Bệnh viện Bệnh nhiệt đới (TP.HCM) là đơn vị tuyến cuối tiếp nhận các trường hợp xác định mắc bệnh đậu mùa khỉ tại TP.HCM và khu vực phía Nam - Ảnh: XUÂN MAI
Chiều 3-10, Bộ Y tế xác nhận ca mắc đậu mùa khỉ đầu tiên ở Việt Nam. Ông Phan Trọng Lân - cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) - cho biết trường hợp này đã được giám sát chủ động. Những người có tiếp xúc đều đã được giám sát và đến nay những người này đều âm tính. Ông Lân nói và cho biết đến nay những người có tiếp xúc với bệnh nhân đều đã được khoanh vùng, và nhận định khó có thể xảy ra lây lan trong cộng đồng.
Ca bệnh từ nước ngoài
Bệnh nhân nữ 35 tuổi, thường trú TP.HCM, khởi phát bệnh vào ngày 18-9 khi đang du lịch tại Dubai (từ tháng 7-2022, đến ngày 22-9 về Việt Nam) với triệu chứng sốt kèm mệt mỏi, ớn lạnh, đau cơ, đau đầu và ho, xuất hiện các nốt đỏ, ngứa trên cánh tay, thân mình và mặt.
Ngay sau khi về Việt Nam, ngày 23-9 bệnh nhân đã đến khám tại Bệnh viện Từ Dũ, nghi ngờ mắc bệnh truyền nhiễm, được chuyển sang Bệnh viện Da liễu TP.HCM. Tại đây, bác sĩ khám và nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ. Bệnh nhân được cách ly, lấy mẫu xét nghiệm chẩn đoán (xét nghiệm Realtime PCR tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới và Viện Pasteur TP.HCM).
Ngày 25-9, bệnh nhân có kết quả ban đầu dương tính với bệnh đậu mùa khỉ và được chuyển sang Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM để tiếp tục cách ly, điều trị và lấy mẫu giải trình tự gene tại đơn vị nghiên cứu lâm sàng của Trường đại học Oxford hợp tác với Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM.
Ngày 3-10, Bộ Y tế nhận được báo cáo của Sở Y tế TP.HCM về kết quả xét nghiệm giải trình tự gene khẳng định một bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ chủng Monkeypox, vi rút thuộc clade IIb - bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ được ghi nhận đầu tiên ở Việt Nam.
Ngay khi nhận được thông tin bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế đã đề nghị UBND TP.HCM chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tiếp tục đẩy mạnh triển khai các biện pháp phòng chống dịch bệnh, khẩn trương làm xét nghiệm giải trình tự gene và tiếp tục điều tra dịch tễ, xử lý ổ dịch, cách ly và điều trị bệnh nhân theo hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế.
Hiện tại bệnh nhân sức khỏe ổn định, không sốt và đang được tiếp tục cách ly, điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Với những thông tin khai thác được qua điều tra dịch tễ, cùng với kết quả xét nghiệm Realtime PCR và giải trình tự gene, Bộ Y tế nhận định đây là trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, có nguồn lây từ nước ngoài; các trường hợp tiếp xúc gần với bệnh nhân tại Việt Nam (kể từ khi về nước) đều được giám sát, theo dõi theo quy định và hiện chưa phát hiện trường hợp nghi nhiễm.
Triệu chứng và cách phòng bệnh
TS Phạm Hùng Vân - chuyên gia dịch tễ học, nguyên giảng viên khoa vi sinh Trường ĐH Y Dược TP.HCM - cho biết người dân không nên hoang mang, cần bình tĩnh vì bệnh đậu mùa khỉ không dễ lây lan như COVID-19. Do COVID-19 có đường lây lan chính là hô hấp trên nên mức độ lây lan rất cao và dễ.
Còn đối với bệnh đậu mùa khỉ, người bệnh phải tiếp xúc gần, cọ xát, da có trầy trợt và sang thương, quan hệ tình dục, tiếp xúc vật dụng của người nhiễm… từ đó dịch truyền cho người bệnh và gây bệnh.
"Người dân cần tuân thủ theo hướng dẫn của ngành y tế để phòng bệnh đậu mùa khỉ, không nên hoang mang. Bản thân khi thấy có các triệu chứng như vết loét, nổi hạch, sốt… thì cần hạn chế tiếp xúc với người khác và đến cơ sở y tế để được thăm khám, xét nghiệm", TS Vân nhấn mạnh.
Một chuyên gia thuộc Hội Truyền nhiễm TP.HCM cho rằng ca nhiễm đậu mùa khỉ đầu tiên tại nước ta là điều đã nằm trong dự tính. Hiện việc cần thiết nhất là khai thác yếu tố dịch tễ của trường hợp này. Tuy nhiên, theo tình huống các nước có nhiều ca hay có vài ca thì khả năng lây lan cho cộng đồng là rất khó.
Hiện quan hệ tình dục đồng giới nam vẫn là con đường dễ lây nhiễm nhất với căn bệnh này. "Cần khai thác trường hợp này đã vào TP.HCM bao lâu, từ đâu đến để có biện pháp triển khai hợp lý. Nhưng thật sự bệnh này không quá lo ngại vì vi rút rất khó lây qua đường hô hấp mà chủ yếu là qua tiếp xúc vết thương hở, dịch cơ thể…", vị này nói.
Để hạn chế khả năng lây nhiễm, tất cả các trường hợp tiếp xúc gần cần phải điều tra để kịp thời phát hiện bệnh và điều trị. Bên cạnh đó, cần tránh nhầm lẫn đậu mùa khỉ với các bệnh khác; không phải tất cả các trường hợp nổi hạch, sốt, phát ban… đều là bệnh đậu mùa khỉ, do đó nên sớm tới các cơ sở y tế để thăm khám.
Bác sĩ Huỳnh Thị Thúy Hoa (khoa nội Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM) cho biết thêm: Triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu đều giống nhau, với các biểu hiện sốt, đau cơ, đau đầu, có sang thương ở da, niêm mạc (ban đầu xuất hiện hồng ban, sau đó đến sẩn, bóng nước và cuối cùng là đóng mày khô).
Điểm khác biệt giữa bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu là vị trí bóng nước, hạch, vết sẹo. Với bệnh đậu mùa khỉ thì bóng nước từ mặt rồi lan ra cơ thể, hạch sưng to, vết sẹo sâu; còn thủy đậu thì bóng nước từ thân lan ra, ít khi có hạch sưng to, vết sẹo nông.
Một ca đậu mùa khỉ - Ảnh: THE LANCET
Không kỳ thị người mắc đậu mùa khỉ
Theo bác sĩ Huỳnh Thị Thúy Hoa, trong đợt dịch COVID-19, người dân phải khai báo và cách ly y tế nếu liên quan đến ca nhiễm hoặc nghi ngờ/nhiễm bệnh. Việc này đã gây nhiều phiền hà, ảnh hưởng đến đời sống và kinh tế của người dân.
Hiện thành phố đã phát hiện ca đậu mùa khỉ nhưng mức độ lây lan không đến nỗi như dịch COVID-19. Do đó công tác giám sát cũng "nhẹ nhàng" và người dân không được kỳ thị bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ.
Thực hiện nghiêm giám sát dịch bệnh tại các cửa khẩu
Ngày 3-10, Bộ Y tế có gửi công văn khẩn đến UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về việc tăng cường phòng chống bệnh đậu mùa khỉ.
Bộ Y tế nhận định từ tháng 5-2022 đến nay dịch bệnh đậu mùa khỉ đã gia tăng liên tục cả về số ca mắc và số quốc gia, vùng lãnh thổ ghi nhận ca bệnh. Ngày 23-7, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã công bố dịch bệnh này là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế.
Đến ngày 26-9, thế giới ghi nhận 64.561 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ tại 105 nước trên thế giới. Trong đó, khu vực tây Thái Bình Dương có một số nước ghi nhận ca bệnh gồm: Úc (132), Singapore (19), Trung Quốc (5), New Zealand (5), Nhật Bản (4), Philippines (4), Hàn Quốc (2), Guam (1), New Caledonia (1).
Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh đậu mùa khỉ trên thế giới và tại một số nước khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, Bộ Y tế đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo các sở, ban, ngành, cơ quan, đơn vị trên địa bàn thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác phòng chống bệnh đậu mùa khỉ và các hướng dẫn của Bộ Y tế.
Cụ thể là chuẩn bị sẵn sàng công tác phòng, chống dịch tại địa phương: đẩy mạnh việc thực hiện nghiêm giám sát dịch bệnh tại các cửa khẩu, giám sát tại các cơ sở khám chữa bệnh và giám sát dựa vào sự kiện tại cộng đồng để phát hiện sớm, ngăn chặn dịch bệnh kịp thời; tổ chức tập huấn cho cán bộ y tế các tuyến.
Đảm bảo việc thu dung, phân luồng, điều trị người bệnh tại các cơ sở khám chữa bệnh và phòng chống lây nhiễm tại các cơ sở xét nghiệm, y tế.
Rà soát cập nhật kế hoạch, kịch bản đáp ứng, diễn tập theo các tình huống để sẵn sàng đáp ứng trong trường hợp dịch bệnh xảy ra; sẵn sàng thuốc, trang thiết bị, nhân lực, kinh phí.
Bộ Y tế cũng nhấn mạnh khi ghi nhận trường hợp bệnh đề nghị các đơn vị khẩn trương thực hiện điều tra kỹ tất cả các trường hợp tiếp xúc với trường hợp dương tính với đậu mùa khỉ để xác định nguồn lây nhiễm; quản lý, xử lý kịp thời ổ dịch, không để dịch lây lan rộng ra cộng đồng.
Đồng thời tổ chức cách ly, điều trị trường hợp dương tính, tránh tử vong, lưu ý không để xảy ra lây nhiễm chéo, lây nhiễm đối với nhân viên y tế trong quá trình chăm sóc, điều trị.
Đẩy mạnh truyền thông minh bạch và bằng nhiều hình thức cho người dân về các biện pháp dự phòng dịch bệnh tại các cửa khẩu, cộng đồng về dịch bệnh đậu mùa khỉ theo khuyến cáo của Bộ Y tế.