Dậy thì sớm là tình trạng rất đáng lo ngại trong trẻ em hiện nay, do những ảnh hưởng tới phát triển thể chất và tâm sinh lý của trẻ. Trong số các nguyên nhân gây dậy thì sớm thì béo phì được đề cập đến đầu tiên.
Trẻ được coi là dậy thì sớm ở thời điểm bắt đầu trước 8 tuổi đối với bé gái và 9 tuổi đối với bé trai. Trẻ béo phì có nguy cơ dậy thì sớm hơn những đứa trẻ bình thường, đặc biệt là ở trẻ em gái.
Dấu hiệu đầu tiên và dễ nhận biết nhất ở trẻ dậy thì là sự phát triển tuyến vú và có thể kéo dài một vài năm, sau đó mới xuất hiện các dấu hiệu như kinh nguyệt ở trẻ gái hay giọng nói thay đổi ở trẻ trai, mụn xuất hiện ở cả hai giới.
Sở dĩ trẻ béo phì dậy thì sớm là do một loại hormon - kích thích tố có tên leptin. Leptin tiết ra từ các tế bào chất béo, đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sự thèm ăn và chức năng sinh sản của con người.
Khi một đứa trẻ có đủ leptin trong cơ thể - đó là lúc tuổi dậy thì bắt đầu. Do đó, những cô bé thừa cân, béo phì, có nồng độ leptin cao sẽ dễ bị dậy thì sớm hơn. Hơn nữa, việc người mẹ tăng cân nhanh trong thai kỳ có liên quan đến bệnh béo phì của con họ và trẻ sẽ có nguy cơ dậy thì sớm.
Béo phì không phải là nguyên nhân duy nhất gây dậy thì sớm ở trẻ. Còn có một số yếu tố tác động đến quá trình dậy thì sớm ở trẻ như di truyền, giới tính, chủng tộc, do tiếp xúc xã hội, môi trường sống…
Tuy nhiên, không có cách nào để điều trị dậy thì sớm ở trẻ mà nên có phương cách phòng ngừa khi trẻ còn bé. Đối với những trẻ béo phì đã dậy thì thì khi giảm cân, quá trình dậy thì này vẫn tiếp tục và không dừng lại.
Việc phòng ngừa dậy thì sớm ở trẻ cần làm từ rất sớm trước khi đứa trẻ đến tuổi dậy thì bằng cách ngăn chặn chứng béo phì ở trẻ. Cha mẹ cần dạy trẻ cách duy trì sức khỏe lành mạnh nhất để tránh dậy thì sớm.
Cần khuyến khích con tham gia các hoạt động thể chất thường xuyên, tạo thói quen tập thể dục đều đặn. Chú ý đến lượng calo trong bữa ăn của trẻ, tuy nhiên vẫn phải đảm bảo đủ chất dinh dưỡng để trẻ phát triển.
Dạy trẻ cách ăn uống lành mạnh, lựa chọn các thực phẩm giàu năng lượng, nhiều chất xơ, vitamin, hạn chế chất béo và các đồ ăn chế biến sẵn. Các giải pháp dinh dưỡng và sinh hoạt khoa học sẽ là biện pháp ngăn ngừa béo phì và dậy thì sớm hữu ích cho trẻ.