Tiếp tục phiên thảo luận tại diễn đàn Quốc hội về Bộ Luật lao động sửa đổi chiều 23/10, đề cập đến giờ làm việc trong ngày và trong năm, ông Nguyễn Thiện Nhân ngược dòng lịch sử về giai đoạn Karl Marx, người ta làm 10 – 16 tiếng/ngày.
Chính từ đó đã hình thành phong trào đấu tranh giảm giờ làm. Tiêu biểu là ngày 1/5/1886, biểu tình ở Chicago, đòi ngày làm việc 8 tiếng, 8 tiếng làm, 8 tiếng ngủ. Khẩu hiệu thứ 2 là ngày làm 8 tiếng nhưng không giảm tiền lương.
Sau đó 3 năm, Hội nghị Quốc tế Cộng sản Paris do Mác-Anghen chủ trì chọn ngày 1/5/1890 trở đi là ngày Quốc tế lao động, đấu tranh đòi 8 giờ/ngày.
Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Thiện Nhân
Ông Nhân cũng viện dẫn một doanh nghiệp nổi tiếng là Herry Ford, làm xe hơi của Mỹ, người đầu tiên sản xuất hàng loạt trên thế giới cũng thực hiện chế độ 1 ngày làm 8 tiếng, nhưng 6 ngày/tuần. Sau đó, ông ấy làm thí nghiệm, ngày 8 tiếng nhưng tuần làm 5 ngày thì năng suất không giảm mà vẫn tăng.
Từ đó, nhà tư bản Henry Ford chuyển từ làm 6 ngày sang 5 ngày/tuần. Sau đó nhiều nước làm theo.
Tới năm 1940, Mỹ có luật của Quốc hội mỗi tuần làm 40 giờ. Đó là thời điểm trước chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc 5 năm. Những năm sau chiến tranh, các nước chuyển từ 48 giờ sang 40 giờ/tuần, tức làm việc 5 ngày mỗi tuần.
Người ta đã chứng minh từ 40 giờ trở lên không đem lại hiệu quả lâu dài vì năng suất không tăng. Ở nước ta, từ năm 60 ở miền Bắc công chức làm 8 tiếng, 6 ngày/tuần. Năm 1999 khi chuyển sang 5 ngày theo thông lệ quốc tế, tức là ta đã chậm hơn thế giới gần nửa thế kỷ.
“Hiện nay ở Việt Nam có 2 nhóm người: người làm cho nhà nước thì 5 ngày, doanh nghiệp thì 6 ngày, 48 giờ/tuần. Rõ ràng điều này không bình đẳng. Ở các nước không có luật lao động nào tách riêng, công chức làm ít giờ và công nhân làm nhiều giờ, họ chỉ quy định chung cho đất nước”, ông Nhân nói.
Ông Nguyễn Thiện Nhân dẫn chứng, trên thế giới từ năm 2000 tới nay, không còn làm 40 giờ mà giảm dần. Trong 36 – 38 nước trong tổ chức kinh tế thế giới, chỉ còn 2 nước trên 40 giờ là Mehico 48 giờ/tuần và Hàn Quốc 43 giờ/tuần, còn các nước khác đã xuống dưới 40 giờ.
Theo ông Nhân, Việt Nam cần có lộ trình chuyển lao động 48 giờ xuống 40 giờ trong vòng 10 năm, có thể trước mắt xuống 44 giờ, sau năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng thì sẽ làm 5 ngày mỗi tuần, tuy nhiên, vẫn đi sau thế giới 80 năm.
Đáng lưu ý, làm thêm giờ, trong ngắn hạn thì doanh nghiệp có thêm lợi nhuận, người lao động ngắn hạn có thêm thu nhập, nhưng hậu quả trước mắt là sức khoẻ người lao động giảm sút. Đồng thời, làm thêm giờ thì năng suất lao động không tăng.
“Người Việt Nam mong muốn gì? Hạnh phúc của người Việt Nam, lâu nay chúng ta nêu nhiều giá trị. Nhưng vừa rồi có cuốn sách nghiên cứu về hạnh phúc của người Việt Nam, điều tra người Việt Nam mong muốn gì thì về kinh tế, mong muốn là có thu nhập, có việc làm, có nhà.
Nhưng về gia đình thì những giá trị lớn nhất, 95,4% mong muốn có gia đình hoà thuận, 73% con cháu ngoan và tiến bộ… Nếu chúng ta làm việc mỗi ngày 9 – 10 giờ quanh cả năm thì không thể có gia đình hạnh phúc đâu, không có điều đó đâu. Trên thế giới từ bỏ điều này 133 năm nay rồi”, Bí thư Nguyễn Thiện Nhân bày tỏ.
Ông cũng cho rằng, nói “làm thêm là tự nguyện”, nhưng điều này không thực tế, tự nguyện cũng chỉ là một phần thôi. Theo ông, muốn tăng năng suất lao động thì nguồn gốc phải đổi mới công nghệ, chứ tăng giờ làm thì sẽ giảm năng suất lao động. Điều đó ai cũng thấy.