trách quan trọng như nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An, nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, nguyên Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình…
Trong giới khoa học, văn nghệ sĩ cũng có nhiều người họ Nguyễn nổi danh như: Văn Cao (Nguyễn Văn Cao), Nguyễn Xiển, Nguyễn Khắc Viện, Tô Hoài (Nguyễn Sen), Nguyễn Đình Thi, Hoài Thanh (Nguyễn Chân), Tố Hữu (Nguyễn Kim Thành)…
Sự trùng hợp này, theo tiến sĩ Nguyễn Văn Vịnh (Viện Nghiên cứu Kinh tế xã hội và phát triển) hoàn toàn rất dễ hiểu: Khoảng 40% người Việt có họ Nguyễn. Họ Nguyễn và họ Lê vốn được coi là những họ gốc của người Việt (phần lớn người Mường – đồng chủng với người Kinh – cũng mang họ Nguyễn).
Ngoài ra, trong lịch sử, đã từng có nhiều trường hợp và sự kiện khiến người họ khác đổi tên họ thành họ Nguyễn. Năm 1232, nhà Lý suy vong, Trần Thủ Độ đã bắt con cháu của dòng họ Lý chuyển sang họ Nguyễn. Khi Hồ Quý Ly lật đổ nhà Trần, ông đã giết rất nhiều con cháu của dòng họ Trần. Vì thế, sau khi nhà Hồ sụp đổ, con cháu của họ Hồ vì sợ trả thù nên tất cả đã đổi sang họ Nguyễn.
Năm 1592, nhà Mạc suy tàn, con cháu của dòng họ Mạc cũng lại đổi họ sang Nguyễn. Khi triều đại nhà Nguyễn nắm quyền năm 1802, một số con cháu của họ Trịnh cũng vì sợ trả thù nên lần lượt đổi họ sang Nguyễn, số còn lại trốn lên Bắc sang Trung Quốc.
Trong luật của triều đại nhà Nguyễn, những người mang họ Nguyễn được hưởng nhiều đặc lợi, được triều đình ban thưởng, và vì thế các tội nhân cũng theo đó đổi họ sang Nguyễn nhằm tránh bị bắt.
Ngoài Việt Nam, họ này cũng phổ biến ở những nơi có người Việt định cư. Theo thống kê của Wikipedia tại Úc, họ Nguyễn đứng thứ 7 và là họ không bắt nguồn từ Anh phổ biến nhất tại đây. Tại Pháp, họ Nguyễn đứng thứ 54.
Tại Mỹ, họ Nguyễn được xếp hạng thứ 57 trong cuộc Điều tra Dân số năm 2000, nhảy một cách đột ngột từ vị trí thứ 229 năm 1990, và là họ gốc thuần Á châu phổ biến nhất. Tại Na uy, họ Nguyễn xếp hạng thứ 73 và tại CH Czech, họ Nguyễn dẫn đầu danh sách các họ người ngoại quốc.
Còn theo trang The world geography, họ Nguyễn được đánh giá 1 trong 10 họ phổ biến nhất thế giới.
Tại một số quốc gia, như tại Úc, theo dữ liệu từ trang web Ancestry.com.au và White Pages Online 2013, Nguyễn là tên họ phổ biến thứ 3 tại Sydney, thứ 2 tại Melbourne và tứ 7 tại Adelaide. Một báo cáo của tổ chức Đội địa lý thế giới năm 2012 cho thấy Nguyễn là tên họ phổ biến thứ 4 thế giới sau Li (hoặc Lee – tức Lý), Zhang, và Wang của Trung Quốc.
"Nguyễn sẽ vượt qua Smith, họ phổ biến nhất tại Úc kể từ năm 1903, tại Melbourne và Sydney trong vòng 10 năm tới. Điều đó cho thấy sự khác biệt giữa thành phố và nông thôn", mạng tin tức News tại Úc dẫn lời nhà nhân khẩu học và bình luận xã hội Bernard Salt.
