Hình ảnh các đặc nhiệm Afghanistan giơ tay hàng trước khi bị phiến quân Taliban xả súng bắn chết (ảnh trích từ video mà CNN thu được).
Taliban hành quyết tàn bạo lính chính phủ dù có người cầu xin tha mạng
Trong đoạn video clip rõ ràng, xuất hiện những tiếng nói sau: “Đầu hàng, đặc nhiệm, đầu hàng”. Vài người đàn ông từ tòa nhà chui ra, họ đều rõ ràng không cầm theo vũ khí.
Bất ngờ tiếng súng rộ lên. Ít nhất 12 nam giới đã bị bắn chết giữa những tiếng hô to “Allahuu Akhbar” (Chúa thật vĩ đại).
Các nạn nhân của vụ hành quyết này là thành viên của một đơn vị đặc nhiệm Afghanistan, còn các đao phủ chính là lính Taliban. Vụ hành quyết chóng vánh này diễn ra vào ngày 16/6/2021 ở thị trấn Dawlat Abad, tỉnh Faryab, gần biên giới của Afghanistan với Turkmenistan.
Đài CNN (Mỹ) đã thu được và kiểm chứng một số video về vụ việc này và đã nói chuyện với các nhân chứng.
Các video ghi cảnh thi thể các đặc nhiệm nằm rải rác khu chợ ngoài trời. Các nhân chứng cho biết, sau một trận chiến dữ dội để giữ thị trấn này, các đặc nhiệm hết đạn dược và bị các chiến binh Taliban bao vây.
Trong một đoạn video dài 45 giây, có thể nghe thấy tiếng một người qua đường nói bằng tiếng Pashto (một ngôn ngữ địa phương): “Đừng bắn họ, đừng bắn họ, tôi xin các anh đừng bắn họ”. Người này sau đó hỏi: “Tại sao người Pashtun lại đi giết người Afghanistan?”. Người Pashtun là tộc người đông nhất ở Afghanistan .
Cuối đoạn video trên, một giọng nói của người không xuất hiện trước camera vang lên: “Lấy mọi thứ từ người chúng”.
Trong một video clip khác, có thể nghe thấy một nam giới nói: “Mở áo giáp hắn ra”. Một chiến binh sau đó tháo các thiết bị khỏi thi thể của một trong các đặc nhiệm.
Hội Chữ Thập Đỏ xác nhận đã lấy lại được thi thể của 22 lính đặc nhiệm nói trên.
Việc sát hại quân nhân đối phương là trái ngược hẳn với các nỗ lực của nhóm Taliban muốn chứng tỏ rằng họ chấp nhận đối phương đầu hàng, và trong vài trường hợp thậm chí còn bỏ tiền cho những người lính này về quê nhà khi tổ chức Taliban đang giành thêm được nhiều lãnh thổ trên khắp đất nước Afghanistan.
Taliban đã đăng tải một video vào thời điểm 3 ngày sau chiến sự ở Dawlat Abad, trong đó có cảnh chiếm được các xe tải quân sự và vũ khí. Video nói rằng “các vệ sĩ của Washington, một đặc nhiệm do CIA huấn luyện đặc biệt để truy lùng Taliban ở Dawlat Abad, Faryab, đã bị Taliban bắt sống, tước vũ khí, và còng tay”.
Trong khi đó, Taliban nói với CNN rằng các đoạn video ghi cảnh các đặc nhiệm bị bắn là video giả và là tuyên truyền của chính phủ Afghanistan nhằm khuyến khích người ta không chịu đầu hàng. Một phát ngôn viên của Taliban nói rằng họ vẫn đang giam giữ 24 đặc nhiệm bị bắt ở tỉnh Faryab nhưng không cung cấp bằng chứng.
Bộ Quốc phòng Afghanistan phủ nhận chuyện Taliban vẫn đang giam giữ các đặc nhiệm và khẳng định với CNN rằng họ đã bị đối phương giết chết.
“Bắn chết hết”
Theo vài nhân chứng được CNN phỏng vấn ở Dawlat Abad, các lính đặc nhiệm đã bị bắn theo kiểu máu lạnh.
Chân dung đặc nhiệm Sohrab Azimi bị Taliban hành quyết hôm 16/6 (ảnh do gia đình nhân vật cung cấp).
Một người đàn ông nói rằng các đặc nhiệm này đến thị trấn cùng vài chiếc xe tăng nhưng hết đạn chỉ sau vài giờ chiến đấu và không được yểm trợ từ trên không.
Nhân chứng này kể: “Các đặc nhiệm bị Taliban bao vây. Sau đó, Taliban đưa họ ra giữa phố rồi bắn chết tất cả”.
Nhân chứng cũng gợi ý rằng một số chiến binh Taliban không đến từ vùng này và có thể là người ngoại quốc bởi lẽ ông không hiểu những gì họ nói khi hội thoại nội bộ.
Một nhân chứng thứ hai – một chủ cửa hàng ở khu chợ nơi xảy ra vụ hành quyết, đồng ý rằng một số phần tử Taliban trong vụ này là người nước ngoài. Ông cho hay, các đặc nhiệm khi đó “không còn chiến đấu nữa, họ giơ tay lên và đầu hàng, thế rồi Taliban chỉ việc nhả đạn vào họ”.
Một chủ cửa hiệu khác củng cố thêm câu chuyện này: “Tôi rất sợ khi Taliban bắt đầu bắn các lính đặc nhiệm. Vào ngày hôm đó, ai cũng sợ. Tôi trốn trong cửa hàng của mình”. Ông này cho biết, mình chứng kiến vụ bắn súng diễn ra thông qua một lỗ nhỏ trên tường.
Giới chức địa phương chỉ trích việc đưa lính đặc nhiệm tinh nhuệ tới thị trấn mà không có lực lượng tăng viện và không quân yểm trợ.
Abdul Ahad Ailbek – một thành viên Hội đồng Tỉnh Faryab, nói rằng lực lượng đặc nhiệm mới đến không thông thuộc địa bàn này cũng như những khu vực mà Taliban kiểm soát.
Taliban nói phía chính phủ xảy ra nhiều vụ đào tẩu
Trên khắp lãnh thổ Afghanistan, hàng chục ngàn dân thường đã bị thay đổi chỗ ở giữa lúc bùng phát chiến sự sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố sẽ rút toàn bộ quân Mỹ khỏi Afghanistan vào ngày 11/9/2021.
Kể từ đó, Taliban tuyên bố đã kiểm soát gần 200 khu vực trong cả nước, chủ yếu là ở miền bắc và tây bắc. Ở nhiều vùng, họ chỉ vấp phải chút ít kháng cự.
Trong một tuyên bố vào hôm 12/7/2021, Taliban nói rằng “hàng ngàn binh lính” “đã đào tẩu và chuyển sang ôm lấy cánh tay rộng mở của Vương quốc Hồi giáo ” mà theo Taliban là sự lãnh đạo đúng đắn dành cho người dân Afghanistan.
Theo Long War Journal (chuyên theo dõi sự kiểm soát lãnh thổ ở Afghanistan), tính đến ngày 10/7, có 212 khu vực nằm dưới sự kiểm soát của Taliban, 76 khu vực vẫn do chính phủ kiểm soát, và 119 khu vực đang bị tranh chấp.
Trong một tuyên bố, Taliban nói rằng “các video giả và đoạn video cũ từ nhiều năm trước ghi cảnh hoạt động của IS đang được người ta giới thiệu như thể đây là các hoạt động gần đây của chiến binh Vương quốc Hồi giáo”.
Lực lượng đặc nhiệm Afghanistan – do Mỹ huấn luyện và được trang bị tốt hơn các đơn vị thông thường, có quân số khoảng 11.000 người. Nhưng họ bị căng mỏng trong bối cảnh Taliban đẩy mạnh các cuộc tấn công trên khắp đất nước Trung/Nam Á này.
Hiện không còn yểm trợ đường không và hoạt động thu thập tình báo do Mỹ thực hiện, nhiệm vụ của đặc nhiệm Afghanistan càng trở nên khó khăn và họ đang hứng chịu các tổn thất nặng nề.
CNN cũng thu được một video khác ghi cảnh các thi thể đặc nhiệm bị Taliban giết chết ở một khu vực khác của tỉnh Faryab vào tuần trước. Hội Chữ Thập Đỏ xác nhận họ thu được hơn 12 thi thể từ địa điểm đó.
Con của cựu tướng Afghanistan bị Taliban hành quyết
Một trong những người bị Taliban giết ở Dawlat Abad là một lính đặc nhiệm 32 tuổi, tên là Sohrab Azimi – anh này đã dành 2 năm tại một trường quân sự ở Mỹ và sắp cưới vị hôn thê người Mỹ vào tháng 8 tới.
Cha anh này – một vị tướng về hưu, nói với CNN rằng Azimi chịu trách nhiệm kêu gọi yểm trợ bằng không quân. Azimi đã làm vậy nhưng yểm trợ cuối cùng đã không xuất hiện.
Tướng Hazir Azimi hỏi: “Ai cũng sẽ tức giận nếu điều đó xảy ra với con trai họ. Sao không ai ủng hộ chiến dịch này và vì sao có kẻ nào đó mách cho Taliban về việc lính đặc nhiệm đang đến”.
Viên tướng này nói: “Afghanistan đã mất một người có giáo dục – tôi rất buồn về sự mất mát này”.
Tướng Azimi không có gì ngoài sự khinh miệt dành cho Taliban. “Chúng thậm chí không tôn trọng các thi thể và những người lính đã đầu hàng”.
Abdul Ahad Ailbek, ủy viên Hội đồng Tỉnh, nói:“Taliban thì vẫn là Taliban như trước đây. Chúng vẫn không thay đổi. Thật không may, chúng không mang lại tự do cho người dân”.
Cố vấn An ninh quốc gia Afghanistan, Hamdullah Mohib, tìm cách tái bảo đảm với người dân rằng đất nước này sẽ không rơi vào tay Taliban.
Mohib nói cứng vào hôm 12/7: “Sẽ không có chuyện Taliban tiếm quyền được. Nhân dân Afghanistan quyết tâm bảo vệ đất nước mình, người dân mình, và các giá trị của chúng ta”.
Khi được hỏi về vụ tấn công ở Dawlat Abad, Mohib tuyên bố rằng nhiều thất bại gần đây của Lực lượng An ninh quốc gia Afghanistan bắt nguồn từ việc thiếu yểm trở của không quân.
Mohib phân tích: “Thực tế đây là những khu vực bị bao vây nặng nề, khó có thể phòng ngự, họ cần được yểm trợ từ trên không, họ đã cạn kiệt đạn”. Ông này cũng cam kết: “Chúng tôi sẽ cố gắng lấp vào khoảng trống tạo ra từ các sự suy yếu như thế này”.
Tướng Mỹ Austin Miller - người vừa trao lại quyền chỉ huy ở Afghanistan cho tướng Kenneth McKenzie, tư lệnh Bộ chỉ huy Trung tâm của Mỹ, cho biết ông từng nói với Taliban rằng điều quan trọng là các bên giao tranh phải đặt điều kiện cho một giải pháp chính trị và hòa bình ở Afghanistan.
Tuy nhiên, các dân thường ở Dawlat Abad có điều kiện nói chuyện với nhà báo của CNN dường như vẫn lo sợ về Taliban và ý đồ của lực lượng này một khi quân nước ngoài rút hết khỏi đây.
Vài người dân cho hay, Taliban đã nhanh chóng áp dụng các quy tắc mới sau khi chiếm được khu vực này. Con gái không còn được đi học và phụ nữ không thể đi chợ trừ phi có một nam giới hộ tống.
Một nhân chứng trong vụ bắn đặc nhiệm nói: “Taliban nói rằng nếu người nước ngoài rời khỏi Afghanistan, họ sẽ kiến tạo hòa bình. Nhưng đến chừng nào họ sẽ còn tiếp tục giết hại người anh em trong cùng một nước như thế này?”.
Một nhân chứng khác nói nhiều người đã rời bỏ thị trấn và bản thân ông có một thông điệp gửi phe Taliban: “Chúng ta là một đạo Hồi, chúng ta là huynh đệ. Tại sao các anh lại giết chính những người anh em của mình? Hãy cùng ngồi lại với nhau và thảo luận điều này”.