Huyết áp thấp là huyết áp luôn luôn ở con số thấp hơn đa số người bình thường cùng lứa tuổi. Huyết áp tâm thu nhỏ hơn 100mmHg được coi là huyết áp thấp .
Huyết áp thấp do hai yếu tố tác động chủ yếu, lưu lượng tim và sức cản ngoại vi, lưu lượng tim phụ thuộc vào sức bóp của cơ tim, chủ yếu là chức năng bóp của thất trái, sức cản ngoại vi còn phụ thuộc chủ yếu vào độ đàn hồi của thành mạch máu.
Có hai loại huyết áp thấp : Huyết áp thấp tiên phát và huyết áp thấp thứ phát.
Huyết áp thấp tiên phát (hay còn gọi là huyết áp thấp thể trạng): Đây là những yếu tố có thể trạng đặc biệt từ nhỏ đến lớn huyết áp vẫn thấp mà không hề có triệu chứng hoặc biến chứng của bộ phận nào trong cơ thể, khi gắng sức thì thấy chóng mệt, trường hợp này không coi là bệnh lý và không cần điều trị.
Huyết áp thấp thứ phát: Là huyết áp bình thường nhưng sau đó huyết áp bị tụt dần xuống tới mức được coi là huyết áp thấp. Thường gặp ở những người suy nhược kéo dài, mắc các bệnh thiểu năng tuần hoàn não, lao, nhiễm khuẩn, nhiễm độc kéo dài, thiếu máu kéo dài, bệnh nội tiết như suy tuyến thận, suy tuyến giáp mạn tính...
Những người huyết áp thấp thường có triệu chứng: Người mệt mỏi, toàn trạng yếu, giảm tập trung trí lực, hoa mắt, ruồi bay, nhất là khi thay đổi tư thế có thể choáng ngất hoặc ngất. Nhịp tim nhanh có thể có ngoại tâm thu mạch yếu có khi nhịp chậm, cung lượng tim giảm rõ rệt.
Y học cổ truyền cho chứng huyết áp thấp thuộc phạm trù “huyễn vậng”, nguyên nhân cơ bản do khí huyết hư, tỳ thận hư nhưng phổ biến nhất là khí huyết lưỡng hư.
Huyết áp thấp có nhiều thể với các bài thuốc điều trị khác nhau:
Thể khí huyết đều hư:
Chứng trạng: đầu váng, mắt hoa, ù tai, ngại nói, tinh thần mệt mỏi, ngực bí, chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi mỏng, mạch tế sác.
Bài thuốc: đảng sâm 15g, ngũ vị tử 10g, sơn thù 12g, cam thảo 10g, mạch môn đông 12g, sinh địa 12g, kỷ tử 12g, tất cả sắc uống, ngày một thang, trong 10 ngày.
Thể khí hư dương hư:
Chứng trạng: sắc mặt trắng bệch, thở gấp, ngại nói, mệt mỏi vô lực, chân tay lạnh, di tinh, hoạt tinh, chất lưỡi bệu, rêu trắng bợt, mạch trầm tế vô lực.
Bài thuốc: hoàng kỳ 30g, ngũ vị tử 30g, đẳng sâm 30g, mạch môn đông 10g, sài hồ Bắc 3g, tất cả sắc nước uống, ngày một thang, trong 10 - 15 ngày.
Xử trí khi huyết áp thấp: khi đo huyết áp thấp, người cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, đoản hơi... nên uống đường glucose với gừng sống, 2 - 3 thìa cà phê đường glucose với 3 lát gừng tươi rửa sạch, cho vào 200ml nước sôi, uống lúc nước còn nóng và nằm nghỉ yên tĩnh, tránh đi lại trên đường.