Phillipines đã được WHO công nhận thanh toán bại liệt vào năm 2000. Tuy vậy tới ngày 19/9/2019, Bộ Y Tế Phillipines buộc phải tuyên bố Phillipines đang có dịch bại liệt, tức gần 20 năm sau khi được công nhận đã thanh toán bại liệt giờ lại bị dịch do virus bại liệt biến chủng (lệch chủng) có tên VDPV2.
Sáng ngày 25/11 báo Việt nói 7 ca(1), nhưng đến chiều trang rappler.com cập nhật con số mắc mới đã lên 8 ca(2). Nghiêm trọng hơn, dịch xảy ra đúng lúc tại Philippines đang diễn ra Sea Games 30. Ngoài số lượng lớn vận động viên, sẽ có rất nhiều người hâm mộ muốn sang Philippines để cổ vũ cho đội tuyển nước nhà sẽ phải cân nhắc việc có nên đi vào vùng dịch hay không.
Vì rất nhiều người quan tâm đến đội tuyển Việt Nam đang thi đấu ở Philippines và băn khoăn không biết có nên sang cổ vũ đội nhà trong thời điểm đang diễn ra dịch bại liệt hay không, tôi có một số lời khuyên như sau:
Hỏi: Nếu đội tuyển bóng đá Việt Nam vào chung kết, có nên sang Philippines xem trực tiếp?
Vẫn nên đi, nếu bạn và con cái được uống Sabin hoặc tiêm IPV đủ liều. Nhưng dù sao trước khi đi cũng nên tiêm nhắc lại IPV theo khuyến cáo của WHO(4), BYT Philippines(5) và CDC(6). Đây là cách mà đoàn thể thao Singapore đã làm, họ tiêm IPV cho toàn đoàn trước khi sang dự Sea Games(3).😍
Hỏi: Nếu không đi Philippines có cần tiêm không?
Nếu không đi thì không đáng ngại. Theo báo cáo của Việt Nam, tỷ lệ được sử dụng vaccine bại liệt của Việt Nam là 95% nên khả năng lây lan sang Việt Nam rất thấp. WHO cũng khẳng định dịch tại Philppines ít có khả năng lan mạnh ra quốc tế. Tuy nhiên, phong trào anti vaccine ở Việt Nam có một thời gian lên rất cao nên con số dự đoán 5% không được dùng vaccine có thể cao hơn trong thực tế. Chúng ta cũng từng có tỷ lệ phủ sởi cao ngất và dịch sởi vẫn bùng phát trước đây. Do vậy, cần theo dõi sát nếu có dịch thì khuyến cáo tiêm IPV hoặc uống Sabin bổ sung.
Hỏi: Đã được uống Sabin (tOPV) đủ liều thì có sợ bị nhiễm VDPV2 không?
Không, trong trường hợp bạn đáp ứng miễn dịch tốt sẽ không có nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, một số trường hợp suy giảm miễn dịch thì có thể vaccine k tạo được miễn dịch và không bảo vệ được bạn.
Hỏi: Sau khi đã thanh toán được loại virus bại liệt hoang dã type 2, WHO khuyến cáo các nước chuyển từ tOPV (vaccine sống giảm độc lực có cả 3 chủng 1,2,3) sang bOPV (vaccine sống giảm độc lực có chủng 1 và 3) từ 2016. Tới 2018, Việt Nam mới đưa IPV (vaccine bất hoạt cho cả 3 chủng) vào CTTCMR. Như vậy có khoảng trống 2 năm các trẻ được uống bOPV phòng bại liệt type 1 và 3 nhưng không được tiêm IPV, nên có "hở sườn" type 2. CTTCMR đã đi tiêm vét nhóm trẻ này nhưng nếu có trẻ nào được cho uống bOPV phòng bại liệt và chưa được tiêm IPV lần nào thì có thể bị nhiễm VDPV2 không?
Rất có thể, và đây là nhóm nguy cơ cao bị bệnh bại liệt ở Việt Nam hiện nay. Nhóm này khoảng 2-5 tuổi nên các gia đình có con ở độ tuổi này nên rà soát lại, nếu đúng là con bạn mới chỉ được cho uống bOPV thì nên đưa đến trẻ đến cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm bổ sung.
Hỏi: Bệnh bại liệt chỉ xảy ra ở trẻ nhỏ, không xảy ra ở người lớn?
Sai. Hầu hết trẻ nhỏ bị bại liệt là do nhiễm bệnh mà vaccine chưa kịp có tác dụng (chưa kịp dùng vaccine, hoặc chưa kịp dùng đủ liều). Người lớn không được dùng vaccine thì cũng không khác gì trẻ nhỏ chưa kịp dùng vaccine hoặc chưa kịp dung đủ liều. Nếu bạn thuộc nhóm 5% không được dùng vaccine bại liệt mà sang vùng dịch (Philippines) thì vẫn có nguy cơ nhiễm bệnh. Do vậy, người hâm mộ trước khi sang Philippines cần kiểm tra xem bản thân đã được dùng vaccine đầy đủ chưa, nếu chưa hoặc không chắc thì nên tiêm 1 mũi IPV để đảm bảo an toàn.
Tài liệu tham khảo:
(1) https://m.soha.vn/bai-liet-bung-phat-tai-philippines-nguy-c…
(2) https://www.rappler.com/…/245732-doh-confirms-philippines-8…
(3) https://www.channelnewsasia.com/…/team-singapore-sea-games-…
(4) http://polioeradication.org/where-we-work/philippines/
(5) https://www.doh.gov.ph/…/Polio-Vaccination-for-Travelers-co…
(6) https://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/alert/polio-philippines