Năm 2017 là năm Việt Nam có số lượng giáo sư/phó giáo sư (GS/PSG) được phong nhiều nhất. Do đặc thù của ngành y Việt Nam, việc phong PGS/GS ảnh hưởng lớn đến danh tiếng của bệnh viện và trường y khoa, đồng thời cũng ảnh hưởng đến thu nhập của chính PGS/GS y khoa.
Tuy nhiên, có nhiều ý kiến phản hồi cho rằng chất lượng của PGS/GS được phong không phản ảnh đúng thực tế, trong đó bao gồm cả PGS/GS trong y khoa.
Khác với nhiều nơi trên thế giới, Việt Nam chỉ có một hội đồng xem xét phong danh hiệu PGS/GS duy nhất do trung ương quản lý. Vì vậy, PGS/GS tại Việt Nam là một chứng chỉ quốc gia và có giá trị vô thời hạn. Trong ngành y, việc phong cấp PGS/GS cũng có những điểm khác biệt và đặc thù so với phần còn lại của thế giới.
1. PGS/GS y khoa Việt Nam có thể không phải đi dạy
Tại Mỹ, để được phong PGS/GS thì ứng viên phải đi dạy. Nếu ứng viên nghỉ dạy thì danh xưng PGS/GS không còn nữa. Thêm nữa, tất cả các PGS/GS y khoa của Mỹ là do trường y tự chỉ định, thông qua một quá trình bình chọn và xét tuyển nghiêm ngặt.
Ở Việt Nam , có những chính khách đương nhiệm vẫn được phong GS/PSG như trường hợp của bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam được phong GS năm nay. Thế nhưng ai cũng hiểu làm Bộ trưởng bộ Y tế là một công việc hành chính, toàn thời gian, và không phải dạy học.
Ảnh minh họa
2. PGS/GS y khoa Việt Nam có thể không cần giỏi tiếng Anh
Ngày nay, tiếng Anh là ngôn ngữ chính trong giới y khoa. Tất cả các phương pháp chữa trị, cập nhật điều trị mới nhất đều bằng tiếng Anh chuyên ngành. Vì vậy, PGS/GS y khoa Việt Nam phải đọc và hiểu tiếng Anh chuyên ngành. PGS/GS không giỏi tiếng Anh chuyên ngành thì làm sao cập nhật kiến thức và giảng dạy.
Theo quy định phong GS/PGS 2012 có yêu cầu "thông thạo một ngôn ngữ" nhưng chỉ dành cho chức danh GS.
3. PGS/GS Việt Nam khi khám bệnh được trả nhiều tiền hơn
Được phong PGS/GS sẽ tăng hệ số lương từ giảng viên lên ngạch lương PGS/GS và giảng viên cao cấp. Khi bệnh nhân yêu cầu PGS/GS khám bệnh thì họ cũng phải trả tiền nhiều hơn so với yêu cầu BS không có học vị này khám bệnh, thường từ 2 đến 3 lần (350.000 VND một lần khám so với 100.000 VND).
Thực tế, không có bất kỳ nghiên cứu nào chỉ ra khám bệnh do PGS/GS có kết quả tốt hơn khám bệnh do BS không có học vị PGS/GS.
Tại Mỹ, làm PGS/GS thì thường nghèo hơn so với làm BS bên ngoài. Ví dụ lương PGS y khoa về nội khoa (Assistant/Associate Professor) tại BV ĐH Michigan, Ann Arbor, khoảng 100.000 USD/năm (1) với lương BS nội khoa tổng quát bên ngoài là 180.000 USD/năm.
Đơn giản vì PGS/GS y khoa tại Mỹ được lựa chọn trong số người đam mê đi dạy và nghiên cứu. Những ai thích đi dạy y khoa bên Mỹ đều biết lương sẽ thấp hơn làm tư bên ngoài.
Ảnh minh họa
4. PGS/GS Y khoa tại Việt Nam phải có bằng Tiến sĩ nghiên cứu về Y khoa (PhD in medicine)
Cách đào tạo bậc thang của hệ thống y khoa Việt Nam sẽ khiến những ai muốn đi dạy thật sự sẽ rất vất vả vì nhiều bước và thủ tục phức tạp. Đầu tiên phải học BS nội trú hoặc học chuyên khoa 2-3 năm, sau đó làm thêm tiến sĩ nghiên cứu về y khoa mới được xem xét phong PGS/GS.
Tại Mỹ, vì bằng y khoa là văn bằng cao nhất (Doctor of Medicine/Doctor of Osteopathy là tiến sĩ y khoa) nên để trở thành PGS/GS thì các ứng viên cần xong chương trình nội trú chuyên khoa (Residency), và thường làm thêm nghiên cứu sinh chuyên khoa (Fellowship).
Theo quy định của trường Y khoa Michigan - một trong những trường Y tốt nhất nước Mỹ, PGS/GS ngoài có chứng nhận chuyên khoa thì có thể chuyên đi dạy lâm sáng (clinical track) làm clinical professor hoặc làm nghiên cứu (research track, research professor), hoặc cả hay (2).
Bằng cách này, những BS nào chỉ muốn dạy lâm sàng có thể hoàn toàn tập trung đi dạy. Quan trọng nhất, PGS/GS y khoa của Mỹ muốn đươc công nhận thì phải đang giảng dạy.
BS Wynn Tran (MD BV ĐH Y khoa Keck, Đại học University of Southern California, Los Angeles, Hoa Kỳ)
PGS/GS y khoa tại Mỹ có hạn định, thường được xem xét mỗi 5 năm để công nhận tiếp tục, thăng cấp, hoặc cho nghỉ dạy. Giá trị của PGS/GS y khoa tuỳ vào khả năng nghiên cứu, xuất bản, giảng dạy, và chất lượng của trường Y đang giảng dạy.
Ví dụ như PGS của trường Y khoa Harvard (xếp hạng cao) khi đến dạy trường Y khoa Tulane University (xếp hạng bậc trung) có thể được phong thành GS.
Cuối cùng, chất lượng khám chữa bệnh cho bệnh nhân là quan trọng nhất chứ không phải danh xưng của BS.
Một BS đa khoa bình thường nếu dành đủ thời gian cho bênh nhân sẽ làm tốt công việc hơn là một PGS/GS y khoa khám bệnh dịch vụ qua loa trong một vài phút.
Thêm nữa, cách phân biệt hạn ngạch PGS/GS so với BS trong y khoa Việt Nam khiến cho việc chạy chức danh là một phần bắt buộc để thăng tiến. Dĩ nhiên, sẽ có thêm người có lợi từ nhu cầu này.
*Theo Faculty