SOHA NEWS
Tiến sĩ Phạm Nguyên Quý (bác sĩ điều trị tại Khoa Ung thư nội, Bệnh viện Trung ương Kyoto Miniren, Nhật Bản), cho biết hiện ở Việt Nam, các bệnh ung thư có tỷ lệ người mắc nhiều nhất là ung thư gan, phổi, vú, dạ dày và đại trực tràng, chiếm tới 59.5% toàn bộ các ca ung thư được phát hiện.
Theo BS Quý, việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm (giai đoạn 1) có thể giúp việc điều trị thành công hơn, có khả năng chữa lành từ 82-100%, kéo dài thời gian sống của bệnh nhân từ 5 năm trở lên; đồng thời giảm bớt gánh nặng cho cả bệnh nhân lẫn hệ thống y tế do quá trình chữa trị sẽ đơn giản, ít phức tạp, ít tốn kém hơn. Trong khi đó, nếu phát hiện bệnh muộn, ở giai đoạn 4 thì cơ hội sống vượt quá 5 năm chỉ còn 5%-7% ở bệnh nhân ung thư phổi, dạ dày; từ 22-39% ở bệnh nhân ung thư đại tràng, ung thư vú, ung thư cổ tử cung.
Bác sĩ Phạm Vân Ngọc (đồng sáng lập DECA Care - Trung tâm Phát hiện sớm ung thư và Chăm sóc giảm nhẹ), phụ nữ có nguy cơ cao mắc ung thư vú ở độ tuổi 40 trở đi. Phụ nữ ở độ tuổi này nên đi khám để tầm soát sớm ung thư vú.
Phương pháp tầm soát hiệu quả được các tổ chức y tế uy tín trên thế giới khuyến cáo là nên chụp mammography - còn gọi là Xquang vú, có thể giúp phát hiện đám vôi hóa nghi ngờ mới hình thành với độ nhạy hơn 80% ở tuyến vú. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với những người có bầu vú to, nhiều mỡ.
Với các địa phương, cơ sở y tế không có máy chụp mammography, việc tầm soát được thực hiện bằng khám lâm sàng và siêu âm. Phương pháp này không tốn kém, không đau, tuy nhiên có nhược điểm là độ nhạy không cao, thường chỉ phát hiện được khi ung thư đã tạo khối và kết quả phụ thuộc nhiều vào trình độ người siêu âm.
BS Ngọc cho biết phụ nữ nên tầm soát ung thư vú định kỳ ở độ tuổi từ 40 trở lên với tần suất 1 lần/năm.
BS Ngọc cho biết thêm tầm soát sớm ung thư vú cũng nên thực hiện với những người có nguy cơ cao như bản thân bệnh nhân hoặc người thân trực hệ có đột biến gen BRCA1, BRCA2 hoặc có hội chứng Cowden, Li-Fraumeni…, người từng xạ trị vùng ngực. Những người thuộc đối tượng này từ 30 tuổi trở lên nên thăm khám vú định kỳ.
Phương pháp tầm soát ung thư được nhiều bác sĩ khuyến cáo. Ảnh: BV đa khoa Hà Nội.
Bác sĩ La Vĩnh Phúc (giảng viên Bộ môn Ngoại - Trường ĐH Y Dược Cần Thơ; bác sĩ tại Trung tâm Nội soi – Bện viện ĐH Y Dược Cần Thơ), cho biết đối tượng nên tiến hành tầm soát ung đại trực tràng, gồm những người nhận thấy sự thay đổi trong thói quen đại tiện như đại tiện ra máu kéo dài, sụt cân, thiếu máu, hoặc có người thân trong gia đình mắc căn bệnh này.
Ngoài ra, những người trên 40 tuổi, dù khỏe mạnh, cũng nên khám tầm soát, bởi thực tế có rất nhiều bệnh nhân mắc ung thư đại trực tràng ở độ tuổi này. Cách làm là xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân mỗi năm một lần. Đây là một loại xét nghiệm đơn giản, “dễ hơn test Covid”, có thể tự làm tại nhà, nếu kết quả dương tính thì nên đi nội soi, thăm khám chuyên sâu để kiểm tra kỹ hơn.
Về kiểm tra nội soi đại tràng, theo BS Phúc, có thể tiến hành định kỳ 2-3 năm/lần tùy theo điều kiện của từng cá nhân cũng như tiến bộ máy móc thăm khám của các cơ quan y tế tại địa phương.
Lưu ý 3 điểm khi tầm soát ung thư
BS Phạm Nguyên Quý cho biết thêm bên cạnh những lợi ích, việc tầm soát ung thư cũng có những hệ lụy, chẳng hạn, nó có thể dẫn đến những xét nghiệm xâm lấn không cần thiết. Bên cạnh đó, việc phải thực hiện định kỳ 1-2 năm/lần có thể gây tốn kém tài chính; và trong một số trường hợp khi kết quả không rõ ràng thì có thể gây ra lo lắng quá mức, ảnh hưởng đến cuộc sống của người thực hiện tầm soát.
Bác sĩ Quý nhấn mạnh tầm soát ung thư cần lưu ý 3 điểm: loại ung thư; đối tượng đi tầm soát; phương pháp/lịch trình tầm soát ung thư.
Phương pháp tầm soát ung thư tốt cần đáp ứng 5 tiêu chí:
- Phương pháp tầm soát giúp phát hiện căn bệnh có tỉ lệ mắc bệnh, tỉ lệ tử vong cao (tầm quan trọng).
- Phương pháp "đủ nhạy" (hiệu quả tầm soát).
- Có thể điều trị tốt nhờ phát hiện sớm (hiệu quả điều trị).
- Phương pháp an toàn, dễ chịu (độ an toàn).
- Chi phí thấp (tính kinh tế).
Bệnh nhân nên thực hiện tầm soát ung thư bằng các phương pháp được các tổ chức y tế lớn trên thế giới khuyến cáo sử dụng rộng rãi. Các phương pháp tầm soát ung thư mới chỉ nên được tham khảo bởi rất nhiều phương pháp tầm soát ung thư mới vẫn còn đang trong nghiên cứu thử nghiệm, độ chính xác chưa được đảm bảo, đồng thời có giá thành không hề rẻ. Nếu mỗi người dân có thể thực hiện được 5 khuyến cáo sau trong cuộc sống thì có thể giúp giảm được tới 50% nguy cơ mắc ung thư trong cuộc đời, đó là: Dinh dưỡng hợp lý, duy trì cân nặng hợp lý, vận động tích cực, giảm/bỏ rượu bia, không thuốc lá.