Mới đây, tờ Al-Jazeera đăng tải bài phân tích nhan đề: "Iran reassures Azerbaijan, slams ‘rumours’ of arms to Armenia" (tạm dịch: Iran trấn an Azerbaijan, xóa tan tin đồn vũ trang cho lực lượng Armenia).
Nhằm đem lại cho độc giả cái nhìn đa chiều, đặc biệt là phân tích về quan điểm của Tehran đối với xung đột tại Nagorno-Karabakh, một khu vực quan trọng nằm ngay sát biên giới phía bắc của Iran, chúng tôi xin lược dịch bài viết.
Iran "trấn an" Azerbaijan về lập trường liên quan tới Nagorno-Karabakh
Trong cuộc điện đàm giữa Mahmoud Vaezi, Chánh văn phòng Tổng thống Iran Hassan Rouhani hôm 30/9 đã trấn an Phó Thủ tướng Azerbaijan Shahin Mustafayev rằng Tehran công nhận sự toàn vẹn lãnh thổ của Baku liên quan tới khu vực Nagorno-Karabakh:
"Lập trường của Cộng hòa Hồi giáo (Iran) đối với Azerbaijan luôn rõ ràng và minh bạch vì luôn công nhận và tôn trọng sự toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia láng giềng. Chúng tôi tin rằng việc chấm dứt chiếm đóng sẽ mang lại sự ổn định cho khu vực".
Tư lệnh biên phòng Iran, Tướng Qasem Rezaei thăm cây cầu biên giới Astara ở tỉnh Gilan cùng với các quan chức quân sự nước láng giềng Azerbaijan tháng 1/2020 (Nguồn: IRNA).
Trong một diễn biến riêng rẽ cùng ngày Tổng thống Iran Rouhani trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Armenia Nikol Pashynian, đã kêu gọi Yeveran nỗ lực để chấm dứt xung đột và đối thoại:
"Không thể để xảy ra bất ổn và các cuộc chiến tranh mới trong khu vực của chúng ta. Mong muốn của chúng tôi là chấm dứt ngay lập tức các cuộc đụng độ và để tất cả chúng ta giải quyết các vấn đề của khu vực thông qua diễn ngôn chính trị và luật pháp quốc tế".
Ông Pashynian được cho là đã đồng ý với ông Rouhani rằng xung đột vũ trang là "liều thuốc độc" cho khu vực và bày tỏ quan ngại về sự can thiệp của nước ngoài vào các vấn đề bất đồng giữa Armenia và Azerbaijan.
Iran có đường biên giới chung với cả Armenia, Azerbaijan và Cộng hòa tự trị Cộng hòa tự trị Nakhchivan thuộc Azerbaijan và khu vực Nagorno-Karabakh.
"Điểm mấu chốt": Iran có biên giới với cả Armenia lẫn Azerbaijan?
Ngay sau khi đụng độ nổ ra ở Nagorno-Karabakh, Iran đã kêu gọi hai phía kiềm chế và hướng tới đối thoại.
Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif đã có các cuộc điện đàm với những người đồng cấp của mình tại Armenia và Azerbaijan vào ngày 27/9, thúc giục họ tiến hành các cuộc đàm phán trong khuôn khổ luật pháp quốc tế.
Hôm 29/9, một cảnh quay được lan truyền trên phương tiện truyền thông xã hội cho thấy những chiếc xe tải chở hàng được che chắn cẩn thận đi qua biên giới Iran với Armenia đi cùng với cáo buộc rằng Tehran đang chuyển trang thiết bị quân sự tới Nagorno-Karabakh.
Cảnh quay lô hàng hóa được che chắn cẩn thận di chuyển qua biên giới Iran với Armenia.
Gần như ngay lập tức, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh bác bỏ tin đồn này và nhấn mạnh:
"Cộng hòa Hồi giáo sẽ không cho phép lãnh thổ của chúng tôi bị sử dụng để vận chuyển vũ khí và đạn dược"
Ông Khatibzadeh cho biết thêm rằng các xe tải chở "hàng hóa thông thường, không phải hàng quân sự".
Đài truyền hình nhà nước Iran hôm 30/9 cũng đã công bố hình ảnh từ cửa khẩu biên giới Nordooz cho thấy "hàng hóa" là xe tải Kamaz của Nga.
Theo một quan chức địa phương, lô xe tải này đã được Armenia mua từ Nga trước khi xảy ra xung đột và đang được vận chuyển qua lãnh thổ Iran.
Các xe tải KAMAZ-43.114 được vận chuyển từ Nga tới Armenia thông qua lãnh thổ Iran.
Trong cuộc điện đàm hôm 30/9, ông Vaezi nhấn mạnh rằng Azerbaijan "giữ một vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của Iran" và cho biết Tehran "sẽ luôn nỗ lực phát triển và thúc đẩy quan hệ song phương với quốc gia láng giềng".
Ông cũng nhắc lại mối quan tâm sâu sắc của Iran về cuộc xung đột vũ trang, nói rằng nước này sẵn sàng làm trung gian hòa giải giữa Azerbaijan và Armenia để bắt đầu các cuộc đàm phán "trong khuôn khổ luật pháp quốc tế".
Ông Vaezi cũng bác bỏ các thông tin cho rằng Tehran đang gửi vũ khí và thiết bị quân sự tới Armenia: "Đây là những tin đồn hoàn toàn vô căn cứ nhằm làm hoen ố mối quan hệ tốt đẹp giữa Iran và Azerbaijan".
Ông Vaezi cũng nói với ông Mustafayev rằng mình "tin tưởng rằng mối quan hệ giữa Tehran-Baku sẽ không bị ảnh hưởng bởi những tin đồn như vậy".
Đồng thời theo nguồn tin chính phủ Iran, ông Vaezi nhấn mạnh rằng hai nước láng giềng không được để mối quan hệ song phương chặt chẽ hình thành trong một thời gian dài bị ảnh hưởng bởi âm mưu của các thế lực bên ngoài.
"Các quan chức cấp cao hai nước đã nỗ lực để phát triển và làm sâu sắc hơn để mối quan hệ Tehran - Baku đứng ở mức tốt hiện nay".
Theo trang Aurora Intel, đạn pháo được khai hỏa trong xung đột Nargono-Karabakh đã rơi xuống khu vực Parvizkhanlu thuộc lãnh thổ Iran gây thiệt hại vật chất.