"Điểm mù" của camera và "điểm mù" của con người
Sau 150 tiếng trốn trại, cuối cùng lưới pháp luật cũng đã không để lọt hai tử tù. Thành tích này của lực lượng truy bắt khiến nhiều người nhớ đến câu nói của một đại biểu QH đã từng nói: "Công an Việt Nam rất giỏi". Trung tướng Nguyễn Việt Thành, trưởng ban chuyên án của vụ án phức tạp Năm Cam, cũng gửi lời ca ngợi chiến công xuất sắc này.
Công an chúng ta giỏi, nhưng nếu không có một quyết tâm rất lớn, sử dụng tổng lực các biện pháp như vừa triển khai, thì kết quả có đến nhanh như vậy không?
Công an chúng ta giỏi, nhưng nếu quy trình giám sát lơi lỏng, nếu một bộ phận nào đó thiếu trách nhiệm như các giám thị quản giáo nơi giam giữ hai tử tù, thì họ vẫn sẽ bị những tên tội phạm cáo già qua mặt.
Trong cuộc chiến chống tham nhũng, vấn đề quy trình và trách nhiệm cá nhân, luôn luôn là then chốt. Nếu không có người nhóm lò, thổi lửa quyết liệt, bài bản như vừa qua; nếu không huy động được tổng lực sức mạnh (như bộ công an đã tung rất nhiều chỉ huy, chiến sĩ bắt tử tù) thì ngay cả củi khô cũng khó cháy, chứ chưa nói đến củi tươi.
Doãn Hoàng, một cây viết phóng sự điều tra, trong chuyến công tác nước ngoài với tôi, đã rất ngạc nhiên (và phấn khởi) khi một con dao dọc giấy trong hành lý xách tay của mình đã qua mắt tất cả các máy soi an ninh tại các sân bay.
Tất nhiên con dao ấy là loại nhỏ và được để lưỡi tụt vào trong cán, nhưng nó vẫn có thể gây sát thương.
Máy soi hiện đại đến đâu cũng có thể có điểm mù.
Cũng giống như vụ tử tù Thọ sứt trốn trại, việc đào tường diễn ra trong thời gian dài là 3 tháng và nhiều người đặt câu hỏi: Tại sao camera an ninh không phát hiện được?
Có chuyên gia công nghệ đã giải thích: Camera nào cũng có điểm mù, góc chết, chưa kể việc đào tường, đào tẩu diễn ra vào ban đêm.
Để khắc phục điểm mù của máy móc, thì quy trình của con người cần chặt chẽ, trách nhiệm của con người cần được nâng cao.
Trong phòng chống tham nhũng, văn bản quy phạm pháp luật không thiếu, cái thiếu chính là quyết tâm của con người và cơ chế để quyết tâm đó diễn ra minh bạch.
Biệt tài của Thọ sứt và chìa khóa của quan tham
Có một chi tiết đặc biệt về vụ trốn tù chấn động của tử tù Thọ sứt, đó là hắn ta có biệt tài mở khóa. Đại tá Phạm Trọng Điềm, Phó cục trưởng C47 cho biết, Thọ khai khóa nào hắn ta cũng mở được.
Thọ đã giấu mảnh sắt nhỏ vào hậu môn khi vào phòng biệt giam để làm chìa khóa mở cùm.
Nhưng xét về độ tinh vi, thì kể cả biệt tài của Thọ cũng khó có thể so sánh với quan tham.
Khi trốn tù, Thọ đã hai lần gặp người yêu cũ tâm sự ở nhà nghỉ. Còn quan tham, có người dâng cả con gái mình làm chìa khóa mở "ổ khóa thượng cấp", để đổi lại thăng tiến, như tướng Cốc Tuấn Sơn đã làm với hổ béo Từ Tài Hậu, Phó chủ tịch Quân ủy TƯ Trung Quốc.
Với một số quan tham khác, chìa khóa thăng tiến chính là đưa đối thủ, cộng sự mình vào bẫy.
Chiếc chìa khóa vạn năng "đúng quy trình" lâu nay cũng đã được sử dụng để mở ra những khái niệm mới như "cả họ làm quan" và sử dụng như tấm bình phong trốn tránh trách nhiệm. Chìa khóa mở cùm của Thọ sứt chỉ là mảnh sắt gỉ so với chiếc chìa khóa vàng này.
Chiếc chìa khóa của Thọ sứt chỉ mở được cùm, nhưng kế hoạch đào tẩu của hắn có thể thất bại nếu không xuất hiện "đồng phạm quan trọng": Bức tường phòng biệt giam.
Bức tường này được đại tá Phạm Trọng Điềm miêu tả là: Phòng giam xây dựng lâu năm, bị xuống cấp, tường bị ẩm, các mảng vữa tơi bở nên việc khoét tường của Thọ và Tình diễn ra khá thuận lợi.
Trong phòng chống tham nhũng, có rất nhiều yếu tố khiến "tường bị ẩm, vữa bở", tiếp sức cho sâu mọt tìm cách đục khoét.
Bức tường ẩm, vữa bở đó chính là các nhóm lợi ích, cấu kết bao che tội lỗi cho nhau; chính là việc một thời ai đó mắc nhiều sai phạm vẫn "hạ cánh an toàn"; chính là việc có rất nhiều bộ máy giám sát, kiểm tra nhưng bị vô hiệu hóa bởi ê kíp quan tham hoặc tự đánh mất vai trò "chiếu yêu" của chính mình.
Rất nhiều sai phạm đã không được phát hiện bởi các cơ quan sát sườn và hiểu rõ quan tham nhất.
Khi bức tường vôi vữa quá yếu, quan tham đều thấy mình có thể thoát tội dễ dàng. Họ sẽ không do dự khi tham nhũng.
Phải lựa chọn một trong hai chiếc điện thoại Iphone X và Samsung Galaxy Note 8, chắc chắn người tiêu dùng không phải cân não quá nhiều, vì mỗi cái đều có những thứ hay vượt trội.
Nhưng phải lựa chọn giữa Iphone X của Tim Cook và Bphone của Nguyễn Tử Quảng, thì tỉ lệ này sẽ lớn hơn nhiều: Tuyệt đại đa số sẽ không do dự chọn quả táo cắn dở Xphone.
Nếu tuyệt đại đa số người có khả năng tham nhũng chạy chọt, trước khi nhận hoặc đưa phong bao, đều biết rằng: Họ khó có thể thoát khỏi lưới pháp luật bủa vây giống như Thọ sứt và Nguyễn Văn Tình, chắc chắn họ sẽ do dự chùn tay.
Người đủ tiền muốn có trải nghiệm công nghệ tuyệt đỉnh sẽ không chọn Bphone. Người có quyền, địa vị, thanh danh sẽ không chọn tham ô nếu biết mình đối diện với nguy cơ cao mất chức, ô nhục, dính vòng lao lý. Tham nhũng sẽ vẫn còn hoành hành nếu 100 người tham ô, chỉ có 1,2 người bị ném vào lò công lý.
Những cú lạnh người
Khi Nguyễn Xuân Sơn bị đề nghị án tử, luật sư bào chữa cho ông ta cảm thấy "lạnh người". Cái sự lạnh người ấy của luật sư rất khó cứu thân chủ mình sau khi Sơn đã gây ra những hậu quả dường ấy.
Làm thế nào để trước khi nhúng chàm, những vai vế như Sơn cũng thấy "lạnh người" để biết dừng lại?
Hôm qua, trên facebook cá nhân, tôi đã hủy bỏ kết bạn với 200 người đã kết bạn nhưng hầu như không bao giờ bình luận, like, share.
Khi tôi công bố điều ấy, có rất nhiều facebooker khác, từ lâu đã không tương tác, lập tức thả tim và comment. Họ không muốn mình ở trong danh sách hủy kết bạn và tôi thì mừng vì không mất thêm bạn.
Thuật toán đã giúp tôi nhận ra rất nhanh và minh bạch những ai không tương tác với mình. Và luật chơi rất sòng phẳng: Ai không tương tác – delete!
Nếu như hệ thống chế tài, giám sát của chúng ta, nâng cao được sức phát hiện và cảnh báo như "luật facebook", thì chắc chắn những con sâu sẽ bị "delete" nhanh chóng, chuẩn xác.