Trước đây, chỉ cần bước vào khu nghĩa địa của người dân tộc ở các tỉnh Tây Nguyên sẽ có rất nhiều tượng nhà mồ. Bởi phong tục của các dân tộc ở đây khi người thân chết, họ cho chạm, khắc hàng loạt tượng để bảo vệ mồ mả. Thế nhưng hiện nay, các bức tượng này trở thành miếng mồi béo bở hái ra tiền của lực lượng săn lùng đồ cổ.
Thủ đoạn của họ là hỏi mua với giá rẻ mạt. Nếu người dân không bán, lập tức cho người rình rập, thậm chí thuê người vào tận nghĩa địa để ăn trộm. Vì vậy, những ngày này, người dân trông giữ các nhà mồ của tổ tiên thường rất cảnh giác mỗi khi có người lạ đến làng.
Ông Kiên, người chuyên săn lùng đồ cổ tại các tỉnh Tây Nguyên tiết lộ: “Giới kinh doanh đồ cổ như chúng tôi đang tập trung toàn lực săn lùng các tượng nhà mồ đảm bảo những yếu tố độc - lạ - cổ để bán cho đại gia”.
Ông khoe từ đầu năm đến nay săn được 3 tượng và được trả giá hơn 1.500 USD/tượng. Hiện, một số đại gia kinh doanh bất động sản đặt hàng ông săn 6 tượng với giá hơn 1.000 USD/tượng.
Lý giải vì sao tượng nhà mồ được đại gia ưa chuộng, anh Chiến (ngụ thị trấn Buôn Đôn, Buôn Đôn, Đăk Lăk), đầu mối săn tượng nhà mồ cho một tay kinh doanh đồ cổ tại TP HCM, nói: “Chúng có giá cao vì được chạm, khắc bằng gỗ trầm, trắc, mun, cà chít, căm xe... Ngoài chất lượng gỗ, tượng phải đảm bảo yếu tố về niên đại, hoa văn chạm khắc, nguồn gốc... thì mới dễ dàng móc túi được các đại gia”.
Nhưng nguyên nhân đích thực do một nữ giám đốc công ty xây dựng ở quận Tân Bình, TP HCM, tiết lộ là: “Gần 2 tháng nay, hàng loạt đại gia kinh doanh tại TP HCM truyền tai nhau rằng các thầy phong thủy phán nếu trong phòng làm việc có đặt tượng nhà mồ Tây Nguyên thì sẽ cầu được, ước thấy”.
Trong lúc kinh tế khó khăn, làm ăn trì trệ, nhiều đại gia đã không ngần ngại chi số tiền lớn để rước về một tượng nhà mồ theo lời phán của thầy phong thủy. Họ mang về đặt cẩn thận trên bàn để cầu may cho công việc kinh doanh... Hiện giám đốc công ty xây dựng trên đã chi hơn 8.000 USD để sở hữu cặp tượng nhà mồ cổ có niên đại gần 100 năm mua từ Lâm Đồng để cầu may mắn.
Theo nữ giám đốc này, tượng nhà mồ Tây Nguyên được người dân tộc xem là “người” trấn giữ giữa cõi dương và cõi âm cho người chết. Vì vậy, tượng có giá trị tâm linh vô cùng lớn, có thể giúp người sở hữu được may mắn. Chính vì lý do này, nhiều “đại gia” cho rằng, việc sở hữu càng nhiều tượng nhà mồ càng làm cho gia vận hưng thịnh.
Cùng quan điểm, ông An (54 tuổi, ngụ quận Phú Nhuận, TP HCM), người vừa bỏ ra hơn 10.000 USD để mua 4 tượng nhà mồ đặt trong nhà và nơi làm việc để công việc được “hưng thịnh”, tiết lộ: “Năm nay, nền kinh tế bất ổn, công việc của tôi không được như ý. Tuy nhiên, kể từ khi có cặp tượng nhà mồ Tây Nguyên ở nơi làm việc, công việc của tôi may mắn hẳn”.
Nhiều đại gia tại TP HCM cho biết, tượng nhà mồ Tây Nguyên được đồn thổi ngoài việc giúp các đại gia cầu mong tiền tài, danh vọng còn được các con buôn thổi phồng những khả năng rất đặc biệt. Trong đó, công dụng mà cánh đầu nậu đồn thổi nhiều nhất là lớp vỏ gỗ của tượng nếu được đem nấu uống có khả năng chữa bách bệnh.
Chưa biết tượng nhà mồ Tây Nguyên có thực sự mang lại may mắn hay chữa được bách bệnh như những lời đồn thổi hay không, nhưng một phần giá trị văn hóa tâm linh của người Tây Nguyên đang dần bị biến mất.
