Theo nhà phân tích Mark Episkopos trên tạp chí National Interest, nếu nhìn qua lực lượng tàu mặt nước của Iran sẽ thấy hải quân nước này đang ở trong tình trạng thê thảm. Tình trạng đó trở nên tồi tệ hơn trong những năm gần đây.
Khu trục hạm hiện đại hóa Damavand của Iran, hạ thủy năm 2013, đã bị chìm vào năm 2018 sau khi đâm vào cầu tàu của cảng Bandar Abbas, nơi nó đóng quân.
Khu trục hạm Damavand khi bị chìm.
Trong khi đó, 2 chiếc tàu khu trục Babr đời cũ mà Iran mua từ Hải quân Mỹ trong những năm 1970 đã phải ngừng hoạt động khi bước sang thế kỷ 21.
Lực lượng khinh hạm có vẻ khá khẩm hơn một chút. 3 chiếc khinh hạm lớp Alvand từ cuối những năm 1960 vẫn đang hoạt động trên danh nghĩa, mặc dù chúng đã xuống cấp tới mức không thể sử dụng trong các cuộc xung đột cường độ cao (nếu nổ ra).
Khinh hạm lớp Moudge có vẻ mới hơn nhiều khi chúng được hạ thủy trong những năm 2010. Song, trên thực tế, chúng giống như một phiên bản của tàu lớp Alvand được thiết kế gần 6 thập kỷ trước.
Với lượng giãn nước chỉ 1.500 tấn, 2 chiếc khinh hạm lớp Moudge thuộc hạng nhỏ và nhẹ ngay cả với tiêu chuẩn khinh hạm, chứ chưa nói tới tiêu chuẩn "khu trục hạm" mà truyền thông Iran vẫn gán cho chúng.
Khinh hạm lớp Moudge.
Nếu có bất cứ "đốm sáng" nào trong lực lượng tàu mặt nước Iran thì đó sẽ là khinh hạm mới lớp Sahand. Sahand có vẻ là một bước tiến trong thiết kế tàu chiến của Iran, được tích hợp các tên lửa chống tàu Qadar mới nhất, tên lửa không-đối-không SM-1 và hệ thống các thiết bị điện tử trên khoang được hiện đại hóa tương đối.
Tuy nhiên, một khinh hạm tiên tiến thì không đủ để bù đắp cho sự thiếu hụt khổng lồ của Iran trong lực lượng tàu mặt nước.
Các cuộc giao tranh trên biển trước đây của Iran với Mỹ đã diễn ra đúng như dự đoán.
Trong Chiến dịch Nimble Archer, một tàu sân bay và một số tàu khu trục Mỹ đã gặp phải rất ít hoặc không hề phải đối mặt với sự kháng cự của Iran khi tấn công tiêu diệt 2 giàn khoan dầu ngừng hoạt động đã được chuyển đổi thành căn cứ tàu cao tốc quân sự cho Vệ binh cách mạng Iran.
Lực lượng tàu mặt nước Iran còn gặp phải một thất bại đáng hổ thẹn hơn trong Chiến dịch Praying Mantis, khi lực lượng tấn công Hải quân Mỹ đánh chìm tàu khu trục Sahand của nước này (đừng nhầm lẫn với khinh hạm Sahand năm 2018) và giáng một đòn chí mạng vào khinh hạm Sabalan trong ngày tiếp theo.
Tàu khu trục Sahand bốc cháy sau khi trúng đòn tấn công của Mỹ.
Có thể nói, lực lượng hải quân mặt nước Iran hiện nay đang thiếu đi những phương tiện tác chiến có khả năng đẩy lùi cuộc tấn công hải quân từ Mỹ.
Song, cũng cần lưu ý rằng, mặc dù thua kém trong năng lực chiến đấu nhưng không có nghĩa Hải quân Iran không thể đặt ra thách thức cho Mỹ theo các phương thức phi đối xứng.
Mật độ tập trung dày đặc các tàu tốc độ cao và tàu quét mìn là yếu tố không thể thiếu trong các chiến dịch chống tiếp cận/chống xâm nhập để khóa chặt eo biển Hormus hoặc phục kích các lực lượng Mỹ ở vịnh Ba Tư.
Sức mạnh hải quân Iran